Νικοτίνη

Νικοτίνη

Η νικοτίνη έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι είναι εθιστική όπως η ηρωίνη. Πολλοί άνθρωποι που καπνίζουν αναπτύσσουν εθισμό στη νικοτίνη, πράγμα που κάνει τη διακοπή του καπνίσματος ακόμη πιο δύσκολη. Στην πραγματικότητα, το 70% των καπνιστών λένε ότι θέλουν να κόψουν το τσιγάρο, αλλά πολλοί δεν το κάνουν μέχρι να εμφανίσουν κάποια ασθένεια που σχετίζεται με το κάπνισμα όπως τα καρδιακά νοσήματα, ο καρκίνος ή το εγκεφαλικό επεισόδιο. 

Οι περισσότεροι καπνιστές ξεκινούν να καπνίζουν στην εφηβεία, μια περίοδο έντονου στρες που ψάχνουν να βρουν την ταυτότητα τους και δεν ανησυχούν για την υγεία τους. Πολλοί ενήλικες προσπαθούν να διακόψουν το κάπνισμα χωρίς να έχουν μάθει υγιείς τρόπους διαχείρισης του άγχους  ή του θυμού. Αυτά τα θέματα παρεμβαίνουν στη διαδικασία διακοπής του καπνίσματος. 

Η διακοπή του καπνίσματος σημαίνει ότι κάποιος απελευθερώνεται από εθιστικές ουσίες που ελέγχουν τη συμπεριφορά του κάθε μέρα και περιορίζουν την προσωπική του εξέλιξη. Οι άνθρωποι που καταφέρνουν να κόψουν το κάπνισμα βιώνουν μια μεταμόρφωση και νιώθουν πιο δυνατοί. 

Πώς η νικοτίνη επηρεάζει το σώμα; 

Η νικοτίνη δρα τόσο ως ηρεμιστικό και ως διεγερτικό, επηρεάζοντας πολλά σύστημα στο σώμα. 

Η νικοτίνη ως διεγερτικό 

Όταν κάποιος καπνίζει, η νικοτίνη διεγείρει τα επινεφρίδια, με αποτέλεσμα την απελευθέρωση αδρεναλίνης. Αυτή η αύξηση της αδρεναλίνης, προκαλεί άμεση απελευθέρωση γλυκόζης και αυξάνει τον ρυθμό της καρδιάς, την αναπνοή και την αρτηριακή πίεση. Η έκθεση στη νικοτίνη επίσης κάνει το πάγκρεας να συνθέτει λιγότερη ινσουλίνη, με αποτέλεσμα την αύξηση στα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα. 

Η νικοτίνη ως ηρεμιστικό 

Η νικοτίνη έχει μια έμμεση επίδραση στον εγκέφαλο. Όπως συμβαίνει και με την ηρωίνη, η νικοτίνη προκαλεί την απελευθέρωση ντοπαμίνης, ενός νευροδιαβιβαστή που επηρεάζει τα συναισθήματα και την αίσθηση της ευχαρίστησης και του πόνου, σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου. Αυτή η αύξηση στα επίπεδα της ντοπαμίνης κάνει τους καπνιστές να νιώθουν πιο ευτυχισμένοι και ικανοποιημένοι. 

Ωστόσο, όσο κάποιος αποκτά όλο και περισσότερη αντοχή στη νικοτίνη, θα χρειάζεται υψηλότερες δόσεις για να νιώθει το ίδιοι αίσθημα ικανοποίησης. 

Ανάλογα με τη δόση της νικοτίνης μπορεί να έχει και ηρεμιστική δράση. Αυτό συμβαίνει επειδή από τη στιγμή που φτάνει στον εγκέφαλο, προκαλεί την απελευθέρωση β-ενδορφίνης, μιας ορμόνης που είναι γνωστή για την ικανότητα της να μειώνει το στρες και να προκαλεί ένα αίσθημα ευεξίας που κάνει πιο εύκολο τον ύπνο. 

