Θεραπεία EMDR
Το EMDR έχει αποκτήσει μια μεγάλη δυναμική και συστήνεται από οργανισμούς όπως η Αμερικανική Ένωση Ψυχιάτρων, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO)9 και το NICE (Αγγλία)10 για την αντιμετώπιση των ψυχικών τραυμάτων. Το EMDR αρχικά σχεδιάστηκε για να βοηθήσει στην μείωση των συμπτωμάτων του μετατραυματικού στρες (PTSD) και στην ανακούφιση από το σοβαρό άγχος που συνδέονταν με τραυματικά βιώματα.1 Αλλά έκτοτε η έρευνα γύρω από το EMDR εξελίχθηκε όπως και οι εφαρμογές του.
Ποια μπορεί να είναι τα πλεονεκτήματα από την θεραπεία με EMDR; Οποιοσδήποτε που υποφέρει από άγχος, PTSD, στρες, φοβίες, πένθος, κατάθλιψη, κρίσεις πανικού, παχυσαρκία που συνδέεται με αρνητικές εμπειρίες, ή ιστορικό τραυματικών βιωμάτων μπορεί να βρει ανακούφιση, χωρίς παρενέργειες.
Αντιμετώπιση ψυχολογικών τραυμάτων με το EMDR
Η θεραπεία EMDR είναι μια ειδική μορφή ψυχοθεραπείας που γίνεται από εκπαιδευμένους EMDR θεραπευτές. Συνήθως με τον όρο “ψυχοθεραπεία” αναφερόμαστε σε διάφορους τύπους ʺθεραπείας μέσω συζήτησηςʺ. Το EMDR μπορεί εν μέρει να μοιάζει με άλλους τύπους συμβατικής ψυχοθεραπείας, όπως με τη Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία (CBT) ή τη Θεραπεία Έκθεσης, εξαιτίας του γεγονότος ότι ο ασθενής δουλεύει μέσω εμπειριών του παρελθόντος και των σκέψεων που του προκαλούν άγχος με τον ψυχοθεραπευτή, όμως στην πραγματικότητα το EMDR είναι τελείως διαφορετικό.8
Αν και υπάρχει συζήτηση στη διάρκεια των συνεδριών αυτή είναι περιορισμένη, καθώς το EMDR επικεντρώνεται σε διεστιακά οπτικά/ακουστικά/απτικά ερεθίσματα, που είναι και η καινοτομία της μεθόδου. Στόχος του EMDR είναι η επανεπεξεργασία των τραυματικών εμπειριών που έχει ως αποτέλεσμα τη νοητική απελευθέρωση και τη συναισθηματική ανακούφιση του θεραπευόμενου (σημειώνουμε εδώ ότι το EMDR δεν είναι ύπνωση, ούτε σχετίζεται με τον βιοσυντονισμό ή την βιοανάδραση).
Είναι απαραίτητο να περιγράψω τι μου έχει συμβεί;
Όχι απαραιτήτως. Αυτό είναι ιδιαίτερα βοηθητικό σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως σε ανθρώπους που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση, που ντρέπονται, ή που οι αρνητικές εμπειρίες τους περιλαμβάνουν πρόσωπα τα οποία δεν θέλουν να εκθέσουν. Έτσι λοιπόν αρκετοί θεραπευόμενοι βρίσκουν το EMDR πιο ʺπροσιτόʺ και ʺήπιοʺ καθώς δεν απαιτείται ο ασθενής να συζητά εξαντλητικά τα γεγονότα του παρελθόντος.
Στο EMDR δεν είναι απαραίτητη η λεπτομερής περιγραφή των τραυμάτων ή των αρνητικών γεγονότων.
