Χωρισμός: το τέλος μιας σχέσης
Ένας χωρισμός δεν είναι ποτέ εύκολος, πάντα μας πονάει. Ακόμα και όταν χωρίζουμε από μέτριες ή κακές σχέσεις, σύντομες ή μακροχρόνιες σχέσεις, υπάρχουν κάποια πράγματα που μας λείπουν και νοσταλγούμε, ακόμα και η συνήθεια. Κάθε χωρισμός είναι σαν ένας μικρός θάνατος και χρειάζεται χρόνος για να τον ξεπεράσουμε, είτε είναι ξαφνικός είτε μέσα από μια μακροχρόνια φθορά. Έχουμε να πενθήσουμε για τα αρχικά μας όνειρα, το χρόνο που επενδύσαμε, αλλά και να σκεφτούμε τι έφερε αυτό τον χωρισμό. Τι λένε όμως οι μελέτες και οι ψυχολόγοι για το χωρισμό;
Ο πόνος του χωρισμού εξαρτάται από διάφορες παραμέτρους
Το πόσο θα μας επηρεάσει ένας χωρισμός (ή ένα διαζύγιο) εξαρτάται από διάφορα στοιχεία. Καταρχήν, από τη συναισθηματική επένδυση που είχαμε κάνει σε αυτή τη σχέση. Ως εκ τούτου, η διακοπή μιας μακροχρόνιας σχέσης είναι πιο επώδυνη και δύσκολη από τις πιο σύντομες σχέσεις, αλλά "πολλά υποσχόμενες". Και βέβαια ένας χωρισμός είναι ακόμα πιο δύσκολος όταν μας επιβάλλεται, αν είναι ένας ξαφνικός χωρισμός, δηλαδή όταν ο ένας σύντροφος αναπάντεχα και μονόπλευρα αποφασίζει να χωρίσουμε (ή εξαφανίζεται) και ακόμα περισσότερο αν υπάρχει κάποιος άλλος/άλλη να μας αντικαταστήσει άμεσα.
Επίσης, η ηλικία και το κοινωνικό δίκτυο, η κατάσταση της κοινωνικής μας ζωής παίζει τεράστιο ρόλο. Όσο μεγαλύτερος ηλικιακά είναι κανείς (και ιδίως οι γυναίκες), νιώθει την πίεση του χρόνου και ότι αυτό συνοδεύει, δηλαδή την πίεση για τη δημιουργία μιας σχέσης ζωής που θα οδηγήσει πιθανώς σε γάμο και παιδιά, δηλαδή τη δημιουργία οικογένειας. Όσο μεγαλύτερος είναι κανείς, τόσο νιώθει ότι στενεύουν τα χρονικά περιθώρια και οι επιλογές του, πράγμα το οποίο μπορεί να ασκήσει τεράστιο στρες στον άνθρωπο. Εάν το κοινωνικό δίκτυο είναι περιορισμένο (δηλαδή λιγοστοί φίλοι και επαφές), το αδιέξοδο φαίνεται ακόμα μεγαλύτερο.
Προηγούμενοι χωρισμοί και τραυματικές εμπειρίες σχέσεων έχουν τεράστια σημασία για το πως βιώνουμε ένα χωρισμό. Αν δηλαδή έχουμε ξαναζήσει χωρισμούς (όπου πχ μας παράτησαν με τον ίδιο τρόπο, υπήρξαν τρίτα πρόσωπα, απιστία, κα) τότε ακόμα ένας χωρισμός βιώνεται πολύ έντονα και είναι ένα σοβαρό πλήγμα στην αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση.
Επίσης, ο τρόπος του χωρισμού, δηλαδή αν έρχεται ξαφνικά ή αν είναι κάτι που περιμέναμε, παίζει μεγάλη σημασία. Όπως και το να ξέρουμε το λόγο, το "γιατί" ενός χωρισμού. Πολλές φορές οι άνθρωποι διακόπτουν την επικοινωνία και εξαφανίζονται (ghosting), οδηγώντας μας σε πολλά ερωτηματικά, ενοχές και αυτοαμφισβήτηση (τι κάναμε λάθος, που φταίξαμε, κλπ). Από την άλλη, η εγκατάλειψή μας για κάποιον άλλον/άλλη πληγώνει πολύ περισσότερο, και ξυπνάει και συναισθήματα ζήλιας. Η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας, το αν είμαστε όμορφοι, έξυπνοι, ικανοί, θα επηρεάζει τη βαρύτητα ενός χωρισμού και των συναισθημάτων μας.
