Εθισμός στο διαδίκτυο
Ο εθισμός στο διαδίκτυο καλύπτει ένα μεγάλο εύρος συμπεριφορών με χαρακτηριστική την επιθυμία κάποιος να είναι συνεχώς online. Αυτό μπορεί να αφορά για παράδειγμα την υπερβολική χρήση των social media, τις διαδικτυακές αγορές, τα τυχερά παιχνίδια και την πορνογραφία. Ο εθισμός στο διαδίκτυο άρχισε να ευαισθητοποιεί τους ανθρώπους τα τελευταία χρόνια λόγω ορισμένων ανησυχητικών στοιχείων.
Γιατί το διαδίκτυο είναι εθιστικό;
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια αύξηση στον αριθμό των ανθρώπων που εμφανίζουν εθισμό στο διαδίκτυο. Και ο αριθμός αυτός συνεχώς αυξάνεται. Όλοι οι άνθρωποι, ως κοινωνικά όντα αγαπάμε την επικοινωνία, και η τεχνολογία μας δίνει χιλιάδες τρόπους να επικοινωνούμε, από την άνεση του σπιτιού μας. Πλέον η πρόσβαση σε ένα τεράστιο αριθμό πληροφοριών, μας δίνει την αίσθηση ότι το διαδίκτυο είναι μεγαλύτερο από εμάς. Για αυτό το λόγο, είναι πολύ σύνηθες οι άνθρωποι να νιώθουν υποχρεωμένοι να είναι online. Αυτό συμβαίνει σε μια προσπάθεια να μείνουν συνδεδεμένοι, και αυτό το γεγονός συμβάλλει στην ανάπτυξη εθισμού στο διαδίκτυο.
Ο εγκέφαλος έχει ένα “σύστημα ανταμοιβής” που μας ωθεί να επαναλαμβάνουμε ό,τι μας δίνει ευχαρίστηση. Οι διάφορες πλατφόρμες (παιχνίδια, social media, video streaming) προσφέρουν μικρές, απρόβλεπτες ανταμοιβές, κοινωνικά σήματα (likes/μηνύματα) και ατελείωτο σχετικό περιεχόμενο για να κρατούν το ενδιαφέρον των χρηστών, ενεργοποιώντας τα κυκλώματα ντοπαμίνης που κάνουν τη συμπεριφορά αυτόματη με τον χρόνο.
Με απλά λόγια, όσο πιο συχνά κανείς βιώνει μικρές “νίκες” ή την κοινωνική επιβεβαίωση, τόσο περισσότερο ο εγκέφαλος μαθαίνει να ζητά “λίγο παραπάνω” από την όποια συμπεριφορά. Αυτό δεν σημαίνει πάντα ότι δημιουργείται μια διαταραχή, αλλά όταν εγκαθίσταται συνεχής ενασχόληση με αυτά, η οποία δημιουργεί προβλήματα στον ύπνο, στη δουλειά, στις σχέσεις και την εργασία, απαιτείται παρέμβαση. Στις περιπτώσεις της Διαταραχής λόγω Παιχνιδιών έχουν περιγραφεί βιολογικές αλλαγές στα εγκεφαλικά δίκτυα ελέγχου των παρορμήσεων και της ανταμοιβής, που κάνει δύσκολο το να σταματήσει κανείς, παρόλο τις συνέπειες. Η διάγνωση της διαταραχής μπαίνει όταν η κατάσταση αυτή επιμένει για περισσότερο από 12 μήνες και προκαλεί σημαντική έκπτωση.
Προβληματική χρήση διαδικτύου και εθισμός
Ο όρος “εθισμός στο διαδίκτυο” χρησιμοποιείται περιγραφικά για την προβληματική χρήση ψηφιακών μέσων που οδηγεί σε έκπτωση της λειτουργικότητας στο σχολείο ή την εργασία, τις σχέσεις και την γενικότερη υγεία. Δεν αποτελεί μια επίσημη διάγνωση, με εξαίρεση τη Διαταραχή λόγω Παιχνιδιών (Gaming Disorder) που έχει αναγνωριστεί στο ICD‑11 με τα παρακάτω κριτήρια:
- παρατηρείται μειωμένος έλεγχος στο gaming (έναρξη, συχνότητα, ένταση, διάρκεια κλπ)
- δίνεται προτεραιότητα στο παιχνίδι έναντι άλλων δραστηριοτήτων
- υπάρχει συνέχιση ή κλιμάκωση των παιχνιδιών παρά τις αρνητικές συνέπειες,
- σημαντική έκπτωση της λειτουργικότητας για τουλάχιστον 12 μήνες.