Τα οφέλη της νικοτίνης 

Καθώς η νικοτίνη συνδέεται κυρίως με αρνητικές επιδράσεις, μπορεί να έχει και κάποια οφέλη που περιλαμβάνουν:

• Εγρήγορση, ευφορία και χαλάρωση
• Βελτιωμένη συγκέντρωση και μνήμη, λόγω της αυξημένης δράσης της ακετυλοχολίνης και την νορεπινεφρίνης 
• Μείωση του άγχους, εξαιτίας των αυξημένων επιπέδων της β-ενδορφίνης 

Παρενέργειες της νικοτίνης 

Η νικοτίνη προκαλεί ένα εύρος παρενεργειών σε πολλά όργανα και σύστημα στο ανθρώπινο σώμα. Επηρεάζει τον εγκέφαλο, τη καρδιά και το γαστρεντερικό σύστημα. 

Παρενέργειες στον εγκέφαλο 

• Ζαλάδα
• Διαταραχές στον ύπνο
• Άσχημα όνειρα και εφιάλτες 
• Μειωμένη ροή αίματος 

Παρενέργειες στο γαστρεντερικό σύστημα 

• Ναυτία και εμετός
• Ξηροστομία
• Δυσπεψία
• Έλκη στο στομάχι
• Διάρροια
• Καούρα 

Παρενέργειες στην καρδιά 

• Αλλαγές στο ρυθμό της καρδιάς
• Αυξημένο κίνδυνο θρόμβωσης και αθηροσκλήρωσης 
• Αυξημένη αρτηριακή πίεση 

Επιπλοκές από το άτμισμα 

Το άτμισμα και το ηλεκτρονικό τσιγάρο προκαλούν πολλά θέματα στην υγεία. Η βρογχιολίτιδα είναι πολύ πιο συχνή σε όσους κάνουν ηλεκτρονικό τσιγάρο και έχει σχέση με τη φλεγμονώδη απόφραξη των πιο μικρών αεραγωγών του πνεύμονα, που ονομάζονται βρογχιόλια. 

Όταν αυτά τα βρογχιόλια καταστρέφονται και εμφανίζουν φλεγμονή λόγω χημικών ενώσεων ή αναπνευστικών λοιμώξεων, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε εκτεταμένη βλάβη και στην απόφραξη των αεραγωγών. Μια από αυτές τις ενώσεις είναι το διακετύλιο, που υπάρχει στα περισσότερα υγρά για τα ηλεκτρονικά τσιγάρα. 

Το άτμισμα μπορεί να οδηγήσει σε κατάρρευση των πνευμόνων, μια κατάσταση γνωστή ως πνευμοθώρακας. 

Αυτή η κατάρρευση των πνευμόνων μπορεί να προκαλεί μη φυσιολογική συσσώρευση αέρα στο χώρο ανάμεσα στους πνεύμονες και στη θωρακική κοιλότητα, αλλά μπορεί επίσης να συμβεί όταν σπάσουν οι φουσκάλες αέρα στην κορυφή των πνευμόνων. Αυτές οι φουσκάλες αέρα είναι ακίνδυνες μέχρι να σπάσουν. 

Πολλές από τις ουσίες που υπάρχουν στο ηλεκτρονικό τσιγάρο όπως η φορμαλδεΰδη, οι νιτροζαμίνες και το τολουόλιο, έχουν καρκινογόνο δράση που με τον καιρό μπορεί να προκαλεί καρκίνο στους πνεύμονες. 

Η επιστήμη πίσω από τον εθισμό 

Ο εθισμός είναι αποτέλεσμα συνδυασμού γενετικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών παραγόντων. Η νικοτίνη όπως και η ηρωίνη έχουν τη δυνατότητα να ξεγελούν το σύστημα επιβράβευσης του εγκεφάλου, και να επηρεάζουν αυτό τον ευαίσθητο μηχανισμό. Η απελευθέρωση ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, η οποία παίζει κύριο ρόλο στην ευχαρίστηση και στο κίνητρο, δημιουργεί ένα αίσθημα ευφορίας με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος. 

