Αντιμετώπιση κρίσεων πανικού

Κρίσεις Πανικού

Η διάγνωση της διαταραχής πανικούς τίθεται όταν κάποιος βιώνει επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού. Περίπου 1 στους 10 ενήλικες παθαίνουν κρίσεις πανικού κάθε χρόνο. Το 1/3 των ανθρώπων έχει βιώσει μια κρίση πανικού στη ζωή του. Αλλά οι περισσότεροι δεν έχουν διαταραχή πανικού, μόνο το 3% των ενηλίκων έχει διαταραχή πανικού, η οποία είναι πιο συχνή στις γυναίκες από ότι στους άνδρες. 

Όταν βιώνει κανείς μία κρίση πανικού έχει την αίσθηση ότι πεθαίνει, ή ότι τρελένεται. Μετά το τέλος της κρίσης (που κρατάει 10-20 λεπτά) στη συνέχεια όμως νιώθει τρομοκρατημένος και συνεχώς ανησυχεί και αλλάζει τη ρουτίνα του ώστε να μην πάθει ακόμη μία κρίση πανικού. Η κρίση πανικού και οι διαταραχή πανικού κατατάσσονται στις αγχώδεις διαταραχές.

Συμπτώματα διαταραχής πανικού

Μια κρίση πανικού είναι ένα ξαφνικό συναίσθημα φόβου που μπορεί να συμβεί οπουδήποτε, οποιαδήποτε στιγμή. Για να έχετε διαταραχή πανικού πρέπει να εμφανίζετε τέσσερα ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα:

• Ταχυπαλμία
• Εφίδρωση
• Τρέμουλο
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Πόνο στο στήθος
• Ναυτία ή πόνο στο στομάχι
• Ζαλάδα
• Ανατριχίλα ή εξάψεις
• Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα
• Φόβο ότι χάνετε τον έλεγχο ή τρελαίνεστε
• Φόβο ότι θα πεθάνετε
• Φόβο ότι τρελένεστε
• Νιώθετε αποκομμένοι από το περιβάλλον (αποπραγματοποίηση)

Μια κρίση πανικού περνά μέσα σε 10-20 λεπτά, αλλά μπορεί να κρατήσει και για μια ώρα. Μπορεί να αισθάνεστε ότι παθαίνετε εγκεφαλικό ή έμφραγμα. Για αυτό πολλές φορές οι άνθρωποι που παθαίνουν κρίσεις πανικού πηγαίνουν στα επείγοντα των νοσοκομείων για τις πρώτες βοήθειες και εξετάσεις, για να βεβαιωθεί κανείς ότι δεν πεθαίνει ή ότι δεν υπάρχει κάτι άλλο παθολογικό.

Χωρίς θεραπεία, η διαταραχή πανικού μπορεί να οδηγήσει σε αγοραφοβία, έναν έντονο φόβο του να βγει κάποιος από το σπίτι του ή να επισκεφτεί κλειστούς χώρους.

Ειδικά συμπτώματα της διαταραχής πανικού

Ένα άτομο με διαταραχή πανικού βιώνει επαναλαμβανόμενες είτε αναμενόμενες είτε ξαφνικές κρίσεις πανικού και τουλάχιστον μία από τις κρίσεις ακολουθείται μέσα σε ένα μήνα από ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα:

• Επίμονη ανησυχία για τις επιπλοκές της κρίσης, όπως οι συνέπειές της (η απώλεια ελέγχου, το να νιώθετε ότι θα πεθάνετε) ή ο φόβος ότι θα πάθετε ξανά κρίση.
• Σημαντική αλλαγή στη συμπεριφορά που συνδέεται με τις κρίσεις πανικού (πχ. αποφεύγετε συγκεκριμένα μέρη ή πρόσωπα ή καταστάσεις).

Οι κρίσεις πανικού μπορεί να συνυπάρχουν μαζί με άλλες ψυχικές διαταραχές , όπως οι αγχώδεις διαταραχές. Οι κρίσεις πανικού από μόνες τους δεν μπορούν να αποτελούν αποκλειστικά σύμπτωμα μιας άλλης διαταραχής. Οι κρίσεις πανικού στη διαταραχή πανικού μπορούν να συνυπάρχουν με άλλες  διαταραχές όπως η κοινωνική φοβία (που παρατηρείται όταν κάποιος εκτίθεται σε κοινωνικές εκδηλώσεις), οι ειδικές φοβίες (έκθεση σε συγκεκριμένους παράγοντες που προκαλούν φόβο), η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (έκθεση σε βρώμικα αντικείμενα όταν κάποιος έχει ιδεοληψίες για τα μικρόβια), η διαταραχή μετατραυματικού στρες (η απόκριση σε ένα παράγοντα που προκαλεί στρες) ή το άγχος αποχωρισμού (όταν κάποιος αποχωρίζεται το σπίτι του ή ανθρώπους που αγαπά).