Κατά την διάρκεια των θεραπευτικών συνεδριών EMDR, μέρος της διαδικασίας είναι ο ασθενής να φέρει στο μυαλό του σκέψεις/αναμνήσεις από το παρελθόν του, ώστε να τις επεξεργαστεί και να γίνει γίνεται πιο εύκολο να τις αντιμετωπίσει. Όσο περισσότερο γίνεται αυτό, τόσο ευκολότερο είναι κάποιος να διαχειριστεί τα συναισθήματά του (όπως το άγχος) που συνδέονται με αρνητικές πεποιθήσεις.
Ο όρος EMDR προέρχεται από το “Eye Movement Desensitization and Reprocessing”, δηλαδή “απευαισθητοποίηση και επανεπεξεργασία μέσω οφθαλμικών κινήσεων”, αν και όπως αναφέρθηκε νωρίτερα μπορεί να χρησιμοποιηθούν απτικά ή ακουστικά ερεθίσματα, με την ίδια αποτελεσματικότητα. Ο ορισμός της απευαισθητοποίησης είναι ο εξής: ʺΜια ψυχοθεραπευτική τεχνική που χρησιμοποιείται ειδικά για την θεραπεία των φοβιών, στην οποία ο πανικός ή άλλα δυσάρεστα συναισθήματα που προέρχονται από ένα παράγοντα μειώνονται ή εξαλείφονται, ειδικά μετά από επαναλαμβανόμενη έκθεση στον παράγοντα αυτόʺ. Με άλλα λόγια, η “απευαισθητοποίηση” αναφέρεται στην μείωση της συναισθηματικής αναστάτωσης σε κάτι αρνητικό, δηλαδή οι παλιές πληγές του παρελθόντος επουλώνονται και τα σημερινά ερεθίσματα δεν έχουν την ίδια ισχύ στον άνθρωπο.
Το αποτέλεσμα είναι ότι πολλοί ασθενείς περιγράφουν ότι οι αναμνήσεις τους γίνονται λιγότερο έντονες και πιο απομακρυσμένες, που μοιάζουν να ανήκουν στο πιο μακρινό παρελθόν και είναι δύσκολο να επικεντρωθείς σε αυτές.
Έχει παρενέργειες το EMDR>;
Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η θεραπεία EMDR δεν έχει παρενέργειες διαφορετικές από εκείνες που έχουν άλλες μορφές ψυχοθεραπείας. Δηλαδή, μερικοί ασθενείς αρχικά μπορεί να αισθάνονται αναστατωμένοι ή αγχωμένοι όταν ξεκινούν την θεραπεία, εξαιτίας του ότι έρχονται σε επαφή με οδυνηρές και τραυματικές αναμνήσεις που τις έχουν απωθήσει για χρόνια. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για το πως γίνεται η θεραπεία EMDR.
Αν υποφέρετε από σοβαρό άγχος ή κατάθλιψη, είναι ότι καλύτερο να ξεκινήσετε EMDR με έναν ειδικό ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή, ο οποίος θα σας βοηθήσει να δουλέψετε το πένθος, τον φόβο και τον θυμό που έρχεται στην επιφάνεια.
Εφαρμογές και πλεονεκτήματα του EMDR:
1. Κατάθλιψη
Ένας από τους λόγους για τους οποίους η EMDR θεραπεία είναι αποτελεσματική για το άγχος είναι γιατί απελευθερώνει τους ανθρώπους από το άγχος και τον πόνο που συνδέεται με αρνητικές αναμνήσεις (της παιδικής ηλικίας ή της ενήλικης ζωής) και φόβους. Το EMDR βοηθά στο να επεξεργαστεί ένα άτομο τα όσα του έχουν συμβεί, να δει νέες προοπτικές και να μπορεί να ξεχωρίσει το παρελθόν από το παρόν, να διακρίνει την απειλή του “τότε” από τις καταστάσεις στο “σήμερα”.
