Ακετυλοχολίνη: λειτουργίες και δράση

Ακετυλοχολίνη

Η ακετυλοχολίνη είναι ένας διεγερτικός νευροδιαβιβαστής που παίζει σημαντικό ρόλο στην λειτουργία των μυών και του εγκεφάλου. Η ακετυλοχολίνη είναι σημαντική για το σώμα καθώς συμβάλλει σε πολλές σημαντικές λειτουργίες. Η ακετυλοχολίνη εντοπίζεται σε όλους του κινητικούς νευρώνες και διεγείρει την σύσπαση των μυών. Από την κίνηση του στομάχου και της καρδιάς μέχρι τις κινήσεις των ματιών, όλες οι κινήσεις του σώματος γίνονται μέσω της ακετυλοχολίνης. Οι ανισορροπίες στα επίπεδα της ακετυλοχολίνης συνδέονται με νοσήματα όπως το Parkinson και η άνοια (Alzheimer).

Η ακετυλοχολίνη ήταν ο πρώτος νευροδιαβιβαστής που ανακάλυψαν οι επιστήμονες, καθώς και ο πιο άφθονος νευροδιαβιβαστής στο σώμα. Είναι ο κύριος νευροδιαβιβαστής του παρασυμπαθητικού συστήματος. Η ονομασία “ακετυλοχολίνη” προκύπτει από τη δομή της. Είναι ένας εστέρας οξικού οξέος και χολίνης. Η μεταγωγή σήματος μέσω της ακετυλοχολίνης γίνεται από τις χολινεργικές συνάψεις.

Επίσης η ακετυλοχολίνη εντοπίζεται σε νευρώνες του εγκεφάλου και παίζει σημαντικό ρόλο σε γνωστικές λειτουργίες, όπως η μνήμη.

Λειτουργίες στο σώμα

Οι δραστηριότητές του εντός του αυτόνομου νευρικού συστήματος επηρεάζουν μια σειρά από συστήματα του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του καρδιαγγειακού συστήματος, όπου δρα ως αγγειοδιασταλτικό, μειώνει τον καρδιακό ρυθμό και μειώνει τη συστολή του καρδιακού μυός. Στο γαστρεντερικό σύστημα, δρα αυξάνοντας την περισταλτικότητα στο στομάχι και το εύρος των πεπτικών συσπάσεων.

Η ακετυλοχολίνη έχει πολλές λειτουργίες στο σώμα:

1. Μύες

Το περιφερικό νευρικό σύστημα απαιτεί ακετυλοχολίνη για να προκαλέσει την ενεργοποίηση της μυϊκής λειτουργίας. Όταν κάτι μπλοκάρει την ακετυλοχολίνη, μπορεί να οδηγήσει σε μυϊκή αδυναμία και ακόμη και παράλυση σε ορισμένες περιπτώσεις.

2. Παρασυμπαθητικό Νευρικό Σύστημα

Η ακετυλοχολίνη είναι ο κύριος νευροδιαβιβαστής του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος (τμήμα του αυτόνομου νευρικού συστήματος) που συστέλλει τους λείους μύες, διαστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία, αυξάνει τις σωματικές εκκρίσεις και επιβραδύνει τον καρδιακό ρυθμό. Η ακετυλοχολίνη μπορεί να διεγείρει ή να εμποδίσει μια αντίδραση, και έτσι μπορεί να έχει διεγερτικές ή ανασταλτικές επιδράσεις[2].

3. Όργανα και συστήματα

Η ακετυλοχολίνη παίζει σημασία στις παρακάτω λειτουργίες:

