Ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα εντέρου

Ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα εντέρου

Τα ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου (ΙΦΝΕ) είναι μια κατηγορία φλεγμονωδών νοσημάτων που έχει ως κύριο χαρακτηριστικό τις χρόνιες και υποτροπιάζουσες εκδηλώσεις. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια αύξηση στην επίπτωση αυτών των νοσημάτων σε παιδιά και ενήλικες. Πρόσφατα, αποσαφηνίστηκε η παθογένεση αυτών των νοσημάτων. Τα ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου είναι αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων και του μικροβιώματος του εντέρου. Ωστόσο, οι υποτροπές δείχνουν τη σημασία και άλλων παραγόντων, όπως το ψυχολογικό στρες.  Όλο και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι το άγχος παίζει κύριο ρόλο στην εμφάνιση ή στην υποτροπή της νόσου. Τα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχουν υψηλά ποσοστά άγχους ή κατάθλιψης στα παιδιά και στους ενήλικες με φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου. Πώς όμως το στρες επηρεάζει τη λειτουργία του εντέρου;

Υπάρχουν πολλοί μηχανισμοί όπως η μειωμένη λειτουργία του εντερικού φραγμού, οι διαταραχές στο μικροβίωμα του εντέρου, η μειωμένη κινητικότητα του εντέρου και η ανοσολογική και νευροενδοκρινική δυσλειτουργία. Αυτό που είναι σίγουρο είναι πως η ψυχική υγεία είναι παράγοντας κλειδί για την πρόληψη και την θεραπεία των ιδιοπαθών φλεγμονωδών νοσημάτων του εντέρου.

Ποια είναι τα ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου;

Τα ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου είναι ένας όρος που περιγράφει τις διαταραχές που περιλαμβάνουν χρόνια φλεγμονή στη γαστρεντερική οδό. Τα ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου περιλαμβάνουν την ελκώδη κολίτιδα και τη νόσο του Crohn.

Η ελκώδης κολίτιδα περιλαμβάνει φλεγμονή και έλκη κατά μήκος της εξωτερικής επένδυσης του παχέος εντέρου και του ορθού.

Επιπλέον, η νόσος του Crohn έχει ως κύριο χαρακτηριστικό της την φλεγμονή στην επένδυση της πεπτικής οδού, η οποία συχνά περιλαμβάνει πιο βαθιές στοιβάδες.

Και οι δύο καταστάσεις περιλαμβάνουν συμπτώματα όπως:

•  διάρροια,
• αιμορραγία από το ορθό
• πόνο στην κοιλιά
• κόπωση
• απώλεια βάρους

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα μιας ιδιοπαθούς φλεγμονώδους νόσου του εντέρου ποικίλουν, και έχουν άμεση σχέση με τη φλεγμονή. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια ως σοβαρά και περιλαμβάνουν διάρροια, κόπωση, πόνο και κράμπες στην κοιλιά, αίμα στα κόπρανα, μειωμένη όρεξη, απώλεια βάρους.

Παράγοντες κινδύνου

• Ηλικία: οι περισσότεροι άνθρωποι με ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου εμφανίζουν συμπτώματα πριν την ηλικία των 30 ετών. Αλλά κάποιοι άνθρωποι δεν εμφανίζουν τη νόσο πριν τα 50 ή 60 έτη.
• Εθνικότητα: αν και οι λευκοί έχουν υψηλότερες πιθανότητες να εμφανίσουν τη νόσο, μπορεί να συμβεί σε κάθε φυλή.
• Οικογενειακό ιστορικό: αν έχετε ένα στενό συγγενή, όπως ένας γονέας ή ένας αδερφός με τη νόσο, τότε έχετε περισσότερες πιθανότητες για εμφάνιση της νόσου.
• Κάπνισμα: το κάπνισμα είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες για την εμφάνιση της νόσου του Crohn.
• Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ): αυτά περιλαμβάνουν την ιβουπροφαίνη (πχ Algofren, Brufen, Nurofen, Mesulid) και άλλα. Μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη ή στην επιδείνωση των συμπτωμάτων των ιδιοπαθών φλεγμονωδών νοσημάτων του εντέρου.

Επιπλοκές

Η ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn μπορεί να προκαλούν πολλές επιπλοκές, όπως:

• Καρκίνο του παχέος εντέρου: η ελκώδης κολίτιδα ή η νόσος του Crohn επηρεάζουν κυρίως το παχύ έντερο και αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο. Συνήθως ο έλεγχος για καρκίνο ξεκινά 10 χρόνια μετά τη διάγνωση της νόσου.
• Φλεγμονή στο δέρμα, στα μάτια και στις αρθρώσεις: συγκεκριμένες παθήσεις όπως η αρθρίτιδα, οι βλάβες στο δέρμα και η φλεγμονή στα μάτια (ραγοειδίτιδα) μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους στη διάρκεια εξάρσεων της ΙΦΝΕ.
• Παρενέργειες φαρμάκων: συγκεκριμένα φάρμακα για τα ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου έχουν σχέση με την αύξηση του κινδύνου για συγκεκριμένες μορφές καρκίνου. Τα κορτικοστεροειδή έχουν σχέση με την οστεοπόρωση, την υψηλή αρτηριακή πίεση και άλλες καταστάσεις.
• Θρόμβωση: η ΙΦΝΕ αυξάνει τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβων στις φλέβες και στις αρτηρίες.