Μελέτες έχουν δείξει ότι το EMDR μπορεί να μειώσει σημαντικά τα συμπτώματα της μείζονος κατάθλιψης.23 Η EMDR θεραπεία διευκολύνει την πρόσβαση και την επεξεργασία σε τραυματικές εμπειρίες και άλλες αρνητικές εμπειρίες της ζωής, συναισθήματα και πεποιθήσεις και φέρνει μια προσαρμοστική επίλυση. Μετά από μια επιτυχή θεραπεία με EMDR, παρατηρείται αποτελεσματική ανακούφιση από την θλίψη, επαναπροσδιορισμός των αρνητικών πεποιθήσεων, μείωση τύψεων και ενοχών.
2. Κρίσεις πανικού και ψυχοσωματικά συμπτώματα
Το EMDR μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία ποικίλων σωματικών συμπτωμάτων που πιστεύεται ότι προκαλούνται από παλιές αναμνήσεις και βιώματα.
Για παράδειγμα, οι άνθρωποι μπορούν να διαχειριστούν τις κρίσεις πανικού,45 αλλά και άλλα προβλήματα όπως την αϋπνία, τον χρόνιο πόνο, την μυϊκή ένταση, τους πονοκεφάλους και τα προβλήματα του γαστρεντερικού εξαιτίας του χρόνιου στρες που επηρεάζει τα σώματά τους.
Οι μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που παλεύουν με τα συμπτώματα του άγχους εξαιτίας τραυματικών γεγονότων στη ζωή, όπως η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου ή ένα ατύχημα μπορούν να αισθανθούν ανακούφιση μετά από 3-9 συνεδρίες EMDR.
Υπάρχουν πολλά ψυχοσωματικά συμπτώματα που προκαλούνται από το άγχος και διαταραχές που ιατρικώς δεν μπορούν να εξηγηθούν αλλά συνδέονται με αρνητικές εμπειρίες του παρελθόντος.7
3. Μετατραυματικό στρες, άγχος, φοβίες
Η θεραπεία EMDR έχει μελετηθεί εκτενώς για την θεραπεία του μετατραυματικού στρες PTSD.11 Το EMDR μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους οι οποίοι έχουν βιώσει διαφορετικά τραύματα στην παιδική και ενήλικη ζωή. Το ψυχικό τραύμα έχει διαφορετικές μορφές, και μπορεί να περιλαμβάνει οτιδήποτε από την παιδική κακοποίηση μέχρι το σοβαρό άγχος των στρατιωτικών.
Στην πλειοψηφία των μελετών, οι ασθενείς που υπέφεραν από PTSD είχαν σημαντική μείωση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με τη θλίψη και το άγχος όταν έκαναν EMDR (συγκριτικά με άλλες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις όπως η CBT) και σημαντική μείωση στα αρνητικά συναισθήματα και τις αρνητικές μνήμες.
Μια άλλη μελέτη, που περιελάμβανε 42 ασθενείς που υπέφεραν από PTSD και είχαν και είχαν υποστεί σοβαρά καρδιακά επεισόδια, σύγκρινε οχτώ συνεδρίες (σε 4 εβδομάδες) EMDR θεραπείας με την Θεραπεία Έκθεσης (ERP, η οποία περιλαμβάνει την συγκέντρωση στην τραυματική ανάμνηση και στην λεπτομερή περιγραφή). Η μελέτη έδειξε ότι η EMDR θεραπεία είχε σαν αποτέλεσμα σημαντική μείωση των συμπτωμάτων που σχετίζονταν με το τραύμα, την κατάθλιψη, και το άγχος συγκριτικά με την θεραπεία έκθεσης.
4. Παχυσαρκία και Διατροφικές διαταραχές
Οι ενήλικες με παχυσαρκία που αντιμετώπιζαν ψυχικά προβλήματα που συνέβαλλαν στην υπερβολική αύξηση του βάρους, όπως ένα παιδικό ψυχικό τραύμα, οι διατροφικές διαταραχές ή αγχώδεις-καταθλιπτικές διαταραχές. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ψυχοθεραπεία είναι αποτελεσματική στη θεραπεία της παχυσαρκίας. Οι ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις που χρησιμοποιούνται τώρα για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας περιλαμβάνουν την ύπνωση, την ενσυνειδητότητα, την οικογενειακή ψυχοθεραπεία και την EMDR θεραπεία, ειδικά όταν υπάρχει PTSD.