• Εμπλέκεται στην σύσπαση των λείων μυών και στην διαστολή των αιμοφόρων αγγείων (δρα ως αγγειοδιασταλτικό) και έτσι μειώνει τον ρυθμό της καρδιάς.
• Επηρεάζει το αναπνευστικό σύστημα και ελέγχει τη βρογχοσύσπαση.
• Στο γαστρεντερικό σύστημα (μέσω της διέγερσης του πνευμονογαστρικού νεύρου) αυξάνεται η ένταση, το εύρος των συσπάσεων και η εκκριτική δραστηριότητα του στομάχου και του εντέρου, χαλαρώνουν οι σφιγκτήρες.
• Στο ουροποιητικό σύστημα, η παρασυμπαθητική διέγερση προκαλεί συστολή του εξωστήρα μυ της ουροδόχου κύστης, αυξάνοντας την πίεση εκκένωσης και την περισταλτικότητα, την απελευθέρωση σφιγκτήρων.
• Στους εξωκρινείς αδένες διεγείρει την έκκριση όλων των εξωκρινών αδένων που λαμβάνουν παρασυμπαθητική νεύρωση, συμπεριλαμβανομένων των δακρυϊκών, τραχειοβρογχικών, σιελογόνων, πεπτικών αδένων και των εξωκρινών ιδρωτοποιών αδένων.
• Στο μάτι, καθορίζει τη μύση και την προσαρμογή του φακού για την κοντινή όραση, προκαλώντας τη σύσπαση του σφιγκτηριακού μυός της κόρης και του ακτινωτού μυός.
• Στο ανδρικό αναπαραγωγικό σύστημα προκαλεί στύση.

Επειδή η ακετυλοχολίνη παίζει σημαντικό ρόλο στη μυϊκή λειτουργία, τα φάρμακα που επηρεάζουν το συγκεκριμένο νευροδιαβιβαστή μπορεί να προκαλέσουν διαταραχή στις κινήσεις.

4. Εγκέφαλος και κεντρικό νευρικό σύστημα

Η ακετυλοχολίνη έχει πολλούς ρόλους στο κεντρικό νευρικό σύστημα, καθώς δρα σαν νευροδιαβιβαστής. Παίζει ρόλο στα κίνητρα, στη διέγερση, την προσοχή, την μάθηση και τη μνήμη και προάγει την φάση REM του ύπνου. Η ακετυλοχολίνη συντίθεται σε νευρικά κύτταρα που αποτελούν την χολινεργική οδό και ειδικά εκεί που βρίσκονται στο βασικό πρόσθιο εγκέφαλο. Ο ρόλος της ακετυλοχολίνης στο ΚΝΣ φαίνεται να σχετίζεται με τη μάθηση και τη μνήμη. Η ακετυλοχολίνη απελευθερώνεται στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια της μάθησης και είναι κρίσιμης σημασίας για την απόκτηση νέων αναμνήσεων. Οι διαταραχές στη σύνθεση και στα επίπεδα της ακετυλοχολίνης συνδέονται με νευροεκφυλιστικές νόσους, όπως για παράδειγμα τη νόσο Alzheimer.

Τα φάρμακα που παρεμβαίνουν στη λειτουργία της ακετυλοχολίνης έχουν αρνητική επίδραση στο σώμα και μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και στο θάνατο.

Πώς θα ενισχύσετε τα επίπεδα της ακετυλοχολίνης;

Δεν υπάρχει αποδεδειγμένος τρόπος για να ενισχύσετε τα επίπεδα της ακετυλοχολίνης. Ωστόσο, κάποια δεδομένα δείχνουν ότι η κατανάλωση χολίνης (δομικό συστατικό της ακετυλοχολίνης), σαν θρεπτικό συστατικό μέσω της διατροφής βοηθάει.

Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν λαμβάνουν αρκετή ποσότητα χολίνης από τη διατροφή τους. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη είναι 425mg για τις γυναίκες και 550mg για τους άνδρες.

Τροφές που περιέχουν χολίνη περιλαμβάνουν:

• κρέας, μοσχαρίσιο συκώτι,
• ψάρια
• αυγά
• φασόλια
• σόγια
• πατάτες
• σταυρανθή λαχανικά
• τροφές ολικής άλεσης
• γαλακτοκομικά προϊόντα
• ξηροί καρποί
• σπόροι

Δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να δείχνουν ότι τα συμπληρώματα διατροφής με χολίνη βοηθούν σε οποιαδήποτε κατάσταση υγείας. Ωστόσο, η υπερβολική λήψη μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις, όπως εμετό, μυρωδιά ψαριού, εφίδρωση, χαμηλή αρτηριακή πίεση, ακόμα και ηπατική βλάβη.