Θλίψη ή κατάθλιψη - πότε ζητάμε βοήθεια;
Η απώλεια μιας σχέσης φέρνει πόνο και θλίψη, η οποία μπορεί να μοιάζει με πένθος, όμως μπορεί ακόμα και να οδηγήσει στην κατάθλιψη. Το να πενθήσουμε για μια σχέση, ακόμα και σύντομη, θέλει χρόνο. Είναι φυσιολογικό να υπάρχει στεναχώρια, θλίψη, θυμός (συνυφασμένα με ενοχές και αυτοκριτική) για ένα διάστημα λίγων μηνών, που εξαρτάται από τη συναισθηματική επένδυση στη σχέση και τους παράγοντες που προαναφέρθηκαν.
Συχνά εμφανίζονται αϋπνία, θολούρα και έλλειψη συγκέντρωσης ή εμμονικές σκέψεις και μηρυκασμός γύρω από τη σχέση, το χωρισμό και άλλες λεπτομέρειες. Αν όμως η κατάσταση αυτή της θλίψης παρατείνεται (πάνω από 1 μήνα) ή μεγαλώνει η έντασή της, σε σημείο που γίνεστε δυσλειτουργικοί στη ζωή σας ή νιώθετε πως η ζωή δεν έχει νόημα, τότε χρειάζεται πλέον να αναζητήσετε βοήθεια ψυχιάτρου (και όχι ψυχολόγου) γιατί είναι πολύ πιθανό ότι υπάρχει κατάθλιψη
Μπορείτε να κάνετε το ΤΕΣΤ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ με εικόνες για μια πρώτη εκτίμηση.
Πως να ξεπεράσω ένα χωρισμό;
Υπάρχουν ορισμένα βήματα που μπορείτε να κάνετε μόνοι σας για να ξεπεράσετε ένα χωρισμό:
- Αρχικά πρέπει να αναγνωριστεί το γεγονός, πως «η σχέση τελείωσε». Αναγνωρίζω λοιπόν τι νιώθω, δίνω χρόνο στον εαυτό μου να κλάψει, να πενθήσει, χωρίς βιαστικές αποφάσεις.
- Βάλτε όρια στην ψηφιακή επαφή, δηλαδή μην προσπαθείτε να κάνετε τον ντεντέκτιβ παρακολουθώντας το τι κάνει στα social media, αν έχει προχωρήσει, κλπ
- Διατηρήστε τις επαφές σας με τους δικούς σας ανθρώπους, τους φίλους σας. Βγείτε 2–3 φορές την εβδομάδα, χωρίς όμως συζητήσεις για τον/την πρώην.
- Η ήπια άσκηση και μικρές καθημερινές δραστηριότητες και χόμπι λειτουργούν προστατευτικά στη διάθεσή σας.
- Η έλλειψη ύπνου εντείνει τα αρνητικά συναισθήματα και τον μυρικασμό, για αυτό φροντίστε να έχετε καλό ύπνο, στο οποίο βοηθάει η καλή υγιεινή του ύπνου.
- Αυτοφροντίδα και αυτοσυμπόνια: πείτε στον εαυτό σας "Κάνω ένα μικρό βήμα σήμερα για να φροντίσω εμένα"
- Εάν απαιτείται επικοινωνία με τον/την πρώη, πχ για παιδιών, κάντε το μόνο με μηνύματα σε συγκεκριμένες ώρες, με ουδέτερη γλώσσα και θεματολογία αποκλειστικά πρακτική.