Η EMDR θεραπεία έχει αποδειχθεί από μελέτες ότι είναι πολύ βοηθητική στη θεραπεία της παχυσαρκίας συγκριτικά με άλλες θεραπείες όταν υπάρχει ιστορικό τραυματικού άγχους, δηλαδή αρνητικές εμπειρίες στην παιδική ηλικία.6
Επίσης, το EMDR έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματική στη θεραπεία μεγάλου εύρους ψυχιατρικών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένων των διατροφικών διαταραχών όπως η νευρική ανορεξία, η βουλιμία και η υπερφαγία.
Μια μελέτη σύγκρινε τα αποτελέσματα του EMDR και της τυπικής θεραπείας για τις διατροφικές διαταραχές σε 43 γυναίκες με αρνητική εικόνα σώματος/ικανοποίηση από το σώμα. Οι γυναίκες που συμπληρωματικά έκαναν EMDR ανέφεραν λιγότερη θλίψη για την εικόνα του σώματος τους (body shaming) και μικρότερη απογοήτευση από το σώμα τους συγκριτικά με τις γυναίκες που έκαναν μόνο την τυπική θεραπεία.
Σε μια μελέτη βρέθηκε ότι το 100% των θυμάτων με ψυχικό τραύμα και το 77% των θυμάτων με πολλαπλά ψυχικά τραύματα δεν είχαν συμπτώματα μετατραυματικού στρες μετά από κατά μέσο όρο 6 συνεδριών EMDR διάρκειας 50 λεπτών δεν είχαν πλέον συμπτώματα.
Που μπορώ να κάνω θεραπεία EMDR;
Το EMDR είναι μια ειδική ψυχοθεραπευτική παρέμβαση, και θα ήταν σοφό από μέρους σας να επισκεφθείτε έναν ειδικα εκπαιδευμένο και έμπειρο ψυχοθεραπευτή EMDR για να ξεκινήσετε.
Σημειώνουμε πως στο διαδίκτυο υπάρχουν application και βίντεο για το EMDR που θεωρητικά κανείς μπορεί να χρησιμοποιήσει μόνος του και στο σπίτι. Όμως η αποτελεσματικότητά τους στα χέρια ενός μη ειδικού είναι πολύ μικρή (αν όχι μηδενική). Κατ'αναλογία, το καλύτερο νυστέρι στον κόσμο να είχατε διαθέσιμο, δεν θα μπορούσατε να κάνετε μία σημαντική χειρουργική επέμβαση στον εαυτό σας. Είναι λοιπόν απαραίτητος ένας ειδικός και έμπειρος θεραπευτής και ένα υποστηρικτικό πλαίσιο για να έχει ένα ουσιαστικό και βαθύ αποτέλεσμα το EMDR, καθώς στα χέρια ενός ανειδίκευτου θα προσφέρει ελάχιστα.
Πόσο κοστίζει η θεραπεία EMDR;
Το συνολικό κόστος για το EMDR εξαρτάται από τον αριθμό συνεδριών που θα χρειαστούν, αναλόγως το πρόβλημα, το τραύμα και την εμπειρία του ψυχοθεραπευτή στο EMDR.
Για να παρατηρήσετε τα οφέλη του EMDR, χρειάζεται να επισκεφτείτε έναν ψυχοθεραπευτή ορισμένες φορές (τουλάχιστον 2-3 φορές) με συνεδρίες διάρκειας 40-60 λεπτών. Ακόμα και για τις πολύ βαριές περιπτώσεις (για ένα μεμονωμένο τραύμα), συνήθως γύρω στις 12 συνεδρίες αρκούν.
