Αγχώδης διαταραχή σε παιδιά – συμπτώματα

Αγχώδης διαταραχή σε παιδιά - συμπτώματα

Όπως συμβαίνει με τους ενήλικες, έτσι και τα παιδιά μπορεί να νιώθουν ανησυχία και στρες κάποιες φορές. Αλλά αν το άγχος αρχίζει και επηρεάζει την ευεξία ενός παιδιού, ίσως είναι ανάγκη να ζητήσετε υποστήριξη. Η αγχώδης διαταραχή στα παιδιά και τα συμπτώματα της μπορεί να διαφέρουν από αυτά των ενηλίκων.

Διαταραχές άγχους στα παιδιά 

Στα παιδιά ο όρος διαταραχές άγχους αναφέρεται σε μια ομάδα ψυχικών διαταραχών που περιλαμβάνουν την διαταραχή γενικευμένου άγχους, την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, την διαταραχή πανικού, τη διαταραχή μετατραυματικού στρες, το κοινωνικό άγχος και τις φοβίες. 

1. Διαταραχή γενικευμένου άγχους 

Αν ένα παιδί έχει διαταραχή γενικευμένου άγχους μπορεί να ανησυχεί υπερβολικά για πολλά πράγματα:

• Οικογενειακά προβλήματα
• Σχέσεις με τους συμμαθητές
• Φυσικές καταστροφές 
• Υγεία του ιδίου ή των γονιών του
• Βαθμούς
• Επίδοση στα αθλήματα

Τα τυπικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Κόπωση ή θέματα στον ύπνο
• Ανησυχία, νευρικότητα
• Έλλειψη συγκέντρωσης
• Ευερεθιστότητα 

Τα παιδιά με διαταραχή γενικευμένου άγχους έχουν την τάση να είναι πολύ σκληρά με τον εαυτό τους και να αποζητούν την τελειότητα. Αυτά τα παιδιά μπορεί να αποζητούν συνεχώς την επιβεβαίωση από τους άλλους, ακόμη και αν φαίνεται ότι δεν έχουν καμία ανησυχία. 

2. Διαταραχή πανικού 

Η διάγνωση της διαταραχής πανικού γίνεται όταν ένα παιδί έχει τουλάχιστον δυο ξαφνικές κρίσεις πανικού ή κρίσεις άγχους, πράγμα που σημαίνει ότι εμφανίζονται από το πουθενά και χωρίς προφανή λόγο, και ακολουθούνται από ένα μήνα ανησυχίας για την επόμενη κρίση. Μια κρίση πανικού περιλαμβάνει τουλάχιστον τέσσερα από τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Αίσθημα επικείμενης καταστροφής
• Ανάγκη για απόδραση
• Ταχυπαλμία
• Εφίδρωση
• Τρέμουλο
• Δύσπνοια
• Αίσθημα πνιγμού
• Πόνο στο στήθος 
• Ναυτία 
• Ζαλάδα
• Αίσθηση αποπροσωποποίησης
• Αίσθηση απώλειας του ελέγχου
• Φόβος του θανάτου
• Εξάψεις ή ρίγη
• Αίσθηση μυρμηγκιάσματος 

Η αγοραφοβία μπορεί να αναπτυχθεί επιπρόσθετα όταν τα παιδιά αρχίζουν να αποφεύγουν καταστάσεις και μέρη στα οποία πριν είχαν μια σοβαρή κρίση πανικού ή φοβούνται ότι δεν θα μπορούν να δραπετεύσουν αν συμβεί μια κρίση. Η πιο κοινή εκδήλωση της αγοραφοβίας στα παιδιά είναι ότι αρνούνται να πάνε στο σχολείο. 

3. Διαταραχή κοινωνικού άγχους 

Η διαταραχή κοινωνικού άγχους ή η κοινωνική φοβία, χαρακτηρίζεται από τον έντονο φόβο για τις κοινωνικές εκδηλώσεις και δραστηριότητες. Μπορεί να επηρεάζει σημαντικά την απόδοση του παιδιού στο σχολείο, και την ικανότητα του να αλληλεπιδρά με τους συμμαθητές τους και να δημιουργεί υγιείς σχέσεις. 

Αλλά συμπτώματα περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

• Παθητικότητα και δυσφορία όταν είναι στο επίκεντρο
• Αποφυγή έναρξης συζητήσεων 
• Αποφυγή της επαφής με τα μάτια 
• Απομόνωση 
• Μοναχικότητα
• Ανησυχία μήπως δεχτεί αρνητική κριτική, εξευτελισμό
• Δυσκολία στις δημόσιες ομιλίες 

4. Άγχος αποχωρισμού 

Πολλά παιδιά βιώνουν άγχος αποχωρισμού μεταξύ 18 μηνών και 3 ετών, καθώς είναι λογικό να ανησυχούν όταν ο ένας γονέας φεύγει από το δωμάτιο. Συνήθως τα παιδιά μπορούν να αποσπάσουν την προσοχή τους από αυτά τα συναισθήματα. Είναι σύνηθες ένα μικρό παιδί να κλαίει όταν πηγαίνει πρώτη φορά στο βρεφονηπιακό σταθμό ή στο προνήπιο, και το κλάμα συνήθως υποχωρεί όταν το παιδί προσαρμόζεται στο νέο περιβάλλον. 

