Άγχος και χειρουργικές επεμβάσεις : πως το ψυχολογικό στρες επηρεάζει την επούλωση

Άγχος και χειρουργικές επεμβάσεις

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ζούμε σε μια απίστευτα δύσκολη χρονική περίοδο. Η πανδημία μας κάνει να αμφιβάλλουμε για το τι θα φέρει το μέλλον. Υπάρχουν χιλιάδες πράγματα που μας πιέζουν καθημερινά με αποτέλεσμα το στρες να παρουσιάζει μια κατακόρυφη αύξηση.  Είναι απολύτως φυσιολογικό κάποιος να νιώθει άγχος  για μια επικείμενη χειρουργική επέμβαση.

Πώς το στρες επηρεάζει την ανάρρωση από το χειρουργείο;

Ο φόβος και η ανησυχία πριν από ένα χειρουργείο έχει σχέση με την μετεγχειρητική ανάρρωση και τις επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν. Συγκεκριμένα, το άγχος καθυστερεί την επούλωση, και αυτό είναι κύριο στοιχείο για την μετεγχειρητική περίοδο. Στην πραγματικότητα, το ψυχολογικό στρες μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στην αποκατάσταση του τραύματος.

Γιατί το ψυχολογικό στρες επηρεάζει την επούλωση ενός τραύματος;

Εκτός από τις άμεσες επιδράσεις του άγχους (π.χ. καταστολή του ανοσοποιητικού) υπάρχουν και έμμεσες επιδράσεις (π.χ. το στρες οδηγεί σε ανθυγιεινές συνήθειες, όπως το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ). Η πιο σημαντική επίδραση του άγχους στη διάρκεια της ανάρρωσης είναι στην κυτταρική ανοσία. Η κυτταρική ανοσία είναι ένας προστατευτικός μηχανισμός του ανοσοποιητικού μας που παίζει ζωτικό ρόλο στην επούλωση των τραυμάτων, περιλαμβάνει την ενεργοποίηση συγκεκριμένων κυττάρων όπως οι κυτοκίνες (μικρές πρωτεΐνες που είναι σημαντικές για την μεταφορά μηνυμάτων ανάμεσα στα κύτταρα).  Τα αυξημένα επίπεδα της κορτιζόλης, της κύριας ορμόνης του στρες, αναστέλλουν την παραγωγή σημαντικών κυτοκινών στο σώμα που είναι απαραίτητες για την επούλωση των τραυμάτων.

Ποιες είναι οι αλλαγές που προκαλεί το στρες στο σώμα;

Το στρες είναι κομμάτι της ζωής μας. Η απώλεια της δουλειάς , οι προκλήσεις της καθημερινότητας οδηγούν στην ενεργοποίηση του μηχανισμού του στρες. Όταν βιώνουμε απειλητικές καταστάσεις, ένα μικρό τμήμα του εγκεφάλου μας, ο υποθάλαμος, βάζει το σώμα σε κατάσταση συναγερμού. Ένας συνδυασμός νευρικών και ορμονικών σημάτων φτάνει στα επινεφρίδια , τα οποία στη συνέχεια απελευθερώνουν αδρεναλίνη και κορτιζόλη. Έτσι το σώμα αυξάνει τον ρυθμό της καρδιάς και τα επίπεδα της ενέργειας. Η κορτιζόλη προκαλεί μια αύξηση στα επίπεδα της γλυκόζης για την παραγωγή ενέργειας και άλλων ουσιών για την επιδιόρθωση των ιστών. Η κορτιζόλη επίσης καταστέλλει κάποια συστήματα που δεν χρειάζονται άμεσα ώστε να ενεργοποιήσει όλους τους μηχανισμούς που είναι απαραίτητοι για την αντίδραση στο στρες.

Αυτές οι αντιδράσεις είναι βοηθητικές βραχυπρόθεσμα και από τη στιγμή που η απειλή υποχωρεί, το σώμα μπορεί να επαναφέρει τις φυσιολογικές του λειτουργίες. Ωστόσο, αν το στρες παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα, αυτές οι αντιδράσεις δεν υποχωρούν. Τελικά είναι επιβλαβείς για την υγεία, ειδικά σε περιόδους ανάρρωσης από κάποια ασθένεια.

Πώς το στρες υπονομεύει την επούλωση;

Στρες και ανοσοποιητικό σύστημα

Όταν το στρες είναι χρόνιο, η ικανότητα του σώματος να καταπολεμά τις τοξίνες και άλλους ξένους εισβολείς είναι περιορισμένη. Το σώμα δεν μπορεί να ελέγξει κατάλληλα τη φλεγμονή, και αυτό κάνει πιο δύσκολη την ανάρρωση. Οι άνθρωποι με υψηλά επίπεδα άγχους είναι πιο επιρρεπείς στο κρυολόγημα συγκριτικά με όσους έχουν λιγότερο στρες. Ο χρόνος επούλωσης είναι πιο αργός λόγω του στρες εξαιτίας της καταστολής του ανοσοποιητικού συστήματος.

