Τοξικοί εργοδότες και εργασιακό άγχος

Τοξικό εργασιακό άγχος – Τοξικοί εργοδότες

Οι τοξικοί εργοδότες είναι άνθρωποι που κάνουν κατάχρηση εξουσίας και ξεπερνούν τα προσωπικά και επαγγελματικά όρια. Προσπαθούν να υποτιμήσουν ανθρώπους στην ομάδα τους για να νιώσουν αυτοί πιο ισχυροί. Επικεντρώνονται στις αρνητικές πτυχές της δουλειάς σας και εύκολα θα σας κατηγορήσουν. Η τοξική συμπεριφορά εξαπλώνεται στα διαφορετικά τμήματα και έτσι μπορείτε να κατανοήσετε την κουλτούρα ολόκληρης της εταιρείας. Σε ένα τοξικό εργασιακό περιβάλλον, οι εργαζόμενοι προσπαθούν να προστατεύσουν τη θέση τους και δεν λένε τις ιδέες τους στα συμβούλια και οι καλύτεροι υπάλληλοι κάποια στιγμή θα θελήσουν να φύγουν.

Ένα τοξικό αφεντικό (διευθύνων σύμβουλος, προϊστάμενος τμήματος, κα) μπορεί συχνά να αναπαράγει τη δική του δυσλειτουργική οικογένεια στην εταιρεία ή στο τμήμα που διοικεί. Συνήθως σε εταιρείες με αυτή την κουλτούρα οι εργαζόμενοι είναι ανταγωνιστικοί μεταξύ τους.

Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι το να δουλεύει κάποιος για ένα τοξικό αφεντικό αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιακή προσβολή κατά 50%. Το άγχος για να κάνετε τα πράγματα τέλεια σημαίνει ότι είναι λιγότερο πιθανό να παραχωρήσετε εργασίες σε άλλους επειδή φοβάστε ότι οι άλλοι δεν θα είναι σωστοί και ακριβείς όσο εσείς. Η απροθυμία σας να δώσετε δουλειά σε άλλους μπορεί να συμβάλλει στα επίπεδα άγχους καθώς αυξάνεται συνεχώς ο φόρτος εργασίας.

Εντοπίστε τις τοξικές συμπεριφορές του εργοδότη ή προϊστάμενού σας:

• Βλάπτει ενεργά τους άλλους.
• Ξεπερνά τα προσωπικά όρια και μιλά με ανάρμοστο τρόπο.
• Σχολιάζει, συκοφαντεί τους συνεργάτες του και συνεργάζεται μόνο με ένα άτομο στις ομαδικές συνεδριάσεις.
• Προσβάλλει τους εργαζόμενους στα συμβούλια ή σε εκδηλώσεις.
• Διαχειρίζεται μια ομάδα με τον εκφοβισμό και δεν θέτει ρεαλιστικούς στόχους.
• Καλλιεργεί μια κουλτούρα σαρκασμού και απογοήτευσης.
• Έχει απρόβλεπτη διάθεση και επιθετικότητα.
• Έχει κάποιον υποκείμενο εθισμό και σκοτεινό παρελθόν.
• Ποτέ δεν ζητά συγνώμη όταν ξεκάθαρα κάνει λάθος και συχνά συμπεριφέρεται σας νάρκισσος.
• Δεν έχει συμπόνια για τους εργαζόμενους και νοιάζεται μόνο για τον εαυτό του.
• Έχει αγαπημένους εργαζόμενους στην εταιρεία τους οποίους φροντίζει παρά την προφανή ανικανότητά τους.
• Αποφεύγει να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες και βάζει τους άλλους να κάνουν τη βρώμικη δουλειά.

Το να δουλεύετε για έναν εργοδότη που σας πιέζει για να γίνετε καλύτεροι και πιο παραγωγικοί είναι τελείως διαφορετικό από ένα τοξικό αφεντικό. Ένας απαιτητικός εργοδότης θα σας κάνει να νιώθετε καλά με τον εαυτό σας, καθώς η καριέρα σας θα εξελίσσεται ενώ ένας τοξικός εργοδότης αποσταθεροποιεί την ψυχική σας υγεία και σας αφήνει με συναισθηματική πίεση. Δεν υπάρχουν ποτέ εκφράσεις επιβράβευσης για τη σκληρή δουλειά σας. Υπονομεύει την αυτοεκτίμησή σας και σας κάνει συνεχώς υποδείξεις για το πώς θα δουλεύετε.