Το να ξεπεράσει κανείς ένα χωρισμό μπορεί να γίνεται ιδιαίτερα δύσκολο όταν υπάρχουν κάποιες αντικειμενικές δυσκολίες (όπως οικονομική εξάρτηση, παιδιά στην περίπτωση διαζυγίου) και σε ψυχολογικό επίπεδο μεγάλη εσωστρέφεια ως ιδιοσυγκρασιακό στοιχείο, ντροπαλότητα και άλλα στοιχεία του χαρακτήρα, που περιορίζουν τις δυνατότητες για ελευθερία κινήσεων και νέες σχέσεις, ή προηγούμενες επιβαρυντικές καταστάσεις (όπως και άλλοι χωρισμοί, τραυματικοί ή μη, τραυματικές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας, κα).
Ο χωρισμός είναι επώδυνος, αλλά είναι και μια ευκαιρία
Όπως έλεγε ο Νίτσε, "ότι δεν σε σκοτώνει, σε κάνει πιο δυνατό". Συντονισμένα με αυτό, οι ψυχολόγοι και οι μελέτες επίσης λένε ότι ένας χωρισμός μπορεί να οδηγήσει στην προσωπική εξέλιξη, είναι μια αφορμή οι άνθρωποι να προχωρήσουν ψυχολογικά, να ξεπεράσουν αρνητικές πεποιθήσεις και να διεκδικήσουν μια καλύτερη ζωή. Δυστυχώς είναι πάρα πολλοί οι άνθρωποι που είναι συμβιβασμένοι σε μία σχέση.
Συχνά κανείς μπορεί να διαπιστώσει ότι κάποια μοτίβα επαναλαμβάνονται, δηλαδή ότι επιλέγει συντρόφους με παρόμοιες συμπεριφορές ή ότι μοιάζουν με κάποιο γονιό σας, και πως τελικώς καταλήψει να ζει τα ίδια πράγματα, όπως και με προηγούμενες σχέσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι εξαιρετικής σημασίας η ψυχοθεραπεία, όπου τα (ασυνείδητα) κριτήρια επιλογής συντρόφου να αναγνωριστούν και να αντιμετωπιστούν.
Θεραπευτική αντιμετώπιση ενός χωρισμού
Είναι μύθος ότι χρειάζεται ένα μεγάλο διάστημα και μακροχρόνια θεραπεία για να ξεπεράσετε ένα χωρισμό. Με το EMDR (για την επεξεργασία του συναισθηματικού σοκ) και την βραχεία ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ, τα συναισθηματικά τραύματα από ένα χωρισμό μπορούν να επουλωθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα. Μπορείτε να δυναμώσετε, να ξεπεράσετε τον πόνο και να ενισχύσετε την αυτοπεποίθησή σας, ώστε να μπορέσετε να ανταπεξέλθετε στις καταστάσεις και να συνεχίσετε της ζωής σας με πιο υγιείς επιλογές συντρόφου και συμπεριφορών. Ωστόσο αν υπάρχει έντονη εσωστρέφεια, πολλά ψυχικά τραύματα και περιορισμένες κοινωνικές επαφές, θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος.
Μπορείτε να κάνετε το ΤΕΣΤ για το EMDR σχετικά με το αν μπορεί να σας βοηθήσει σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Άλλες φορές πάλι οι άνθρωποι είναι σε σταυροδρόμι, υπάρχουν διλήμματα, για το αν κανείς πρέπει να χωρίσει ή ή να συνεχίσει την προσπάθεια σε μία σχέση. Αυτά τα ερωτήματα μπορούν να απαντηθούν επίσης μέσω της ψυχοθεραπείας. Αρχικά ωστόσο πρέπει κανείς να αναρρωτηθεί αν η σχέση ήταν υγιής ή όχι.
Βιβλιογραφία:
- Dailey, R. M., et al. (2023). Explicating a comprehensive model of post-dissolution distress. Journal of Social and Personal Relationships, 41(4), 1018–1052
- Dailey, R. M., et al. (2020). Post-dissolution ambivalence, breakup adjustment, and relationship reconciliation. Journal of Social and Personal Relationships, 37(5), 1604–1625
- Mancone, S., et al. (2025). Emotional and cognitive responses to romantic breakups in adolescents and young adults: the role of rumination and coping mechanisms in life impact. Frontiers in Psychiatry, 16
- Kross, E., et al. (2011). Social rejection shares somatosensory representations with physical pain. Proceedings of the National Academy of Sciences, 108(15), 6270–6275.