Η παραπάνω συμπεριφορά αυτή μπορεί να είναι συνεχής ή επεισοδιακή και επαναλαμβανόμενη.
Στο DSM‑5, η διαταραχή ηλεκτρονικού παιχνιδιού/βιντεοπαιχνιδιών (Internet Gaming Disorder) δεν αποτελεί επίσημη διάγνωση (1Internet Gaming Disorder
Jo, Y. S., et al. (2019). Clinical Characteristics of Diagnosis for Internet Gaming Disorder: Comparison of DSM-5 IGD and ICD-11 GD Diagnosis. Journal of Clinical Medicine, 8(7), 945.
Υπάρχουν ενθαρρυντικά δεδομένα αλλά περιορίζονται από μεθοδολογικές αδυναμίες και μικτά/ετερογενή αποτελέσματα.). Βρίσκεται στο Τμήμα ΙΙΙ ως «υπό διερεύνηση», με 9 προτεινόμενα κριτήρια:
- Εμμονική ενασχόληση, σκέφτεται συνεχώς τα παιχνίδια (πότε θα παίξει ξανά, τι έγινε πριν, πώς θα βελτιωθεί).
- Συμπτώματα στέρησης όταν δεν παίζει (ευερεθιστότητα, ανησυχία, κακή διάθεση).
- Χρειάζεται όλο και περισσότερο χρόνο παιχνιδιού για να νιώσει το ίδιο [2Interventions for Digital Addiction
Lu, P., et al. (2025). Interventions for Digital Addiction: Umbrella Review of Meta-Analyses. Journal of Medical Internet Research, 27, e59656.
]. - Ανεπιτυχείς προσπάθειες ελέγχου, δεν καταφέρνει να μειώσει ή να σταματήσει τα παιχνίδια
- Χάνει το ενδιαφέρον για άλλες δραστηριότητες που παλιότερα απολάμβανε.
- Συνεχιζόμενη υπερβολική χρήση, παίζει παρότι βλέπει ότι του κάνει κακό (σχολείο/δουλειά/σχέσεις/υγεία).
- Κρύβει ή λέει ψέματα για το πόσο παίζει.
- Παίζει για να «ξεφύγει» ή να νιώσει καλύτερα όταν είναι αγχωμένος, θλιμμένος ή θυμωμένος.
- Χάνει ή ρισκάρει κάτι σημαντικό (σχέσεις, δουλειά, σχολείο, ευκαιρίες) εξαιτίας του παιχνιδιού.
Τύποι εθισμού στο διαδίκτυο
1. Εθισμός στο σεξ μέσω διαδικτύου (cybersex)
Ο εθισμός στο cybersex είναι ένας από τους πιο συχνούς εθισμούς στο διαδίκτυο. Μπορεί να περιλαμβάνει την διαδικτυακή πορνογραφία, τις σεξουαλικές φαντασιώσεις/ chat rooms ενηλίκων, και το σεξ μέσω κάμερας. Η εμμονή με όλα αυτά μπορεί να είναι καταστροφική για ένα άτομο και να επηρεάζει την ικανότητα του να δημιουργεί πραγματικές σεξουαλικές, ρομαντικές ή στενές σχέσεις.
2. Διαδικτυακοί καταναγκασμοί
Οι διαδικτυακοί καταναγκασμοί αφορούν διαδραστικές δραστηριότητες που μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιβλαβείς, όπως ο ηλεκτρονικός τζόγος, οι ηλεκτρονικές αγορές. Αυτές οι συνήθειες έχουν καταστροφικές επιδράσεις στην οικονομική σταθερότητα ενός ατόμου και παρεμβαίνουν στις εργασιακές υποχρεώσεις. Όταν κάποιος ξοδεύει ή χάνει σημαντικά χρηματικά ποσά αυτό μπορεί να προκαλεί μονάχα στρες στις σχέσεις του. Η συνεχής και εύκολη πρόσβαση στα online καζίνο και καταστήματα, κάνει ακόμη πιο εύκολο τον εθισμό στο διαδίκτυο.