Πώς μπορώ να αντιμετωπίσω ένα τοξικό εργασιακό περιβάλλον;

Είναι πολύ σημαντικό να μην φέρεστε σαν θύμα όταν αντιμετωπίζετε ένα τοξικό αφεντικό. Μπορεί να είναι δελεαστικό να είστε το “θύμα”, να νιώθετε αβοήθητοι και ανίσχυροι, αλλά μπορεί να ενθαρρύνετε τον εαυτό σας με βαθύτερη ψυχολογική αντίληψη της κατάστασης. Προσπαθήστε να επικοινωνείτε σαν ενήλικες όταν ανταποκρίνεστε σε αδικαιολόγητες και υπερβολικές απαιτήσεις. Μείνετε στα δεδομένα όταν σας κάνουν επίθεση ή έντονο έλεγχο. Τα τοξικά αφεντικά θα επιδιώξουν να αμφισβητήσουν τα γεγονότα, και θα σας κάνουν να νιώσετε αβεβαιότητα. Για αυτό, είναι σημαντικό να κρατάτε λεπτομερείς σημειώσεις ώστε να είστε ενήμεροι για τα γεγονότα και τις προθεσμίες.

Οι τοξικοί εργοδότες συνήθως θέλουν να ασκούν έλεγχο. Αρνηθείτε την εμμονή του αφεντικού σας για τις μικρές λεπτομέρειες. Αυτό σας κάνει να νιώθετε περισσότερο άγχος, ανησυχία και να μην αποδίδετε. Μέσα σας δείτε το σαν παιχνίδι. Είναι σημαντικό να υπενθυμίζετε στον εαυτό σας ότι κάνετε καλή δουλειά, αν και κανείς δεν σας επιβραβεύει για αυτό. Αν έχετε επίγνωση και διαχειρίζεστε καλύτερα τα συναισθήματά σας, μπορείτε να επιλέξετε τις μάχες σας προσεκτικά. Μπορείτε να επιλέξετε λογικά τις μάχες που αξίζουν τον κόπο και ποιες είναι καλό να αποφύγετε.

Εκφοβισμός στο χώρο εργασίας (bullying)

Όλο και περισσότεροι ενήλικες αναφέρουν ότι βιώνουν κακομεταχείριση και επιθετικότητα στη δουλειά, και αυτό τους δημιουργεί προβλήματα.

Τι είναι ο εκφοβισμός στη δουλειά;

Ο εκφοβισμός στο χώρο εργασίας περιλαμβάνει συμπεριφορές επαναλαμβανόμενες, εσκεμμένες , επιθετικές ή ασεβείς. Αυτές οι συμπεριφορές συμβαίνουν πρόσωπο με πρόσωπο αλλά μπορεί να γίνουν μέσω emails, μηνυμάτων και μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Περίπου το 15-19% των εργαζομένων ενηλίκων αναφέρουν ότι έχουν πέσει θύματα εκφοβισμού στο χώρο εργασίας. Συνήθως οι αυτουργοί είναι άνδρες (70%) και σε διευθυντικές θέσεις (61%), ενώ οι στόχοι είναι οι γυναίκες (60%).

Παραδείγματα εκφοβισμού στο χώρο εργασίας αποτελούν:

• Σκόπιμο σαμποτάρισμα ή υπονόμευση της απόδοσης των συνεργατών.
• Συνεχής κριτική στους συναδέλφους.
• Απειλές, φωνές ή εξευτελισμός, ιδίως μπροστά σε άλλους.
• Διάδοση σχολίων ή φημών για ένα άτομο, ιδίως όσον αφορά το φύλο, ηλικία, βάρος, κα
• Η εσκεμμένη αγνόηση ενός συναδέλφου.
• Πίεση σε συνάδελφο να παραιτηθεί ή να μετακινηθεί σε άλλο τμήμα της εταιρείας.
• Αποκλεισμός από συναντήσεις ή κάποιο πρότζεκτ
• Απόδοση ψευδών ευθυνών ή κατηγοριών

Συγκεκριμένα εργασιακά περιβάλλοντα είναι πιο πιθανό να ενθαρρύνουν τον εκφοβισμό, όπως οι θέσεις με έντονο στρες, υψηλές απαιτήσεις και ανασφάλεια.