Στρες και γαστρεντερικό σύστημα

Το στρες επηρεάζει σημαντικά το γαστρεντερικό σύστημα. Εκτός από τις “πεταλούδες” στο στομάχι, τη δυσπεψία, το στρες επίσης αυξάνει τη ροή των οξέων του στομάχου και μειώνει την ροή του αίματος και του οξυγόνου. Αυτή η κατάσταση επηρεάζει την ισορροπία σε σημαντικά βακτήρια του εντέρου και οδηγεί σε θέματα του γαστρεντερικού.

Στρες και καρδιά

Οι άνθρωποι με χρόνιο στρες έχουν υψηλότερα επίπεδα λευκών αιμοσφαιρίων στο αίμα. Καθώς τα λευκά αιμοσφαίρια καταπολεμούν τις ασθένειες, μπορούν επίσης να συσσωρεύονται στα αιμοφόρα αγγεία και να προκαλούν προβλήματα στη λειτουργία της καρδιάς. Ο αυξημένος ρυθμός της καρδιάς από το στρες μπορεί επίσης να οδηγεί σε προβλήματα της καρδιάς.

Στρες και ύπνος

Τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης λόγω χρόνιου στρες μπορεί να επηρεάζουν αρνητικά τον ύπνο. Στη διάρκεια του ύπνου, το ανοσοποιητικό μας σύστημα απελευθερώνει πρωτεΐνες και αντισώματα που καταπολεμούν τις λοιμώξεις και βοηθούν στην επούλωση. Έτσι, όταν ο ύπνος μας δεν είναι επαρκής, η παραγωγή αυτών των ενώσεων είναι μειωμένη με αποτέλεσμα τη δυσκολία στην επούλωση.

Στρες και πόνος

Το άγχος δεν προκαλεί άμεσα πόνο στον αυχένα, στους ώμους και στην πλάτη. Όταν κάποιος περνά πολλές ώρες σε ένα γραφείο, μπροστά από την οθόνη ενός υπολογιστή μπορεί αυτή η κακή στάση του σώματος να οδηγεί σε  σκολίωση και άλλες επώδυνες καταστάσεις. Ωστόσο, τα επίπεδα του πόνου είναι πιο έντονα για ανθρώπους με υψηλά επίπεδα στρες. Ο έντονος πόνος λόγω φλεγμονής καθυστερεί την επούλωση στη θέση του τραύματος.

Είναι πρόβλημα αν το τραύμα δεν επουλώνεται γρήγορα και σωστά;

Δυστυχώς, είναι αρκετά σοβαρό θέμα. Φυσικά, αυτό δεν αφορά μικρές γρατζουνιές. Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο όργανο στο σώμα μας, και είναι σημαντικό να το κρατάμε υγιές και προστατευμένο από βακτήρια, ειδικά όταν έχουμε κάποια χειρουργική τομή που χρειάζεται επούλωση. Σκεφτείτε ότι το δέρμα σας είναι η πανοπλία σας, κρατά τα πάντα στο σώμα μας προστατευμένα και ασφαλή. Η σωστή επούλωση των τραυμάτων είναι υψίστης σημασίας επειδή το δέρμα έχει προστατευτικό και ρυθμιστικό ρόλο. Όταν η επούλωση καθυστερεί λόγω άγχους, αυξάνονται οι πιθανότητες λοίμωξης.

Πώς μπορώ να αντιμετωπίσω το άγχος πριν από το χειρουργείο;

Η μείωση του στρες πριν από το χειρουργείο και στη διάρκεια της ανάρρωσης είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα για την σωστή επούλωση και την γρήγορη ανάρρωση. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να αντιμετωπίσει κάποιος το άγχος.

Τεχνικές χαλάρωσης

• Γιόγκα: μπορείτε να ξεκινήσετε μαθήματα γιόγκα σε μια ομάδα ή να κάνετε μόνοι σας στο σπίτι. Εκτός από την σωματική υγεία, η γιόγκα συμβάλλει και στην συναισθηματική ισορροπία.
• Περπάτημα: όλοι μας έχουμε ανάγκη μια βόλτα μια φορά την ημέρα. Για αυτό λοιπόν, βάλτε στο πρόγραμμά σας να κάνετε μια βόλτα στο κοντινότερο πάρκο μια φορά την ημέρα.
• Άσκηση: είτε θέλετε να τρέξετε ή να κάνετε κάποιες ασκήσεις στο σπίτι, η άσκηση οδηγεί στην απελευθέρωση ενδορφινών και βελτιώνει τον ύπνο, με αποτέλεσμα τα μειωμένα επίπεδα στρες.
• Διακοπή του καπνίσματος: αν και πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι το κάπνισμα μειώνει το στρες, στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο. Το κάπνισμα αυξάνει την ανησυχία και την ένταση.