3. Εθισμός στις διαδικτυακές (cyber) σχέσεις
Ο εθισμός στις διαδικτυακές σχέσεις αφορά την δημιουργία και την διατήρηση σχέσεων online, με αποτέλεσμα κάποιος να ξεχνά και να παραμελεί τις σχέσεις του με την οικογένεια και τους φίλους του στην πραγματική ζωή. Συνήθως, αυτές οι σχέσεις δημιουργούνται σε chat rooms ή μέσα από τα sites γνωριμιών αλλά μπορεί να συμβούν και μέσα από τα social media. Συχνά οι άνθρωποι που δημιουργούν διαδικτυακές σχέσεις, το κάνουν ενώ αποκρύπτουν την πραγματική τους ταυτότητα και εμφάνιση.
Όταν κάποιος έχει δημιουργήσει μια κοινωνική ζωή και μια περσόνα διαδικτυακά, αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να έχει περιορισμένες κοινωνικές δεξιότητες και μη ρεαλιστικές προσδοκίες στην πραγματική ζωή. Πολλές φορές αυτό οδηγεί στην αδυναμία δημιουργίας σχέσεων στον πραγματικό κόσμο, πράγμα που κάνει ένα άτομο να αναπτύσσει μεγαλύτερη εξάρτηση από τις διαδικτυακές σχέσεις.
4. Καταναγκαστική αναζήτηση πληροφοριών
Το διαδίκτυο προσφέρει στους χρήστες πληθώρα δεδομένων και πληροφοριών. Για μερικούς ανθρώπους, η ευκαιρία να βρουν πληροφορίες τόσο εύκολα εξελίσσεται σε μια ανεξέλεγκτη λαχτάρα να συγκεντρώνουν και να οργανώνουν στοιχεία. Σε μερικές περιπτώσεις η αναζήτηση πληροφοριών είναι η εκδήλωση μιας προϋπάρχουσας, ιδεοψυχαναγκαστικής τάσης. Η καταναγκαστική αναζήτηση πληροφοριών μπορεί να μειώνει την απόδοση στη δουλειά και πιθανόν να οδηγεί στον τερματισμό της εργασίας. Ανάλογα με την σοβαρότητα του εθισμού, οι θεραπευτικές επιλογές μπορεί να περιλαμβάνουν ψυχοθεραπεία και φαρμακευτική αγωγή στις περιπτώσεις που συνυπάρχει η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.
5. Εθισμός στον υπολογιστή/ παιχνίδια
Ο εθισμός στον υπολογιστή αφορά τον εθισμό σε online και μη δραστηριοτήτες που κάνει κάποιος στον υπολογιστή. Καθώς πλέον όλοι έχουν έναν υπολογιστή είναι διαθέσιμα άπειρα παιχνίδια. Ο εθισμός στα διαδικτυακά παιχνίδια είναι ένας άλλος εθισμός. Επίσης, οι εργαζόμενοι σε γραφεία μπορεί να ξοδεύουν το χρόνο τους και να παίζουν αυτά τα παιχνίδια, με αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγικότητάς τους. Στις μέρες μας είναι διαθέσιμα χιλιάδες παιχνίδια, και ο εθισμός αυτός είναι συχνός και επιβλαβής.
Διαταραχή λόγω Παιχνιδιών (Gaming Disorder)«Ορισμός (ICD‑11): Η Διαταραχή λόγω Παιχνιδιών χαρακτηρίζεται από: α) έκπτωση ελέγχου στη συμπεριφορά παιχνιδιού, β) αυξανόμενη προτεραιότητα που δίνεται στο παιχνίδι έναντι άλλων ενδιαφερόντων/υποχρεώσεων, και γ) συνέχιση/κλιμάκωση παρά τις αρνητικές συνέπειες· το μοτίβο είναι εμφανές για ≥12 μήνες και προκαλεί σημαντική έκπτωση».«Διάκριση από “υψηλή ενασχόληση”: η αυξημένη ενασχόληση χωρίς έκπτωση λειτουργικότητας δεν πληροί κριτήρια διαταραχής· η κλινική εστίαση είναι στη λειτουργική βλάβη και όχι μόνο στη διάρκεια οθόνης
Συμπτώματα του εθισμού στο διαδίκτυο
Όπως συμβαίνει και με άλλους εθισμούς, όπως ο τζόγος, μπορεί κάποιος να περνά πολλές ώρες στο ίντερνετ για να κάνει αγορές, να παίζει παιχνίδια, να ελέγχει τα social media για να αυξήσει τα επίπεδα της ντοπαμίνης, την ουσία στον εγκέφαλο που έχει σχέση με την ευχαρίστηση.