Ο εκφοβισμός στο χώρο εργασίας μπορεί να βλάψει τη φήμη μιας εταιρείας, να αποδυναμώσει το ηθικό των εργαζομένων και να προκαλέσει οικονομική πίεση.

Η επιθετικότητα στη δουλειά συχνά είναι μια σημαντική πηγή σωματικού και συναισθηματικού άγχους, οδηγεί σε υψηλότερο κόστος υγειονομικής περίθαλψης και απουσίες από τη δουλειά. Τα άτομα που είναι στόχοι κακομεταχείρισης στη δουλειά μπορεί να βιώνουν :

• Αϋπνία και άλλες διαταραχές στον ύπνο
• Προβλήματα του γαστρεντερικού (πχ διάρροιες, τυμπανισμός, ευερέθιστο έντερο)
• Υψηλή αρτηριακή πίεση
• Πονοκεφάλους
•  Άγχος, κρίσεις πανικού
• Συμπτώματα διαταραχής μετατραυματικού στρες (εφιάλτες)
• Κατάθλιψη, μελαγχολία
• Σωματικό πόνο (πχ οσφυαλγία)
• Διάφορα ψυχοσωματικά συμπτώματα

Οι άνθρωποι που δουλεύουν σε εχθρικά περιβάλλοντα είναι πιο πιθανό να αφήσουν μια εταιρεία, να μην είναι ικανοποιημένοι από τη δουλειά τους και να απουσιάζουν πιο συχνά.

Αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν την κουλτούρα της επιχείρησης με πολλούς τρόπους.  Ο εκφοβισμός στοιχίζει πολλά εκατομμύρια στις επιχειρήσεις καθώς οι εργαζόμενοι δεν είναι παραγωγικοί, υπάρχει μεγάλο κόστος για την υγειονομική περίθαλψη, απαιτείται πρόσληψη και  εκπαίδευση νέου προσωπικού , υπάρχουν δικαστικές διαφορές και απαιτείται η αποζημίωση των εργαζομένων.

Κατηγορίες ανθρώπων που εκφοβίζουν στο χώρο εργασίας

Υπάρχουν τρεις κύριες κατηγορίες ατόμων στην εργασία που μπορεί να σας ασκούν μπούλινγκ.

1. Συνεργάτες που εκφοβίζουν

Οι συνεργάτες που σας εκφοβίζουν στο χώρο εργασίας είναι ένα πολύπλοκο ζήτημα που επηρεάζει την καθημερινότητα σας.

Το πρώτο βήμα που μπορείτε να κάνετε είναι να κατανοήσετε την αλήθεια πίσω από αυτή τη συμπεριφορά, τι οδηγεί τον άλλο να σας εκφοβίσει.

Ο εκφοβισμός και ο έλεγχος κάνει αυτούς τους ανθρώπους να νιώθουν πανίσχυροι και για να συνεχίσουν να νιώθουν έτσι, ψάχνουν για στόχους οι οποίοι αδιαφορούν για τις αντιπαραθέσεις και παίρνουν  δύναμη όταν σας επηρεάζουν συναισθηματικά. Αυτή είναι η αλήθεια.

