Σεμινάρια αυτοβελτίωσης, "θεραπευτές" και life coaching
Η αφορμή για αυτό το άρθρο είναι ένα ντοκιμαντέρ του Netflix, το «I’m not your guru» (δεν είμαι ο γκουρού σου) που αφορά τον Anthony Robbins (Τόνι Ρόμπινς) και τα σεμινάρια αυτοβελτίωσης/εξέλιξης που διοργανώνει. Συγκεκριμένα στο ντοκιμαντέρ αυτό παρουσιάζεται το «Ραντεβού με το πεπρωμένο» (“A Date With Destiny”), ένα σεμινάριο αυτοβελτίωσης 6 ημερών με 12 ώρες κάθε ημέρα, και 2,500 άτομα με κόστος 5,000 για τον συμμετέχοντα. Ο Tony Robbins χοροπηδάει σε ένα τραμπολίνο πριν ανέβει στη σκηνή, σε ένα σεμιναριακό χώρο όπου εξελίσσεται ένα δράμα (κλάματα, χιούμορ και τακτικές σοκ για να μείνετε ξύπνιοι, και όχι παθητικοί).
Ο φόβος και οι περιοριστικές πεποιθήσεις
Ο δρόμος προς την επιτυχία και την ευτυχία περιλαμβάνει δύσκολες αποφάσεις και κόπο. Κόπο που αφορά τη δουλειά εκεί έξω, αλλά κυρίως τη δουλειά με το «μέσα» μας. Το να τροποποιήσει κανείς τις αρνητικές και περιοριστικές πεποιθήσεις είναι εξαιρετικής σημασίας για την ευτυχία στη ζωή. Όμως αυτό δεν επιτυγχάνεται με πυροτεχνήματα. Οι πεποιθήσεις ανθίστανται στην αλλαγή, και ένα επιπλέον πρόβλημα είναι πως πέρα από τη δυσκολία να αντικατασταθούν, οι άνθρωποι δεν έχουν το ρεπερτόριο να τις αντικαταστήσουν.
Ένα όνειρο χωρίς ένα σχέδιο, είναι απλά μια ευχή.
Για να επιτύχει κανείς σε επαγγελματικό επίπεδο, χρειάζονται διάφορα στοιχεία: καταρχήν ένα όραμα (στόχος), και στη συνέχεια ένα σχέδιο, τα βήματα προς αυτόν. Και είναι απαραίτητη η δέσμευση, η επιμονή, η υπομονή, και το πείσμα, που θα σας επιτρέψουν να ξεπεράσετε τις όποιες δυσκολίες και αποτυχίες που θα συναντήσετε. Αυτά είναι θέματα του life coaching.
Ψυχοθεραπεία ή Life Coaching και σεμινάρια;
Το επόμενο ερώτημα όμως, είναι το "γιατί" ονειρεύεστε ότι ονειρεύεστε, "γιατί" θέλετε ότι θέλετε. Έχετε χαμηλή αυτοπεποίθηση και για αυτό θέλετε να αποδείξετε στον εαυτό σας, στους γονείς σας και στους άλλους ότι αξίζετε; Θέλετε περισσότερα χρήματα για ποιο λόγο; Πασχίζετε για αναγνώριση; Έχετε ανάγκη να σας θαυμάζουν ή φοβάστε την απόρριψη; Είναι αυτό βάλσαμο σε ψυχικά τραύματα της παιδικής ηλικίας, αδιάφορους ή επικριτικούς γονείς, bullying που δεχτήκατε; Όλα αυτά είναι θέματα ψυχοθεραπευτικά.