Αν ένα παιδί είναι λίγο μεγαλύτερο και δεν μπορεί να αποχωριστεί εσάς ή κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας, τότε το πρόβλημα μπορεί να είναι το άγχος αποχωρισμού, το οποίο επηρεάζει το 4% των παιδιών. 

Όταν ένα παιδί έχει άγχος αποχωρισμού, νιώθει έντονη ανησυχία όταν φεύγει από το σπίτι ή όταν αποχωρίζεται τους γονείς του. Μπορεί να αρνείται να πάει σχολείο, ή να θέλει να κοιμάται μαζί με κάποιον άλλο. Τα παιδιά με άγχος αποχωρισμού ανησυχούν ότι μπορεί να συμβεί κάτι τρομερό στους γονείς τους ενώ είναι χωριστά. 

Ποιες είναι οι αιτίες άγχους στα παιδιά; 

Τα παιδιά μπορεί να αγχώνονται και να ανησυχούν για διαφορά πράγματα σε διαφορετικές ηλικίες. Πολλές από αυτές τις ανησυχίες είναι φυσιολογικό κομμάτι της ανάπτυξης τους. 

Από την ηλικία των 6 μηνών μέχρι την ηλικία των 3 ετών είναι πολύ συχνό τα μικρά παιδιά να έχουν άγχος αποχωρισμού. Μπορεί να είναι προσκολλημένα στους γονείς και να κλαίνε όταν τους αποχωρίζονται. Αυτό είναι φυσιολογικό στάδιο στην ανάπτυξη του παιδιού και πρέπει να σταματά στην ηλικία των 2-3 ετών. 

Είναι επίσης, σύνηθες τα παιδιά προσχολικής ηλικίας να αναπτύσσουν συγκεκριμένους φόβους ή φοβίες. Μπορεί για παράδειγμα να φοβούνται κάποια ζώα, έντομα, τις καταιγίδες, τα ύψη, το νερό, το αίμα και το σκοτάδι. Αυτοί οι φόβοι συνήθως υποχωρούν σταδιακά από μόνοι τους. 

Φυσικά, κάποια παιδιά νιώθουν άγχος και για άλλους λόγους. Για παράδειγμα, πολλά παιδιά νιώθουν ανήσυχα όταν πηγαίνουν σε ένα καινούργιο σχολείο ή πριν από ένα τεστ. Κάποια είναι ντροπαλά σε κοινωνικές εκδηλώσεις και μπορεί να χρειάζονται υποστήριξη σε αυτό. 

Όταν τα παιδιά πηγαίνουν στο γυμνάσιο όλα είναι διαφορετικά. Το σχολείο είναι πιο μεγάλο, το παιδί πρέπει να κάνει καινούργιους φίλους και έχει πολύ περισσότερες υποχρεώσεις. 

Ποτέ το άγχος είναι πρόβλημα για τα παιδιά; 

Το άγχος γίνεται πρόβλημα όταν επηρεάζει την καθημερινότητα των παιδιών. Το άγχος μπορεί να προκαλεί προβλήματα στο παιδί όταν:

• Είναι έντονο, επιδεινώνεται και δεν υποχωρεί
• Επηρεάζει τις καθημερινές δραστηριότητες και δεν επιτρέπει στο παιδί να απολαύσει όσα κάνει 

Το σοβαρό άγχος βλάπτει την ψυχική και την συναισθηματική ευεξία των παιδιών, να επηρεάζει την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση. Τα παιδιά μπορεί να απομονώνονται και να αποφεύγουν πράγματα ή καταστάσεις για να μην νιώθουν άγχος. 

Γιατί αγχώνονται τα παιδιά; 

Μερικά παιδιά είναι πιο πιθανό να έχουν περισσότερες ανησυχίες συγκριτικά με αλλά. Ειδικά σε περιόδους αλλαγών, όπως μια μετακόμιση ή η αλλαγή σχολείου. 

Τα παιδιά που έχουν βιώσει μια τραυματική εμπειρία, όπως ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα ή μια πυρκαγιά στο σπίτι, μπορεί να έχουν άγχος. 

Οι συγκρούσεις στην οικογένεια μπορεί να κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ανασφάλεια και άγχος. 

Στο σχολείο, πολλά παιδιά νιώθουν άγχος για τις εργασίες τους, τους δασκάλους τους, το bullying. 