Τα συμπτώματα του εθισμού στο διαδίκτυο περιλαμβάνουν:
- Εγκατάλειψη άλλων συνηθειών και δραστηριοτήτων που πριν το άτομο απολάμβανε
- Ένα άτομο περνά τις περισσότερες ώρες που είναι ξύπνιο online
- Νιώθει θυμό όταν κάποιος του ζητά να κλείσει μια συσκευή
- Λέει ψέματα για την χρήση του διαδικτύου
- Απόκρυψη της χρήσης του διαδικτύου
Ποιες είναι οι αιτίες του εθισμού στο διαδίκτυο;
Ο εθισμός στο διαδίκτυο μπορεί να συγκριθεί με άλλους εθισμούς, όπως ο εθισμός στο αλκοόλ ή στις ουσίες, με την έννοια ότι μπορεί να προσφέρει μια μορφή απόδρασης ή ευφορίας στους χρήστες. Αυτό είναι αλήθεια αν σκεφτεί κάποιος την απελευθέρωση της ντοπαμίνης, που συμβαίνει όταν κάποιος παίζει βιντεοπαιχνίδια, αλληλεπιδρά με ανθρώπους online, ή παίρνει likes για το περιεχόμενο που αναρτά στα social media. Αυτή η αλλαγή της διάθεσης αυξάνει την επιθυμία για επανάληψη της διαδικασίας ώστε ένα άτομο να νιώσει ξανά το ίδιο συναίσθημα.
Οι άνθρωποι και με άλλους εθισμούς ή θέματα ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη ή το άγχος, μπορεί να έχουν μια προδιάθεση να αναπτύξουν εθισμό στο διαδίκτυο. Οι συμπεριφορές που προκαλεί ο εθισμός στο διαδίκτυο μπορεί να επιδεινώνει τα ανεπιθύμητα συμπτώματα άλλων ψυχικών νόσων, επειδή χρειάζεται η κοινωνική αλληλεπίδραση για να νιώσει κάποιος αυξημένη αυτοπεποίθηση, να ανακουφιστούν τα συναισθήματα και να φτιάξει η διάθεση.
Τα θέματα όπως η μοναξιά και η δυσκολία στη δημιουργία και στη διατήρηση των σχέσεων μπορεί να οδηγούν σε δυσλειτουργική χρήση του διαδικτύου. Σε αυτές τις περιπτώσεις το ίντερνετ αποτελεί ένα καταφύγιο για ένα άτομο με συναισθηματικές ή άλλες δυσκολίες. Αυτό για παράδειγμα είναι ιδιαίτερα σύνηθες όταν κάποιος κάνει προσπάθεια να αναπτύξει σχέσεις μέσα σε ένα chat room.