Όσον αφορά την "επιτυχία" στις σχέσεις, εκεί τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα. Για να μπορέσει κανείς να επικοινωνήσει με το άλλο φύλο, με έναν άλλο άνθρωπο ουσιαστικά και να πορευτεί μαζί του στη ζωή, χρειάζεται πολύ δουλειά, και από τις δύο πλευρές (τους δύο συντρόφους). Σχέση με έναν μόνο να προσπαθεί για τη σχέση, δεν κρατάει. Όμως αυτά είναι πολύπλοκα και βαθιά ψυχοθεραπευτικά θέματα, τα οποία δεν έχουν βέβαια θέση στα σόου του Ρόμπινς ή των άλλων τυχοδιωκτών.
Οι προκαταλήψεις κοστίζουν (σε χρόνο, χρήμα, ζωή)
Υπάρχει μία ανάγκη στους ανθρώπους να πιστέψουν. Να πιστέψουν στην ελπίδα, σε κάτι, ότι και αν είναι αυτό. Και ιδίως σε κάτι που θα δώσει νόημα στη ζωή τους. Η αλήθεια είναι ότι η πίστη απελευθερώνει τους ανθρώπους. Αν για παράδειγμα πιστέψετε ότι ένας ιερέας θα σας λυτρώσει, ένας γιατρός θα σας γιατρέψει, ότι ένας γκουρού θα σας δώσει τις απαντήσεις στα ερωτήματα της ζωής ή του εαυτού σας, αυτό θα σας δώσει εξαιρετική δύναμη για λίγες ημέρες...
«Ο καθένας ερωτεύεται την αλήθεια που του αξίζει»
Οι προκαταλήψεις βέβαια οδηγούν τους ανθρώπους στους διαφόρους "life coaches" και "συμβούλους". Είναι πιο δύσκολο να αποδεχτεί κανείς να επισκεφτεί ένα επιστήμονα, ένα ειδικό ψυχίατρο ή ψυχοθεραπευτή, και πιο εύκολο να κλείσει ένα ραντεβού με κάποιον "θεραπευτή" που δεν σχετίζεται με την ψυχοπαθολογία ή μιλάει στην ίδια γλώσσα (για χρήματα, ευτυχία, επιτυχία) πουλώντας ελπίδα. Ένας πιο ώριμος και έξυπνος άνθρωπος, δεν θα παρασυρθεί από πυροτεχνήματα και μεταξωτές κορδέλες. Σχετικό το ποίημα του Άρη Αλεξάνδρου, «Το μαχαίρι»:
Όπως αργεί τ' ατσάλι να γίνει κοφτερό και χρήσιμο μαχαίρι
έτσι αργούν κ' οι λέξεις ν' ακονιστούν σε λόγο.
Στο μεταξύ
όσο δουλεύεις στον τροχό
πρόσεχε μην παρασυρθείς
μην ξιππαστείς
απ' τη λαμπρή αλληλουχία των σπινθήρων.
Σκοπός σου εσένα το μαχαίρι.
Είναι ζητούμενο στη ζωή αυτή να μπορείτε να εστιάζετε στην ουσία των πραγμάτων, και να μην παρασύρεστε από οτιδήποτε "φανταχτερό"...
Anthony Robbins
Πρόκειται για ένα φαινόμενο της εποχής μας. Ο Tony Robbins διαφημίζεται ως πρωτοπόρος στην ψυχολογία της προσωπικής επιτυχίας και της μεγιστοποίησης των επιδόσεων. Έχει εκδώσει διάφορα βιβλία και βίντεο, για την «προσωπική μεταμόρφωση», «πως να ξυπνήσετε το γίγαντα μέσα σας» και να αποκτήσετε «απεριόριστη δύναμη». Οργανώνει σεμινάρια αυτοβελτίωσης, υποσχόμενος ένα δρόμο το οποίο εγγυάται την αλλαγή της ζωής σας, και μαγεύει τα πλήθη κατά τον ίδιο τρόπο που θα έκανε ένας ιεροκήρυκας, ένας (τηλε)ευαγγελιστής εγγυόμενος τη σωτηρία σας.