Οι επιπλοκές από τη νόσο του Crohn περιλαμβάνουν:

• Απόφραξη του εντέρου: η νόσος του Crohn επηρεάζει το πάχος του εντερικού τοιχώματος. Με τον καιρό, κομμάτια του εντέρου γίνονται πιο πυκνά και στενά, με αποτέλεσμα να μπλοκάρουν τη ροή του περιεχομένου του εντέρου. Υπάρχουν περιπτώσεις που χρειάζεται χειρουργική επέμβαση για την απομάκρυνση τμήματος του εντέρου.
• Υποσιτισμό: η διάρροια, ο πόνος και οι κράμπες στην κοιλιά κάνουν δύσκολη την πρόσληψη τροφής ή το έντερο δεν μπορεί να απορροφήσει τα θρεπτικά συστατικά που έχουμε ανάγκη. Είναι επίσης συχνή η αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου ή βιταμίνης Β12.
• Συρίγγιο: μερικές φορές η φλεγμονή μπορεί να επεκταθεί πέρα από το τοίχωμα του εντέρου και να δημιουργεί συρίγγιο, μια ανώμαλη σύνδεση ανάμεσα στα διαφορετικά τμήματα του σώματος. Τα συρίγγια κοντά ή γύρω από τη  περιοχή του πρωκτού είναι τα πιο συχνά. Σε κάποιες περιπτώσεις, ένα συρίγγιο μπορεί να μολυνθεί και να σχηματίσει απόστημα.

Ποιες είναι οι επιπλοκές της ελκώδους κολίτιδας; 

Οι επιπλοκές της ελκώδους κολίτιδας περιλαμβάνουν:

• Τοξικό μεγάκολο: η ελκώδης κολίτιδα μπορεί να προκαλεί γρήγορη διεύρυνση και διόγκωση του παχέος εντέρου. Μια κατάσταση που είναι γνωστή ως τοξικό μεγάκολο.
• Διάτρητο έντερο: συνήθως το διάτρητο έντερο είναι αποτέλεσμα από το τοξικό μεγάκολο.
• Σοβαρή αφυδάτωση: η έντονη διάρροια μπορεί να οδηγεί σε αφυδάτωση.

Αιτίες ιδιοπαθών φλεγμονωδών νοσημάτων του εντέρου 

Οι παράγοντες που παίζουν ρόλο στα ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου περιλαμβάνουν:

• Γενετικοί παράγοντες: περίπου 1 στους 4 ανθρώπους με ΙΦΝΕ έχουν οικογενειακό ιστορικό της νόσου.
• Ανοσοποιητικό σύστημα: το ανοσοποιητικό μας σύστημα τυπικά καταπολεμά τις λοιμώξεις. Στους ανθρώπους με ΙΦΝΕ, το ανοσοποιητικό σύστημα αναγνωρίζει τις τροφές ως εισβολείς. Έτσι απελευθερώνει αντισώματα (πρωτεΐνες) για την καταπολέμηση των εισβολέων, με αποτέλεσμα τα συμπτώματα των ΙΦΝΕ.
• Περιβαλλοντικοί παράγοντες: οι άνθρωποι με οικογενειακό ιστορικό ΙΦΝΕ αναπτύσσουν την νόσο μετά την έκθεση σε περιβαλλοντικούς παράγοντες που περιλαμβάνουν το κάπνισμα, το στρες, τις φαρμακευτικές αγωγές και την κατάθλιψη.

Θεραπεία των ιδιοπαθών φλεγμονωδών νοσημάτων του εντέρου

Υπάρχουν φαρμακευτικές αγωγές που βοηθούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και περιλαμβάνουν:

• Αντιβιοτικά για την αντιμετώπιση των λοιμώξεων και των αποστημάτων.
• Κορτικοστεροειδή όπως η πρεδνιζόνη που κρατά σε καταστολή το ανοσοποιητικό.
• Ανοσοτροποποιητικούς παράγοντες που ηρεμούν το υπερδραστήριο ανοσοποιητικό σύστημα

Επίσης στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων συμβάλλουν τα φάρμακα κατά της διάρροιας, τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (NSAIDs), οι βιταμίνες και τα συμπληρώματα με προβιοτικά.

Πότε πρέπει να μιλήσω με το γιατρό μου;

Αν παρατηρήσετε αλλαγή στα συμπτώματα ή αν έχετε έντονα συμπτώματα καλό είναι να συμβουλευτείτε το γιατρό σας. Σε κάποιες περιπτώσεις τα ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου μπορεί να προκαλούν απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές.

Πρόληψη των ιδιοπαθών φλεγμονωδών νοσημάτων του εντέρου

Αν και δεν υπάρχουν τρόποι για την πρόληψη των νοσημάτων , συγκεκριμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής και στις διατροφικές συνήθειες συμβάλλουν στον έλεγχο των συμπτωμάτων. Αυτό που μπορείτε να κάνετε είναι:

• Να τρώτε μικρά γεύματα κάθε 2-4 ώρες.
• Να αντιμετωπίζετε το στρες με ψυχοθεραπεία, διαλογισμό, γιόγκα.
• Να κοιμάστε καλά και να είστε δραστήριοι σωματικά.
• Να κρατάτε ένα ημερολόγιο με την διατροφή σας ώστε να αναγνωρίσετε τις τροφές που προκαλούν εξάρσεις. Μπορεί για παράδειγμα να έχετε δυσανεξία στη λακτόζη. Έτσι, το σώμα να δυσκολεύεται να κάνει την πέψη με αποτέλεσμα την ενόχληση στο στομάχι.
• Μείωση των τροφών που ερεθίζουν το έντερο, όπως οι φυτικές ίνες, τα μπαχαρικά. Στη διάρκεια των εξάρσεων καλό είναι να επιλέγετε ήπιες τροφές.
• Να διακόψετε την καφεΐνη και τα αναψυκτικά και να πίνετε περισσότερο νερό.