Μακροχρόνιες επιδράσεις του εθισμού στο διαδίκτυο
Όπως συμβαίνει και με κάθε άλλο εθισμό, αν δεν μπορείτε να ελέγξετε την χρήση του διαδικτύου, και άλλες πτυχές της ζωής σας αρχίζουν να αντιμετωπίζουν θέματα, καλό είναι να ζητήσετε βοήθεια. Όταν ο εθισμός στο διαδίκτυο μένει χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγεί σε πολλές αρνητικές επιδράσεις όπως:
- Η απώλεια της δουλειάς
- Η ακαδημαϊκή αποτυχία
- Η απώλεια φίλων
- Τα προβλήματα υγείας (για παράδειγμα ξηροφθαλμία, πονοκεφάλους, προβλήματα στον αυχένα και στην πλάτη)
- Οι οικονομικές δυσκολίες
- Η έναρξη ενός άλλου θέματος ψυχικής υγείας
- Τα συμπτώματα στέρησης όταν δεν υπάρχει πρόσβαση στο διαδίκτυο (για παράδειγμα πανικό, θυμό, νευρικότητα και φόβο)
Ψυχοπαθολογία και συννοσηρότητα
Η υπερβολική χρήση οθόνης συνδέεται επιδημιολογικά με προβλήματα ύπνου, άγχος και χαμηλή διάθεση· πιθανοί μηχανισμοί είναι η εκτόπιση ύπνου/δραστηριοτήτων, η συνεχής σύγκριση στα κοινωνικά δίκτυα και το αυξημένο στρες από ειδοποιήσεις και υπερφόρτωση πληροφοριών, γι’ αυτό οι παρεμβάσεις ξεκινούν από ύπνο, ρουτίνες, όρια και στοχευμένη μείωση ερεθισμάτων.»
«Η εικόνα συχνά συνυπάρχει με Κατάθλιψη, Αγχώδεις Διαταραχές, ΔΕΠ‑Υ ή Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή· η αντιμετώπιση είναι αποτελεσματικότερη όταν στοχεύει ταυτόχρονα τόσο τα μοτίβα χρήσης όσο και τη συννοσηρότητα, με γνωσιακή‑συμπεριφορική θεραπεία και οικογενειακές συμφωνίες να έχουν τις πιο συνεπείς ενδείξεις βελτίωσης, έστω με ποικιλία στην ποιότητα τεκμηρίωσης
Αντιμετώπιση εθισμού στο διαδίκτυο
Αν και πολλοί άνθρωποι δεν έχουν κανένα πρόβλημα να αποσυνδεθούν από το διαδίκτυο, υπάρχουν άλλοι που δεν μπορούν να σταματήσουν. Αν ο εικονικός κόσμος και οι διαδικτυακοί φίλοι έχουν γίνει σημαντικό κομμάτι στη ζωή ενός ανθρώπου, πολύ πιο σημαντικό από τον πραγματικό κόσμο, τότε αυτό είναι ένα σημάδι ότι χρειάζεται μια περίοδο αποχής για να ανακτήσει τον έλεγχο στη ζωή του.
Η θεραπεία για τον κάθε άνθρωπο είναι μοναδική και σχεδιάζεται από τον ψυχίατρο σύμφωνα με τις ανάγκες του θεραπευόμενου.
Η θεραπεία για τον εθισμό στο διαδίκτυο μπορεί να περιλαμβάνει
- ψυχοθεραπεία,
- συμβουλευτική οικογένειας και
- προγράμματα απεξάρτησης.
Επειδή δεν υπάρχουν φάρμακα για τον εθισμό στο διαδίκτυο, η ψυχοθεραπεία επικεντρώνεται στην αλλαγή του τρόπου σκέψης και των συμπεριφορών που συμβάλλουν στον εθισμό.
Ψυχοθεραπεία για τον εθισμό στο διαδίκτυο
Η ψυχοθεραπεία για τον εθισμό στο διαδίκτυο ενθαρρύνει τον θεραπευόμενο να μειώσει το χρόνο που ξοδεύει στο ίντερνετ. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι ατομική, ομαδική ή και οικογενειακή και το άτομο μαθαίνει νέους τρόπους για να επιτύχει το στόχο του.
Ένας άνθρωπος με εθισμό στο διαδίκτυο είναι ανάγκη να καταλάβει καταρχήν τι είναι αυτό που τον οδηγεί στη χρήση του διαδικτύου. Ο στόχος της ψυχοθεραπείας είναι:
- Να μπορέσει το άτομο να αναγνωρίσει το πως ο εθισμός στο διαδίκτυο επηρεάζει τη ζωή του
- Να αναγνωρίσει αν υπάρχει κάποια υποκείμενη ψυχική διαταραχή που οδηγεί στη χρήση του διαδικτύου
- Να μετατρέψει την αρνητική σχέση με το διαδίκτυο σε θετική, καθώς μπορεί να βρει νέους τρόπους διαχείρισης του άγχους και του στρες στην καθημερινότητα
Επιπλέον, οι θεραπευόμενοι κατανοούν ποια είναι τα συναισθήματα που τους οδηγούν στη χρήση του διαδικτύου. Φυσικά, οι θεραπευόμενοι μαθαίνουν νέους τρόπους για να αποφεύγουν την χρήση του διαδικτύου και να ανακαλύπτουν νέα χόμπι και δραστηριότητες που θα βελτιώνουν την διάθεση και την ευεξία τους.