Για απλούστερα θέματα που αφορούν το μέσο άνθρωπο (απώλειες αγαπημένων προσώπων, θάνατος, χωρισμός, προσβολές, ατυχήματα, κρίσεις πανικού), ακόμα και 1-4 συνεδρίες EMDR μπορούν να φέρουν σημαντική ανακούφιση ή και πλήρη λύση του θέματος.
Μπορείτε να κάνετε το EMDR ΤΕΣΤ για μια πρώτη εκτίμηση σχετικά με τις συνεδρίες που θα χρειαστείτε.
Θεραπεία EMDR
- Η θεραπεία EMDR είναι μια ειδική μορφή ψυχοθεραπείας που γίνεται από εκπαιδευμένους στο EMDR θεραπευτές.
- Ο κύριος θεραπευτικός στόχος είναι το ιστορικό αρνητικών εμπειριών στη ζωή ή/και ψυχολογικά τραύματα.
- Μπορεί να εφαρμοστεί σε ενήλικες και παιδιά
- Στα πλεονεκτήματα του EMDR περιλαμβάνεται: η αποτελεσματική θεραπεία του άγχους και των συμπτωμάτων θλίψης, του μετατραυματικού στρες PTSD, των κρίσεων πανικού, της κατάθλιψης και πολλών άλλων συμπτωμάτων λόγω χρόνιου στρες.
Βιβλιογραφία
- 1.Chen, Y.-R., et al. (2014). Efficacy of EMDR for Patients with Posttraumatic-Stress Disorder: A Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. PLoS ONE, 9(8), e103676. [EMDR for PTSD]
- 2.Seok, J.-W., & Kim, J. I. (2024). The Efficacy of Eye Movement Desensitization and Reprocessing Treatment for Depression: A Meta-Analysis and Meta-Regression of Randomized Controlled Trials. Journal of Clinical Medicine, 13(18), 5633. [EMDR for depression]
- 3.Yan, S., et al. (2021). The Effectiveness of Eye Movement Desensitization and Reprocessing Toward Adults With Major Depressive Disorder: A Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Frontiers in Psychiatry, 12. [EMDR and depression]
- 4.Yunitri, N.,et al. (2020). The effectiveness of eye movement desensitization and reprocessing toward anxiety disorder: A meta-analysis of randomized controlled trials. Journal of Psychiatric Research, 123, 102–113. [EMDR and anxiety disorders]
- 5.Faretta, E., & Dal Farra, M. (2019). Efficacy of EMDR Therapy for Anxiety Disorders. Journal of EMDR Practice and Research, 13(4), 325–332. [EMDR and anxiety]
- 6.Hatoum, A. H., & Burton, A. L. (2024). Eye movement desensitization and reprocessing (EMDR) therapy for the treatment of eating disorders: A systematic review of the literature. Mental Health Science, 2(4). Portico. [EMDR and eating disorders]
- 7.Valiente-Gómez, A., et al. (2017). EMDR beyond PTSD: A Systematic Literature Review. Frontiers in Psychology, 8. [EMDR and psychiatric conditions]
- 8.Khan, A. M., et al. (2018). CBT versus EMDR in Patients with Post-traumatic Stress Disorder: Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Clinical Trials. Cureus. [CBT versus EMDR]
- 9.World Health Organization, et al. (2013). Guidelines for the management of conditions that are specifically related to stress. [WHO guidelines]
- 10.NICE, et al. (2018). Post‑traumatic stress disorder (NICE Guideline NG116). [NICE Guideline for PTSD]
- 11.Serrano-Pintado, I., & Rasines-Laudes, P. (2023). Efficacy of EMDR in Post-Traumatic Stress Disorder: A Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Clinical Trials. Psicothema, 35(4), 385–396. [Efficacy of EMD in PTSD]