Η διαταραχή πανικού συνδέεται με υψηλά επίπεδα δυσκολίας στην κοινωνική και επαγγελματική ζωή των ανθρώπων καθώς παρεμβαίνει στην καθημερινότητά τους.  Οι άνθρωποι με διαταραχή πανικού επισκέπτονται πολύ συχνά τα νοσοκομεία.

Αιτίες και παράγοντες κινδύνου 

Όπως συμβαίνει με τις περισσότερες ψυχικές διαταραχές δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη αιτία για την διαταραχή πανικού. Ο συνδυασμός γενετικών , βιολογικών και ψυχολογικών παραγόντων συμβάλλουν στην εμφάνισή της.

Ο μηχανισμός του εγκεφάλου που κινητοποιεί τους ανθρώπους για τον κίνδυνο ενεργοποιείται στην κρίση πανικού. Ένα άτομο που παθαίνει μία κρίση πανικού βιώνει έναν λανθασμένο συναγερμό και νιώθει ότι η ζωή του είναι σε κίνδυνο.

Δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη αιτία για την διαταραχή πανικού αλλά φαίνεται ότι ο εγκέφαλος των ανθρώπων με διαταραχή πανικού είναι πιο ευαίσθητος στο φόβο.

Μπορεί να είστε πιο επιρρεπείς στη διαταραχή πανικού αν:

• Κάποιος στην οικογένειά σας έχει διαταραχή πανικού (αν και δεν είναι ξεκάθαρο αν αυτό οφείλεται στα γονίδια ή στο περιβάλλον που μεγαλώνετε).
• Έχετε υψηλά επίπεδα άγχους.
• Νιώθετε συχνά αρνητικά συναισθήματα ή δεν μπορείτε να διαχειριστείτε τα αρνητικά συναισθήματα.

Πόσο συχνή είναι η διαταραχή πανικού;

Περίπου 2-3% των ενηλίκων παθαίνει μια κρίση πανικού κάθε χρόνο. Η διαταραχή πανικού συνήθως ξεκινά στους νέους ενήλικες (20-24 ετών) αλλά μπορεί να εμφανιστεί και νωρίτερα ή αργότερα στη ζωή.

Μπορεί να αντιμετωπιστεί η διαταραχή πανικού;

Πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις κρίσεις πανικού και δεν έχουν κάποιο πρόβλημα , για αυτό να θυμάστε ότι η θεραπεία είναι εφικτή. Όπως με κάθε ψυχική διαταραχή , χρειάζεται δουλειά για να καταφέρετε να ξεπεράσετε τη διαταραχή πανικού. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να σας βοηθήσει αλλά μακροπρόθεσμα η ανακούφιση προέρχεται από ψυχολογικές τεχνικές που μαθαίνετε και θα σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε τις αισθήσεις του σώματος σας όταν ξεκινήσει μια κρίση πανικού.

Οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν περιόδους επιδείνωσης και υποχώρησης της διαταραχής, όπου οι κρίσεις πανικού είναι πιο έντονες σε διαφορετικές περιόδους της ζωής.

Θεραπεία της διαταραχής πανικού

Η θεραπεία βοηθά στη μείωση της έντασης και της συχνότητας των κρίσεων πανικού και βελτιώνει την λειτουργικότητά σας στην καθημερινή σας ζωή. Οι κύριες θεραπευτικές επιλογές είναι η ψυχοθεραπεία και η φαρμακευτική αγωγή. Η μία ή και οι δύο θεραπείες συστήνονται ανάλογα  με το ιστορικό σας, την σοβαρότητα ,την ένταση και την συχνότητα των συμπτωμάτων της διαταραχής πανικού.

Η ψυχοθεραπεία είναι συνήθως η συνιστώμενη θεραπεία για τη διαταραχή πανικού. Επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι με διαταραχή πανικού ζητούν βοήθεια από τον οικογενειακό τους γιατρό για την αντιμετώπιση των κρίσεων απλά λαμβάνουν μια αγχολυτική φαρμακευτική αγωγή. Η ψυχοθεραπεία επικεντρώνεται στο να βοηθά τους ανθρώπους να αναγνωρίσουν τους παράγοντες που τους προκαλούν πανικό, και στη συνέχεια μαθαίνουν τεχνικές χαλάρωσης για να μπορούν να έχουν τον έλεγχο της κατάστασης. Αυτές οι τεχνικές είναι πολύ πιο αποτελεσματικές από την φαρμακευτική αγωγή και βοηθούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων που συνδέονται με τη διαταραχή πανικού.

Ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία είναι η θεραπεία πρώτης γραμμής και είναι η πιο αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή για τη διαταραχή πανικού και τις κρίσεις πανικού. Η ψυχοθεραπεία βοηθά να κατανοήσετε το μηχανισμό της διαταραχής και να μάθετε τρόπους για να την αντιμετωπίζετε.