Δεν θέλετε να είστε δειλός. Πρέπει να είστε γενναίος. Υπάρχουν δύο τρόποι για να είστε γενναίος:

1. Μην αφήνετε το συνεργάτη που σας εκφοβίζει να δει ότι φοβάστε. Οι άνθρωποι που εκφοβίζουν αγαπούν τους ανθρώπους που αντιδρούν, την αντίδρασή σας στον πόνο, στη θλίψη, και στο θυμό και αυτό τους δίνει ενέργεια να συνεχίσουν. Βέβαια αυτό είναι πιο εύκολο να το λες παρά να το κάνεις , αλλά μπορείτε να μην τους δώσετε την αντίδραση που θέλουν. Κάποιοι άνθρωποι που εκφοβίζουν υποχωρούν όταν βλέπουν ότι δεν αντιδράτε.
2. Υπερασπιστείτε τον εαυτό σας. Να θυμάστε ότι μιλάτε για ένα συνεργάτη που σας εκφοβίζει, δεν αναφέρεστε προσωπικά σε αυτό το άτομο. Μην φοβάστε και υπερασπιστείτε τον εαυτό σας. Ο εκφοβισμός και η ανωριμότητα είναι τα μοναδικά όπλα που έχει το άτομο που σας εκφοβίζει στο αξιολύπητο οπλοστάσιό του, και αν αποφασίσετε ότι δεν θα δεχτείτε τον εκφοβισμό θα καταλάβει ότι δεν έχει σχέδιο διαφυγής. Υπερασπιστείτε τον εαυτό σας αλλά όχι τη στιγμή που θα είστε συναισθηματικά φορτισμένοι.

Το πιο σημαντικό από όλα όταν αντιμετωπίζετε εκφοβισμό από συνεργάτες σας είναι να γνωρίζετε ποιες μάχες αξίζει να δώσετε και ποιες όχι. Κανένας δεν θέλει να αντιμετωπίζει αυτούς τους ανθρώπους αλλά κάποιες φορές είναι απαραίτητο.

Πολεμήστε το φόβο σας και κάντε το σωστό για τον εαυτό σας και τους άλλους και αυτό είναι η επιτομή της γενναιότητας. Και η εμπειρία μου έχει δείξει ότι η γενναιότητα στο τέλος κερδίζει.

2. Εργοδότες που εκφοβίζουν

Με μεγάλη διαφορά οι εργοδότες που εκφοβίζουν είναι μια μεγάλη πρόκληση. Τα αφεντικά είναι σε θέση ισχύος, και μπορούν εύκολα να κάνουν τη ζωή σας στη δουλειά σκέτη κόλαση αν προσπαθήσετε να τους ασκήσετε κριτική ή να θίξετε τον εύθραυστο εγωισμό τους.

Για να αντιμετωπίσετε έναν εργοδότη που σας εκφοβίζει καταγράψτε τα πάντα, συζητήσεις, ώρες, ημερομηνίες, λεπτομέρειες για τις εργασίες που σας αναθέτει. Το αφεντικό σας ίσως να βασίζεται στην έλλειψη στοιχείων για να σας εκφοβίσει.

Δεν είναι καθόλου εύκολο να αντιμετωπίσετε έναν εργοδότη που σας εκφοβίζει και αν θέλετε να δώσετε ένα τέλος σε αυτό πρέπει να έχετε αποδείξεις για τη συμπεριφορά του.

Με τα αποδεικτικά στοιχεία που θα έχετε συγκεντρώσει μπορείτε να απευθυνθείτε στο τμήμα ανθρωπίνου δυναμικού για τον εκφοβισμό. Χωρίς αυτά δεν έχετε καμία πιθανότητα να λάβετε την υποστήριξη που θέλετε. Αν θέλετε να σας λάβουν στα σοβαρά τότε πρέπει να αντιμετωπίσετε την κατάσταση με σοβαρότητα.

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να ανακτήσετε τη δύναμη στις προσωπικές σας σχέσεις και να μάθετε πώς να αντιμετωπίσετε ένα τοξικό αφεντικό. Οι δεξιότητες επικοινωνίας είναι σημαντικές για τη ζωή σας και τους ανθρώπους γύρω σας.

3. Πελάτες που εκφοβίζουν

Αν δουλεύετε στον τομέα της εξυπηρέτησης πελατών, τότε θα γνωρίζετε χωρίς αμφιβολία ότι οι τοξικοί πελάτες υπάρχουν στην πραγματικότητα και αποτελούν καθημερινότητα.