Συμβουλευτική
Η οικογενειακή ψυχοθεραπεία και η συμβουλευτική είναι χρήσιμες αν ο εθισμός στο διαδίκτυο επηρεάζει τη δυναμική της οικογένειας ή προκαλεί προβλήματα στις σχέσεις. Δίνει τη δυνατότητα τα μέλη της οικογένειας να μιλούν για τα ανεπίλυτα θέματα που επηρεάζουν τις σχέσεις τους. Η θεραπεία ζεύγους βοηθά στη βελτίωση της επικοινωνίας και στη δημιουργία μιας ισχυρής σύνδεσης ανάμεσα στους συντρόφους, αν κάποιος χρησιμοποιεί το διαδίκτυο για να καλύψει αυτό το κενό.
Αυτοβοήθεια για τον εθισμό στο διαδίκτυο
Μικρά βήματα αυτοβοήθειας που μπορεί να κάνει κανείς για να ξεφύγει από τον εθισμό:
- Ρύθμιση χρόνου: θέσε ανώτατο όριο οθόνης 2 ώρες/ημέρα για ψυχαγωγικές χρήσεις (εκτός σχολείου/εργασίας) για 14 ημέρες
- Παρακολούθηση χρήσης με εργαλείο καταγραφής και εβδομαδιαία ανασκόπηση (πχ screen time και άλλα application)
- Σταθερή ώρα κατάκλισης/αφύπνισης, μηδενική χρήση στο υπνοδωμάτιο και “ψηφιακή αποσύνδεση” 60 λεπτά πριν τον ύπνο
- Στοχευμένες ζώνες χωρίς οθόνη: γεύματα, μελέτη, μετακινήσεις· τουλάχιστον 3 ζώνες/ημέρα των 30–60’
- Σίγαση ειδοποιήσεων, απεγκατάσταση social media application
- Να γίνεται καθημερινώς μία δραστηριότητα/χόμπι, όπως άσκηση 30-45 λεπτά, κοινωνική επαφή, πριν επιτραπεί η χρήση του διαδικτύου
- Σημάδια κινδύνου: η επίμονη έκπτωση (στο σχολείο/εργασία/σχέσεις), διαταραχές ύπνου, αυτοτραυματισμός/ιδεασμός, η παραμέληση αυτοφροντίδας, πρέπει να οδηγεί άμεσα σε κλινική εκτίμηση.
Η ζωή είναι έξω από το διαδίκτυο
Όταν η υπερβολική χρήση του διαδικτύου φθάσει στο σημείο που να προκαλεί σοβαρά προβλήματα στον εαυτό σας και στις σχέσεις σας, τότε η ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ είναι η μόνη λύση. Με τη βοήθεια ενός έμπειρου ψυχοθεραπευτή θα μπορέσετε να ενισχύσετε την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή σας και να αντιμετωπίσετε τα υποκείμενα θέματα που σας απασχολούν.
Βιβλιογραφία
- (1)Jo, Y. S., et al. (2019). Clinical Characteristics of Diagnosis for Internet Gaming Disorder: Comparison of DSM-5 IGD and ICD-11 GD Diagnosis. Journal of Clinical Medicine, 8(7), 945.
Υπάρχουν ενθαρρυντικά δεδομένα αλλά περιορίζονται από μεθοδολογικές αδυναμίες και μικτά/ετερογενή αποτελέσματα. - (2)Lu, P., et al. (2025). Interventions for Digital Addiction: Umbrella Review of Meta-Analyses. Journal of Medical Internet Research, 27, e59656.
- (3)Santos, R. M. S., et al. (2023). The associations between screen time and mental health in adolescents: a systematic review. BMC Psychology, 11(1).
- (4)Li, L., et al. (2022). Screen time and depression risk: A meta-analysis of cohort studies. Frontiers in Psychiatry, 13.