Μέσα από τις εμπειρίες σας μαθαίνετε ότι τα συμπτώματα της κρίσης πανικού δεν είναι επικίνδυνα. Με τον ψυχοθεραπευτή σας σε ασφαλές περιβάλλον θα μπορέσετε σταδιακά να κατανοήσετε ότι τα συμπτώματα δεν μπορούν να σας βλάψουν. Από τη στιγμή που τα συμπτώματα δεν θα σας φαίνονται απειλητικά, οι κρίσεις θα αρχίσουν να επιλύονται. Η επιτυχημένη θεραπεία θα σας βοηθήσει να ξεπεράσετε τους φόβους ή τις καταστάσεις που αποφεύγετε λόγω των κρίσεων πανικού. Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία (CBT) βοηθάει ορισμένους ασθενείς να διαχειριστούν τα συμπτώματα των κρίσεων πανικού πιο λογικά. Ωστόσο, τα βαθύτερα αίτια των κρίσεων πανικού μπορούν να αντιμετωπιστούν με άλλες μορφές ψυχοθεραπείας (Συστημική, Gestalt, κα).

Για να δείτε τα αποτελέσματα της θεραπείας χρειάζεται χρόνος και προσπάθεια. Τα συμπτώματα της κρίσης πανικού θα αρχίσουν να υποχωρούν μέσα σε λίγες εβδομάδες, και συχνά τα συμπτώματα μειώνονται σημαντικά ή υποχωρούν μέσα σε λίγους μήνες.

Φαρμακευτική αγωγή

Η φαρμακευτική αγωγή βοηθά στη μείωση των συμπτωμάτων που συνδέονται με τις κρίσεις πανικού. Υπάρχουν πολλά φάρμακα που είναι αποτελεσματικά για τις κρίσεις πανικού και περιλαμβάνουν:

• Επιλεκτικούς αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs): τα αντικαταθλιπτικά SSRI γενικά είναι ασφαλή και έχουν λίγες παρενέργειες. Τα συγκεκριμένα αντικαταθλιπτικά τυπικά συστήνονται ως θεραπεία πρώτης γραμμής για τις κρίσεις πανικού. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει η φλουοξετίνη, η παροξετίνη και η σερτραλίνη.
• Επιλεκτικούς αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης και της νορεπινεφρίνης (SNRIs): αυτά τα φάρμακα είναι μια άλλη μορφή αντικαταθλιπτικών. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει η βενλαφαξίνη.
• Βενζοδιαζεπίνες: τα συγκεκριμένα φάρμακα καταστέλλουν το κεντρικό νευρικό σύστημα. Οι βενζοδιαζεπίνες που έχουν έγκριση για την διαταραχή πανικού περιλαμβάνουν την αλπραζολάμη (Xanax) και την κλοναζεπάμη (Clonotril). Οι βενζοδιαζεπίνες καλό είναι να χρησιμοποιούνται για βραχεία χρήση επειδή ο οργανισμός μπορεί να τις συνηθίσει εύκολα, προκαλώντας ψυχική ή σωματική εξάρτηση.

Αν κάποια φάρμακα δεν λειτουργούν καλά για εσάς, τότε ο ψυχίατρος σας θα σας προτείνει κάποια άλλη ή θα κάνετε συνδυασμό για να έχετε την μέγιστη αποτελεσματικότητα. Να θυμάστε ότι μπορεί να χρειαστούν αρκετές εβδομάδες μέχρι να αρχίσετε να βλέπετε την δράση των φαρμάκων και βελτίωση των συμπτωμάτων.

Όλα τα φάρμακα έχουν παρενέργειες και κάποια μπορεί να μην συστήνονται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις όπως η εγκυμοσύνη. Καλό είναι να συζητήσετε με το γιατρό σας για τις πιθανές παρενέργειες και τους κινδύνους.

Τεχνικές χαλάρωσης

Τεχνικές και μέθοδοι όπως η ενσυνειδητότητα και ο διαλογισμός μπορεί να είναι βοηθητικές. Όταν νιώθετε ότι ξεκινά μια κρίση πανικού, επικεντρωθείτε στην αναπνοή σας και βρείτε έναν ασφαλή χώρο. Η απελευθέρωση της σωματικής έντασης και η χαλάρωση των μυών μπορεί επίσης να σας βοηθήσει. Οι κρίσεις πανικού δεν είναι επικίνδυνες και υποχωρούν σχετικά γρήγορα, αλλά μπορεί να σας βάλουν σε κίνδυνο αν οδηγείτε ή αν κάνετε κάποια επικίνδυνη δραστηριότητα. Αντί να σκέφτεστε το χειρότερο σενάριο (ότι θα πεθάνετε ή ότι παθαίνετε καρδιακή προσβολή) δείτε την κατάσταση ρεαλιστικά.

Η διαχείριση του άγχους παίζει σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση των κρίσεων πανικού. Πολλοί άνθρωποι παθαίνουν κρίσεις πανικού όταν τους καταβάλλει το στρες και δεν μπορούν να το διαχειριστούν. Φροντίστε τον εαυτό σας, χαλαρώστε και προστατεύστε την σωματική και την ψυχική σας υγεία από τις επιβλαβείς επιδράσεις του χρόνιου στρες.