Ωστόσο, η ιστορία δεν τελειώνει εκεί. Ο εγκέφαλος, που είναι ένα καταπληκτικό όργανο, προσαρμόζεται στην παρουσία της νικοτίνης, αλλάζει τη δομή και τη λειτουργία του. Με τον καιρό, ο εγκέφαλος αναπτύσσει εξάρτηση από τη νικοτίνη και για να διατηρήσει μια ισορροπία, οδηγείται σε μια κατάσταση σωματική και ψυχολογικής εξάρτησης. 

Ο εθισμός παρεμβαίνει στη βιολογία. Γίνεται κομμάτι της ζωής του ατόμου και επηρεάζει τις σχέσεις , την υγεία και την ευεξία του. Οι συνέπειες του εθισμού πάνε πολύ παραπέρα από το ίδιο το άτομο, καθώς επηρεάζουν την οικογένεια και την κοινωνία. 

Η κατανόηση του εθισμού απαιτεί την αναγνώριση της πολύπλοκης φύσης αυτού του φαινομένου. Υπάρχουν βιολογικοί, ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη και στη διατήρηση των εθισμών. 

Η φύση του εθισμού στη νικοτίνη 

Ο εθισμός στη νικοτίνη επίσης αλλάζει τα νευρικά κυκλώματα στον εγκέφαλο, και έτσι είναι δύσκολο κάποιος να κόψει το κάπνισμα. Η χρόνια έκθεση στη νικοτίνη οδηγεί σε αλλαγές στη δομή και στη λειτουργία του εγκεφάλου, ειδικά σε περιοχές που είναι υπεύθυνες για τη λήψη αποφάσεων, τον έλεγχο των παρορμήσεων και τον συναισθηματικό έλεγχο. Αυτές οι αλλαγές συμβάλλουν στον εθισμό στη νικοτίνη, καθώς είναι δύσκολο κάποιος να αντισταθεί στο τσιγάρο, ακόμη και όταν αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας. 

Ο εθισμός στη νικοτίνη δεν είναι μόνο μια σωματική αλλά και μια ψυχολογική εξάρτηση. Το κάπνισμα γίνεται κομμάτι της καθημερινής ρουτίνας και είναι ένας μηχανισμός διαχείρισης του στρες. Το κάπνισμα από μόνο του συνδέεται με συγκεκριμένες δραστηριότητες που ενισχύουν τον εθισμό. Είναι μια μεγάλη πρόκληση να σπάσει αυτός ο κύκλος. 

Ο εθισμός στη νικοτίνη έχει καταστροφικές επιδράσεις στην υγεία και αυξάνει τον κίνδυνο για προβλήματα του αναπνευστικού και καρδιαγγειακές παθήσεις. 

Σημάδια εθισμού στη νικοτίνη 

Η διακοπή του καπνίσματος είναι από τα πιο σημαντικά πράγματα που μπορεί να κάνει κάποιος για την υγεία του, αλλά είναι μια εξαιρετικά δύσκολη διαδικασία. 

Η νικοτίνη είναι το ίδιο εθιστική με τη ηρωίνη και προκαλεί απελευθέρωση της ντοπαμίνης και άλλων νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο μέσα σε λίγα λεπτά μετά την πρώτη ρουφηξιά, πράγμα που ενισχύει τη διατήρηση αυτής της συνήθειας. 

Οι καπνιστές νιώθουν καλά όταν  καπνίζουν. Κάποιοι παράγοντες που επηρεάζουν την εξάρτηση στη νικοτίνη περιλαμβάνουν:

• Πως το σώμα διαχειρίζεται τη νικοτίνη, πως την απορροφά και απομακρύνεται από το σώμα
• Περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως το κάπνισμα όταν πίνει κάποιος καφέ 
• Φυσιολογικοί παράγοντες, όπως η γενετική προδιάθεση στους εθισμούς 

Τα συμπτώματα της στέρησης της νικοτίνης περιλαμβάνουν:

• Άγχος
• Λαχτάρα για τσιγάρο
• Κατάθλιψη
• Δυσκολία στη συγκέντρωση
• Προβλήματα στην παραγωγικότητα
• Αυξημένη όρεξη και αύξηση βάρους
• Ευερεθιστότητα, απογοήτευση και θυμό
• Νευρικότητα και ανυπομονησία
• Διαταραχές στον ύπνο, όπως η αϋπνία ή ο υπερβολικός ύπνος

Εθισμός στη νικοτίνη και συμπτώματα στέρησης 

Η νικοτίνη είναι η κυρία ουσία που προκαλεί εθισμό στον καπνό. Με τη συνεχή χρήση ο εγκέφαλος συνηθίζει τη νικοτίνη. Αυτό μπορεί να τον κάνει να σκέφτεται ότι έχει ανάγκη την νικοτίνη για να νιώσει καλά. Αυτό είναι ένα κομμάτι του εθισμού στη νικοτίνη. 