Οι έφηβοι είναι πιο πιθανό να έχουν κοινωνικό άγχος, να αποφεύγουν τις κοινωνικές εκδηλώσεις

Ποια είναι τα συμπτώματα του άγχους στα παιδιά; 

Όταν ένα παιδί νιώθει άγχος, δεν μπορεί πάντα να κατανοήσει ή να εκφράσει τα συναισθήματα του. Εσείς μπορεί να παρατηρείτε τα εξής:

• Είναι νευρικό, κλαίει
• Δυσκολεύεται να κοιμηθεί
• Ξυπνάει τη νύχτα
• Βρέχει το κρεβάτι του
• Βλέπει άσχημα όνειρα
• Έχει ενοχλήσεις στο στομάχι ή πονοκέφαλο 

Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να εμφανίζουν τα εξής:

• Έλλειψη αυτοπεποίθησης να δοκιμάσουν καινούργια πράγματα ή να αντιμετωπίσουν απλά πράγματα
• Προβλήματα στον ύπνο ή στη διατροφή
• Δυσκολία στη συγκέντρωση
• Ξεσπάσματα θυμού
• Αρνητικές σκέψεις
• Αποφυγή δραστηριοτήτων 

Εξωτερικά σημάδια του άγχους στα παιδιά 

Όταν το άγχος εκδηλώνεται εξωτερικά, μπορεί αυτό να γίνεται με πολλούς τρόπους:

• Μπορεί να δυσκολεύονται να κοιμηθούν ή να παραπονιούνται ότι έχουν ενοχλήσεις στο στομάχι.
• Μπορεί να αποφεύγουν να κάνουν πράγματα και να είναι προσκολλημένα στους γονείς.
• Μπορεί να μην μπορούν να συγκεντρωθούν στην τάξη. 
• Μπορεί να έχουν έντονα ξεσπάσματα θυμού. 

Ποιες είναι οι συνέπειες του άγχους; 

Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα ποσοστά των διαταραχών άγχους αυξάνονται όσο τα παιδιά μεγαλώνουν. Το άγχος αποχωρισμού, για παράδειγμα, εμφανίζεται νωρίς, ενώ το κοινωνικό άγχος συνήθως εμφανίζεται στην εφηβεία. 

Το άγχος συχνά επανεμφανίζεται, και το άγχος στην παιδική ηλικία είναι προάγγελος του άγχους στην ενήλικη ζωή, ειδικά αν δεν γίνουν κάποιες πρώιμες παρεμβάσεις. 

Τα παιδιά με άγχος που δεν αντιμετωπίζεται, σταδιακά αναπτύσσουν ελλιπείς μηχανισμούς διαχείρισης των καταστάσεων. Ένα κοινό παράδειγμα είναι η αποφυγή, οι άνθρωποι που έχουν έντονο άγχος μπορεί να αποφεύγουν πρόσωπα ή καταστάσεις που εντείνουν το άγχος τους. Η αποφυγή όμως είναι μια βραχυχρόνια λύση που δυστυχώς ενισχύει το άγχος αντί να το αποκλιμακώνει. 

Αν το άγχος παραμείνει χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγεί σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, κακή ακαδημαϊκή απόδοση. 

Οι άνθρωποι που ζουν με άγχος για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι πολύ πιο πιθανό να εμφανίσουν κατάθλιψη. 

Πως μπορείτε να βοηθήσετε τα παιδιά 

Αν ένα παιδί νιώθει άγχος, υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορούν να κάνουν οι γονείς για να τα βοηθήσουν. Πρώτα από όλα, είναι σημαντικό να μιλήσουν στο παιδί για το άγχος ή τις ανησυχίες του. Να το ακούσουν προσεκτικά και να κατανοήσουν τα συναισθήματα του. 

Φυσικά, δεν πρέπει οι γονείς να απορρίπτουν τις ανησυχίες αυτές. Είναι απαραίτητο να συζητούν για τα προβλήματα των παιδιών τους. 

Αν ένα παιδί είναι αρκετά μεγάλο, βοηθά να του εξηγήσουν ότι το άγχος έχει και επιδράσεις στο σώμα οδηγώντας σε ψυχοσωματικά συμπτώματα. Να περιγράψουν ότι το άγχος είναι μια φυσιολογική αντίδραση στο στρες και επηρεάζει τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές. 

Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να μιλάνε με τα παιδιά τους για το άγχος πριν τα πράγματα χειροτερέψουν. 

Υπάρχουν κάποιοι τρόποι για να μειωθεί το άγχος των παιδιών:

• Μάθετε στα παιδιά να αναγνωρίζουν τα σημάδια του άγχους μόνα τους
• Ενθαρρύνετε τα παιδιά να διαχειρίζονται το άγχος και να ζητούν βοήθεια όταν την έχουν ανάγκη
• Διατηρήστε μια ρουτίνα
• Αν το παιδί νιώθει άγχος λόγω του αποχωρισμού, βρείτε βιβλία ή ταινίες που θα το βοηθήσουν να καταλάβει τα συναισθήματα του και να συνειδητοποιήσει ότι είναι φυσιολογικό να νιώθει θλιμμένο
• Αν πρόκειται να μετακομίσετε, προετοιμάστε το παιδί σας για όσα πρόκειται να συμβούν
• Μπορείτε να μάθετε στο παιδί τεχνικές χαλάρωσης όπως οι βαθιές αναπνοές

Βέβαια, αν ένα παιδί έχει έντονο άγχος είναι πολύ σημαντικό να μιλήσετε σε έναν ειδικό.