Η αλήθεια είναι ότι ο Anthony Robbins έχει όντως πετύχει μια παγκόσμια αναγνωρισιμότητα και κάτι τέτοιο μπορεί να επηρεάσει και να έλξει τους αδαείς. Οι άνθρωποι που παρακολουθούν τα σεμινάρια του είναι χιλιάδες κάθε χρόνο, γνωστοί και σημαντικοί άνθρωποι. Υπάρχουν οι φανατικοί που διατυμπανίζουν το πόσο έχουν ωφεληθεί από αυτά τα σεμινάρια. Στατιστικά στοιχεία δεν υπάρχουν για να μπορεί κανείς να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητά τους, οπότε ο καθένας μπορεί να ισχυριστεί ότι θέλει. Οι διάφοροι "θεραπευτές" δεν κρίνονται από κάποιο σύλλογο, όπως πχ γίνεται με τους γιατρούς ή τους ψυχοθεραπευτές. Αν ένας γιατρός πει ότι «θεραπεύω τον καρκίνο», υπόκειται σε έλεγχο για τα λόγια και τις πράξεις τους. Όμως ένας «θεραπευτής», life coach ή σύμβουλος δεν ελέγχεται από κανέναν, όταν πει ότι «θα αλλάξω τη ζωή σας».
Τα σεμινάριά του Άντονι Ρόμπινς είναι εστιασμένα στους στόχους, και κυρίως τους επαγγελματικούς. Δεν έχει καμία εκπαίδευση ψυχολογίας, ψυχοθεραπείας, όμως κάνει (φαινομενικά) «μαγικές» παρεμβάσεις όσον αφορά τις συναισθηματικές πληγές των ανθρώπων και τις σχέσεις τους, της εμπειρίες ζωής, παρεμβάσεις οι οποίες είναι φανταχτερά πυροτεχνήματα. Στην ουσία πρόκειται για ένα επικίνδυνο μείγμα «ψυχολογίζειν», δηλαδή ένα μείγμα ψυχοθεραπευτικών τεχνικών, υλικό από ψευδο-επιστημονικά άρθρα και βιβλία αυτοβοήθειας. Για ορισμένους ανθρώπους που απλά χρειάζονται ένα σπρώξιμο για να προχωρήσουν, μπορεί να βοηθήσει (σε αυτούς θα βοηθούσε το οτιδήποτε, απλά γιατί ήταν έτοιμοι για το προχώρημα).
Υπάρχουν και διάφορα πιο ειδικά σεμινάρια με επαγγελματικό προσανατολισμό, για επιχειρηματίες και επιχειρήσεις, όπως το Ultimate Business Mastery System. Στην ουσία μιλάμε για ένα πακέτο πολλών ωρών σεμιναρίων και DVD, γεμάτα πράγματα αυτονόητα και στοιχειώδη για την ανάπτυξη επιχειρήσεων.
Σεμινάρια αυτοβελτίωσης & coaching στην Ελλάδα
Όμως αυτή η σελίδα αν και γράφεται με αφορμή τον Tony Robbins, δεν είναι για αυτόν. Είναι για τους διάφορους "θεραπευτές" και life coaches, που έχουν ξεφυτρώσει σαν μανιτάρια και στην Ελλάδα. Δυστυχώς στην Ελλάδα το life & business coaching είναι πολύ χαμηλού επιπέδου, ο χώρος κυριαρχείται από "μαϊντανούς". Όμως επειδή και το επίπεδο συνείδησης και συνειδητότητας των ανθρώπων είναι χαμηλό, τα πενιχρά που τους προσφέρουν φαίνονται πολλά.
Προσωπικά έχω εντυπωσιαστεί με το πόσο εύκολα, άσχετοι άνθρωποι με την ψυχολογία και την ψυχοθεραπεία μετατρέπονται σε «θεραπευτές» και coaches κάθε είδους. Αρκεί ένα σεμινάριο, μια ιδιωτική σχολή ενός έτους, μια πιστοποίηση (από άγνωστους συλλόγους) και αμέσως κάποιος μετατρέπεται σε «ειδικό» ή σε «θεραπευτή», σε ειδικό σύμβουλο, και κάνει "θεραπείες" και οργανώνει σεμινάρια, όπου υπόσχεται να σας "θεραπεύσουν", να αποκαλύψουν τα μυστικά της επιτυχίας, τα μυστικά της ζωής!