Τα σημάδια του εθισμού στη νικοτίνη περιλαμβάνουν λαχτάρα για νικοτίνη, αδυναμία διακοπής του τσιγάρου, ανάπτυξη αντοχής. Ο εθισμός στη νικοτίνη επίσης επηρεάζει τις σχέσεις με την οικογένεια και τους φίλους και την απόδοση στη δουλειά και σε άλλες δραστηριότητες. 

Όταν κάποιος είναι εθισμένος στη νικοτίνη και σταματά το τσιγάρο, τότε το σώμα και ο εγκέφαλος πρέπει να προσαρμοστούν. Αυτό μπορεί να προκαλεί συμπτώματα στέρησης που μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Νευρικότητα, ευερεθιστότητα, ανησυχία
• Θλίψη
• Προβλήματα στον ύπνο
• Δυσκολία στη συγκέντρωση
• Αίσθημα πείνας
• Λαχτάρα για νικοτίνη 

Τα συμπτώματα στέρησης υποχωρούν με τον καιρό καθώς ο εγκέφαλος συνηθίζει στην έλλειψη νικοτίνης. 

Εθισμός στη νικοτίνη και ψυχική υγεία 

Ο εθισμός στη νικοτίνη έχει αρνητικές επιδράσεις στην ψυχική υγεία και είναι πηγή άγχους. Οι άνθρωποι που τελικά κόβουν το τσιγάρο μπορεί να νιώθουν:

• Χαμηλότερα επίπεδα άγχους, κατάθλιψης και στρες
• Καλύτερη διάθεση και ποιότητα ζωής 

Οι νέοι συνήθως ξεκινούν το κάπνισμα επειδή νιώθουν στρες. Όμως, ο εθισμός στη νικοτίνη ή τα συμπτώματα στέρησης κάνουν αυτά τα συναισθήματα χειρότερα. 

Κίνδυνοι για την υγεία από την νικοτίνη 

Ο καπνός είναι υπεύθυνος για πολλούς θανάτους ετησίως. Το κάπνισμα μπορεί να καταστρέψει  όλα τα συστήματα στο σώμα και να προκαλεί πολλές ασθένειες. 

Παθήσεις του καρδιαγγειακού 

• Στεφανιαία νόσος
• Ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής
• Περιφερική αρτηριακή νόσος
• Εγκεφαλικό επεισόδιο 

Παθήσεις των πνευμόνων 

• Πνευμονία
• Εμφύσημα και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)

Καρκίνος

• Οξεία μυελογενής λευχαιμία
• Καρκίνο στους νεφρούς και στην ουροδόχο κύστη
• Καρκίνο του γαστρεντερικού
• Καρκίνο στο φάρυγγα, στο λάρυγγα, στον οισοφάγο
• Καρκίνο των πνευμόνων
• Καρκίνο στο πάγκρεας
• Αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού
• Καρκίνο του τραχήλου της μήτρας 

Προβλήματα στην αναπαραγωγή 

• Αυξημένος κίνδυνος υπογονιμότητας στους άνδρες 
• Βρεφική θνησιμότητα
• Πρόωρος τοκετός
• Μειωμένη γονιμότητα στις γυναίκες 

Άλλες καταστάσεις που έχουν σχέση με το κάπνισμα 

• Καταρράκτης
• Οστεοπόρωση
• Περιοδοντίτιδα
• Έλκη στο στομάχι 

Διακοπή καπνίσματος 

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να κόψουν το κάπνισμα και να αποκτήσουν σταδιακά νέες υγιείς συνήθειες. 