Οι πελάτες που εκφοβίζουν είναι αυτοί που θα βρουν την οποιαδήποτε αφορμή για να ξεσπάσουν πάνω σας. Για παράδειγμα, αν πληρώσουν παραπάνω χρήματα και εσείς διορθώσετε το λάθος σας, μετατρέπουν το πρόβλημα με την εταιρεία σε προσωπικό θέμα με τους υπαλλήλους της πρώτης γραμμής.

Ίσως ο πελάτης που εκφοβίζει να χρησιμοποιήσει την κατάσταση σαν δικαιολογία για να υποβαθμίσει τον υπάλληλο πρώτης γραμμής, να φωνάξει και να μιλήσει ανάρμοστα. Αυτή η συμπεριφορά όμως δεν είναι σωστή και δεν μπορεί να είναι ανεκτή.

Αν δουλεύετε στη διεύθυνση και θέλετε να έχετε τους καλύτερους εργαζόμενους στην πρώτη γραμμή τότε πείτε τους ότι τους υποστηρίζετε και ότι υπάρχει μηδενική ανοχή σε πελάτες που εκφοβίζουν.

Αν σαν εταιρεία δεν προστατεύετε τους εργαζόμενους μπροστά στους πελάτες τότε θα χάσετε κάποιους καλούς υπαλλήλους. Μπορεί να μην συμβεί άμεσα αλλά θα συμβεί.

Ένας πελάτης μπορεί να συμπεριφερθεί σαν πολιτισμένος ενήλικας (και ιδανικά να ζητήσει συγνώμη) και να λάβει τη βοήθεια που χρειάζεται ή να αρχίσει να φωνάζει, να εκφοβίζει και να μην μπορεί να εξυπηρετηθεί.

Στην εξυπηρέτηση πελατών οι υπάλληλοι γνωρίζουν ότι θα αντιμετωπίσουν θυμωμένους πελάτες όμως ο εκφοβισμός δεν αποτελεί κομμάτι της δουλειάς τους.

Τρόποι για να μειώσετε αποτελεσματικά τον εκφοβισμό στην εταιρεία σας

Ο εκφοβισμός δεν μπορεί πάντα να προληφθεί, αλλά οι εργοδότες μπορούν σημαντικά να μειώσουν την επίπτωση του και να δημιουργήσουν ένα πιο υγιές εργασιακό περιβάλλον. Η δημιουργία ενός υποστηρικτικού εργασιακού περιβάλλοντος ίσως να απαιτεί χρόνο και χρήμα αλλά είναι ένα μικρό  τίμημα που αποδίδει. Ο εκφοβισμός είναι ένα διαχειρίσιμο πρόβλημα. Αντί να εθελοτυφλούν, οι εργοδότες/προϊστάμενοι πρέπει να υιοθετούν στρατηγικές που θα σταματούν αποτελεσματικά τον εκφοβισμό στο χώρο εργασίας. Ως εργοδότης λοιπόν ή ως προϊστάμενος:

1. Αναγνωρίστε ότι ο εκφοβισμός στο χώρο εργασίας είναι υπαρκτός, πραγματικός και αποτελεί πρόβλημα. Όταν συμπεριφέρεστε απαξιωτικά και μη υποστηρικτικά μόνο επιδεινώνεται το πρόβλημα.
2. Μην θεωρείτε την άσχημη συμπεριφορά φυσιολογική και μην την ονομάζετε “υγιή επιθετικότητα” ή ανταγωνιστικότητα μεταξύ των συναδέλφων. Αν η φράση “επιβιώνει ο ισχυρότερος” περιγράφει την κουλτούρα της εταιρείας, προφανώς είναι η στιγμή να υιοθετήσετε μια άλλη προσέγγιση.
3. Δημιουργήστε οδηγίες που θα προσδιορίζουν τα αποδεκτά πρότυπα συμπεριφοράς στον εργασιακό χώρο , τον εκφοβισμό και τις συνέπειές του. Αυτές πρέπει:

• Να είναι ξεκάθαρα γραμμένες και να έχουν μοιραστεί σε όλους τους εργαζομένους.
• Να περιλαμβάνουν τις διαδικασίες αναφοράς του εκφοβισμού.
• Να υπάρχει μηδενική ανοχή στην πολιτική για τις επιθετικές συμπεριφορές.