Στην Ελλάδα υπάρχουν ορισμένοι που οργανώνουν σεμινάρια αυτοβελτίωσης, προσωπικής ανάπτυξης, αλλά η συντριπτική πλειοψηφία (αν όχι όλοι) δεν έχουν ψυχοθεραπευτικές βάσεις. Το σύνολο διαφημίζει τον εαυτό του ως life coach, σύμβουλο, φιλόσοφο, συγγραφέα, motivator, communicator, ειδικό στο NLP και στην αυτοβελτίωση ή στην ανάπτυξη επιχειρήσεων και στελεχών! Αυτά τη στιγμή που οι ίδιοι είναι προβληματικά άτομα, νεκροί συναισθηματικά, οι σχέσεις τους είναι διαλυμένες, με διαζύγια, έχουν παιδιά με διάφορα προβλήματα και εξαρτήσεις, κα ("δάσκαλε που δίδασκες...").
Από όλα έχει ο μπαξές: θα βρει κανείς τα πάντα, που ανταποκρίνονται στις πεποιθήσεις του. Από πνευματικούς δασκάλους, μαθήματα θαυμάτων, σεμινάρια αγγέλων και υπερβατικούς (!) διαλογισμούς, σεμινάρια συγχώρησης, σεμινάρια αυτοβελτίωσης, σεμινάρια σχέσεων, σεμινάρια επαγγελματικής επιτυχίας με το νόμο της έλξης. Σεμινάρια για τα μυστικά της αφθονίας, σεμινάρια για τη μέθοδο θήτα (theta). Σεμινάρια που δήθεν ξεκλειδώνουν τη "σοφία" της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και τα μυστικά της ζωής! Συναντά άσχετους ανθρώπους που αυτοπαρουσιάζονται ως coaches, με ευφάνταστους τίτλους και ειδικεύσεις, στο energy managment, time managment, happiness coaching, corporate coaching, life purpose coaching, transformational coaching, wellbeing και stress managment, κα. Να ξέρετε πως οι άνθρωποι που πραγματικά αξίζουν σε αυτούς τους χώρους είναι πολύ λίγοι, και προτιμάνε να παραμένουν στα μετόπισθεν, χωρίς πολύ θόρυβο.
Και αν είσαστε τυχεροί, μπορεί και να συναντήσετε σε κλειστό κύκλο και άλλες "προσωπικότητες", όπως τον Έρικ «το ξωτικό» ο οποίος θα σας βοηθήσει να ξαναγράψετε το βιβλίο της ζωής σας, να επικοινωνήσετε με τον "ανώτερο εαυτό" σας και να πάρετε απαντήσεις για τη ζωή σας, να μάθετε για τις προηγούμενες μετενσαρκώσεις σας, όπως και για τους εξωγήινους συμπατριώτες σας από τον πλανήτη Ανδρομέδα που σας στέλνουν ενέργεια από το διαστημόπλοιό τους !!!
Το πρόβλημα με τα σεμινάρια
Ο κάθε τυχοδιώκτης ή/και ανισόρροπος λοιπόν, δηλώνει life coach ή «συγγραφέας» και άμεσα γίνεται "ειδικός" σε θέματα προσωπικής ανάπτυξης. Ξαφνικά τα χρόνια σπουδών και πρακτικής δεν έχουν σημασία. Το ένστικτο και το φυσικό ταλέντο του «θεραπευτή» αρκούν για να αλλάξει ζωή ένας άνθρωπος!