Επίσης, στις μέρες μας υπάρχουν διαθέσιμα αρκετά φάρμακα για την διακοπή του καπνίσματος. Τα φάρμακα αυτά ανακουφίζουν τα συμπτώματα στέρησης, και έτσι δίνουν χρόνο στους καπνιστές να μάθουν νέους τρόπους συμπεριφοράς. 

Η πλειοψηφία των καπνιστών που δε διακόπτει με επιτυχία το κάπνισμα υποτροπιάζει μέσα στις 2 πρώτες εβδομάδες, κυρίως λόγω της έντονης επιθυμίας για τσιγάρο. Ωστόσο, είναι σημαντικό οι καπνιστές να γνωρίζουν ότι υπάρχουν πολλά φάρμακα που βοηθούν. 

Θεραπείες υποκατάστασης νικοτίνης

• Επιθέματα νικοτίνης. Αυτά απελευθερώνουν αργά νικοτίνη και έτσι τα επίπεδα νικοτίνης μειώνονται αργά μέσα στη μέρα. Η κυρία παρενέργεια τους είναι ο ερεθισμός του δέρματος τοπικά και τα έντονα όνειρα πράγμα που απαιτεί την αφαίρεση των επιθεμάτων πριν από τον ύπνο. Η θέση του επιθέματος πρέπει να αλλάζει  καθημερινά. Τα επίπεδα νικοτίνης αυξάνονται μέσα στις 1-2 ώρες μετά την εφαρμογή. 
• Τσίχλες νικοτίνης. Οι τσίχλες περιέχουν 2 και 4mg νικοτίνης και είναι διαθέσιμες χωρίς συνταγή. Μπορούν να συνδυαστούν με τα επιθέματα για τους ανθρώπους που εμφανίζουν έντονη επιθυμία για τσιγάρο. Η τσίχλα πρέπει να μασιέται αργά καθώς η νικοτίνη απορροφάται από το βλεννογόνο του στόματος. 
• Παστίλιες νικοτίνης. Οι παστίλιες περιέχουν 2 και 4 mg νικοτίνης και είναι διαθέσιμες χωρίς συνταγή. Μια παστίλια διαλύεται αργά στο στόμα ώστε η νικοτίνη να απορροφηθεί μέσα σε 20-30 λεπτά. Οι πιθανές παρενέργειες είναι η ναυτία, ο πονοκέφαλος και ο λόξυγκας.
• Ρινικό σπρέι νικοτίνης. Αυτή η μορφή νικοτίνης φτάνει στον εγκέφαλο πιο γρήγορα από την τσίχλα, τις παστίλιες. Οι πιθανές παρενέργειες περιλαμβάνουν ερεθισμό της ρινικής κοιλότητας και δακρύρροια, αλλά υποχωρούν με τακτική χρήση. Αν κάποιος χρησιμοποιεί επιθέματα νικοτίνης, το ρινικό σπρέι μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ωριαία βάση για την αντιμετώπιση της έντονης επιθυμίας για τσιγάρο. 

Φάρμακα για τη διακοπή του καπνίσματος 

• Champix. Η βαρενικλίνη,  είναι ένα φάρμακο που συνδέεται στους υποδοχείς της νικοτίνης στον εγκέφαλο. Δεν προκαλεί την ίδια ενεργοποίηση όπως η νικοτίνη, αλλά ανακουφίζει τα συμπτώματα στέρησης. Οι παρενέργειες περιλαμβάνουν ναυτία, εμετό και αϋπνία.
• Βουπροπιόνη. Είναι ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται ως αντικαταθλιπτικό και αλλάζει τα επίπεδα της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, πράγμα που βοηθά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων στέρησης της νικοτίνης. Δεν μπορεί να χορηγηθεί σε ανθρώπους με επιληψία. 

Άλλες θεραπείες 

Υπάρχουν πολλές διαθέσιμες θεραπείες για τη διακοπή του καπνίσματος όπως η υπνοθεραπεία, ο βελονισμός. 

Η άσκηση είναι πολύ σημαντική για τη μείωση του στρες κατα τη διάρκεια της διακοπής του καπνίσματος. Η ψυχοθεραπεία είναι εξίσου σημαντική για τη διαχείριση του στρες.