4. Ορίστε εκπαιδευτικά προγράμματα για τους εργαζόμενους σχετικά με την επιθετικότητα στη δουλειά.

Τα θέματα που χρειάζεται να διευθετηθούν περιλαμβάνουν:

• Τη διατήρηση ενός πολιτισμένου και ευχάριστου εργασιακού περιβάλλοντος.
• Την επίλυση διαφωνιών με παραγωγικό τρόπο και σεβασμό.
• Την αναγνώριση και την απόκριση στον εκφοβισμό από συναδέλφους ή διευθυντές.
• Την αναφορά του εκφοβισμού στη διεύθυνση.
• Την επίβλεψη του εκφοβισμού από τους διευθυντές.

5. Δημιουργήστε μια ομάδα διαμεσολάβησης στη δουλειά για τα περιστατικά που θα προκύπτουν που θα αποτελείται από εργαζόμενους και διευθυντές ώστε να είναι δίκαιη. Αυτή η ομάδα πρέπει να είναι εσωτερική και ουδέτερη.
6. Προωθήστε μια θετική και υποστηρικτική εργασιακή κουλτούρα για τους εργαζομένους που έχουν υποστεί εκφοβισμό ώστε να νιώθουν ασφαλείς. Πολλοί εργαζόμενοι νιώθουν ντροπή να είναι στόχοι εκφοβισμού στο χώρο εργασίας και φοβούνται να αναφέρουν τα περιστατικά.
7. Υπενθυμίστε στους εργαζόμενους ότι έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες συμβουλευτικής, υποστήριξης και διαχείρισης άγχους.
8. Δημιουργήστε συγκεκριμένες πολιτικές για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που θα προστατεύουν τους εργαζόμενους από το διαδικτυακό εκφοβισμό και θα ορίζουν σαφείς συνέπειες για τους εργαζόμενους που παραβιάζουν αυτές τις πολιτικές.
9. Αναγνωρίστε τη διαφορά μεταξύ εκφοβισμού και παρενόχλησης. Η διάκριση είναι σημαντική επειδή έχει διαφορετικές νομικές συνέπειες και έχει επίδραση στον τρόπο με τον οποίο μια εταιρεία ανταποκρίνεται στα παράπονα των εργαζομένων.

• Η παρενόχληση περιλαμβάνει στόχευση θυμάτων με βάση τη συμμετοχή τους σε μια προστατευόμενη ομάδα, όπως το φύλο, η εθνικότητα, η θρησκεία, η ηλικία, το βάρος, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, ή η αναπηρία. Η παρενόχληση είναι παράνομη. Όταν κάποιος αναφέρει παρενόχληση, πρέπει να γίνεται έρευνα για το περιστατικό και να εξετάζονται οι μέθοδοι επίλυσης του προβλήματος εσωτερικά. Η αστυνομία πρέπει να ειδοποιηθεί σε περίπτωση μιας εγκληματικής ενέργειας.
• Ο εκφοβισμός τυπικά περιλαμβάνει τη στόχευση ενός ατόμου χωρίς να επικεντρώνεται στη συμμετοχή του σε κάποια ομάδα. Αν και είναι ανάρμοστος και απαράδεκτος, δεν υπάρχουν νόμοι που να προστατεύουν άμεσα από τον εκφοβισμό. Αλλά ο εκφοβισμός είναι παράνομος όταν οι εργαζόμενοι εμπλέκονται ή παραβιάζουν την νομοθεσία περί διακρίσεων ή παρενόχλησης.

Σε αντίθεση με τις διαφορές, οι εταιρείες  θα πρέπει να αντιμετωπίζουν τον εκφοβισμό και την παρενόχληση με σοβαρότητα. Ο εκφοβισμός κοστίζει, μπορεί να οδηγήσει σε δικαστικές διαμάχες, δυσφήμιση της εταιρείας και ακόμη χειρότερα να έχει μακροχρόνιες αρνητικές επιδράσεις στη ζωή των εργαζομένων.