Το πρόβλημα με αυτού του είδους τα σεμινάρια είναι ότι δεν έχουν (σχεδόν) καμία ουσιαστική θεραπευτική βάση. Οι άνθρωποι «φουσκώνουν» με αυτοπεποίθηση και φαντασιώνονται την «επιτυχία» σε διαφόρους τομείς της ζωής τους. Φουσκώνουν όμως για ένα μικρό διάστημα μόνο για να ξεφουσκώσουν και πάλι.
Δυστυχώς υπάρχουν πολλοί εκεί που εκμεταλλεύονται τους ανθρώπους. Πουλάνε την ελπίδα, φύκια για μεταξωτές κορδέλες. Αυτά τα σεμινάρια είναι φτιαγμένα ακριβώς με αυτό το σκοπό. Να πουλήσουν αρκετές ώρες και αρκετές υποσχέσεις. Οπότε γεμίζουν με πολλές δραστηριότητες και σόου, για να εντυπωσιαστεί το κοινό. Στα περισσότερα από αυτά τα σεμινάρια εξέλιξης ενσωματώνουν τεχνικές NLP (νευρογλωσσικού προγραμματισμού), life coaching, τεχνικές οραματισμού (visualization), κλπ.
Τα σεμινάρια αυτά ταυτόχρονα συνοδεύονται από πολλά βιβλία και βίντεο που πωλούνται ακριβώς με τις ίδιες υποσχέσεις και ισχυρισμούς, σχεδόν μαγικές λύσεις που θα αλλάξουν τη ζωή σας και θα προσφέρουν ότι ακριβώς ζητάει ο σημερινός (χωρίς ουσιαστική παιδεία) άνθρωπος: χρήματα, αναγνώριση, σχέσεις.
Βιβλία αυτοβελτίωσης
Ο χώρος της ψυχολογίας έχει κατακλυστεί από διάφορα βιβλία αυτοβελτίωσης, από πάρα πολλούς συγγραφείς, όπως από τον Ρόμπινς αλλά και άλλους όπως τον Robin Sharma (όπως «ο μοναχός που πούλησε τη Ferrari του», «το κλαμπ των 5 π.μ.», κα). Παρότι έχουν γίνει bestsellers σε πολλές περιπτώσεις, η προσωπική μου άποψη είναι πως πρόκειται για πολύ μέτρια βιβλία, που στον αδαή φαντάζουν ως σοφία...
Μπορείτε να κάνετε καλύτερη τη ζωή σας
Η αλήθεια είναι πως η ζωή σας μπορεί να γίνει καλύτερη σε όλους τους τομείς. Αλλά αυτό δεν θα γίνει με κάποιο μαγικό τρόπο, δεν θα σας φέρει "το σύμπαν" ότι οραματίζεστε με το νόμο της έλξης. Χρειάζεται δουλειά, προσωπική δουλειά που αφορά καταρχήν τον εαυτό με τη βοήθεια ενός σοβαρού ψυχοθεραπευτή.
Πως να αρχίσει κανείς το ταξίδι της αυτοβελτίωσης;
Η συμβουλή μας είναι να αφιερώστε χρήματα και χρόνο σε ποιοτικές συνεδρίες, που θα έχουν εγγυημένα αποτελέσματα για τη βελτίωση της ζωής σας, με ειδικούς ψυχοθεραπευτές που είναι εκπαιδευμένοι και δεσμεύονται από ένα ηθικό και επαγγελματικό πλαίσιο. Το "καλύτερα" όντως γίνεται, μπορείτε πραγματικά να έχετε μια καλύτερη ζωή, αλλά χρειάζεται να δείξετε επιμονή, θάρρος και εξυπνάδα! Χρειάζεται να έχετε ανοιχτά τα μάτια σας (την κρίση σας), είναι πιο εύκολο να ξεγελαστείτε από ότι νομίζετε... Θυμηθείτε τα λόγια του σοφού Ιπποκράτη:
Ὁ βίος βραχύς
ἡ δε τέχνη μακρή
ο δε καιρός οξύς
η δε πείρα σφαλερή
η δε κρίσης χαλεπή.