Τι είναι το απαραίτητο λίπος;

Σωματικό Λίπος

Τι είναι το “απαραίτητο” λίπος;

Με τον όρο “λίπος” αναφερόμαστε συνήθως στην ενέργεια που είναι αποθηκευμένη στο σώμα μας ως “σωματικό λίπος”, ενώ το ποσοστό λίπους είναι η αναλογία αυτού του λίπους προς το συνολικό μας βάρος. Ωστόσο κάποια ποσότητα λίπους είναι απαραίτητη για την σωστή λειτουργία του οργανισμού και την υγεία μας.

Το απαραίτητο λίπος (λιπίδια, λιπαρά οξέα) είναι ουσιαστικό για τη φυσιολογική λειτουργία και την υγεία του σώματος. Χωρίς τα απαραίτητα λίπη, όπως τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα (πχ από τα λιπαρά ψάρια, τους ξηρούς καρπούς και τους σπόρους), θα ήταν αδύνατο για το σώμα μας να απορροφήσει και να επεξεργαστεί θρεπτικά συστατικά (όπως οι λιποδιαλυτές βιταμίνες Α, Κ και D) και να παρασκευάσει ορμόνες και άλλα μόρια τα οποία παίζουν κεντρικό ρόλο στη καλή λειτουργία και στην υγεία του οργανισμού γενικότερα. Το λίπος είναι επίσης απαραίτητο για την προστασία των οργάνων, όπως και για τη ρύθμιση της εσωτερικής μας θερμοκρασίας.

Το αποθηκευμένο λίπος είναι το αποτέλεσμα του πλεονάσματος των θερμίδων που προσλαμβάνουμε (ουσιαστικά μιλάμε για αποθήκες λίπους, δηλαδή αποθήκες ενέργειας). Όταν τρώμε, οι θερμίδες που δεν χρησιμοποιούνται άμεσα για την κάλυψη των αναγκών μας (όπως η ενέργεια για την αναπνοή και τη λειτουργία της καρδιάς) μετατρέπεται σε τριγλυκερίδια που συνθέτουν το αποθηκευμένο λίπος. Αν λοιπόν καταναλώνετε περισσότερες θερμίδες από όσες χρειάζεστε τότε αυξάνετε το βάρος σας. Από την άλλη πλευρά , η μειωμένη πρόσληψη λίπους οδηγεί το σώμα να χρησιμοποιήσει το αποθηκευμένο λίπος για την παραγωγή ενέργειας, έτσι τα αποθέματα λίπους μειώνονται και χάνετε βάρος.

Το ποσοστό του λίπους στο σώμα εξαρτάται από την ηλικία και το φύλο. Για τις γυναίκες το υγιές ποσοστό λίπους είναι 21-36% και για τους άνδρες 12-25% του σωματικού βάρους.

Γιατί οι γυναίκες έχουν υψηλότερο ποσοστό λίπους;

Για ένα υγιές σώμα, οι γυναίκες χρειάζονται υψηλότερο ποσοστό λίπους από ότι οι άνδρες επειδή:

• έχουν ανάγκη το λίπος για την ωορηξία και την προστασία της μήτρας
• ο ιστός του μαστού αποτελείται κυρίως από λίπος

Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που παίζουν κύριο ρόλο στη σύνθεση του σώματος:

1. Γενετικοί παράγοντες: δεν μπορείτε να αλλάξετε τα γονίδια σας ωστόσο μπορείτε να ελέγχετε και να ρυθμίσετε τα επίπεδα τους λίπους. Αν έχετε μεγαλύτερο κορμό, μικρότερα πόδια/δάχτυλα τότε οι πιθανότητες είναι να έχετε περισσότερο λίπος από κάποιον που έχει μακρύ κορμό και μακριά πόδια.
2. Ηλικία: είναι πιο εύκολο να χάσουμε μυϊκή μάζα και να αυξηθεί το λίπος μετά την ηλικία των 30 ετών. Αν όμως κάνετε τακτική άσκηση μπορείτε να καταπολεμήσετε την απώλεια της μυϊκής μάζας.
3. Φύλο: οι γυναίκες έχουν ανάγκη να αποθηκεύουν μεγαλύτερα ποσοστά λίπους (12%) από ότι οι άνδρες. Οι ορμόνες επηρεάζουν την εναπόθεση του λίπους.
4. Εμμηνόπαυση: η μείωση στα επίπεδα των οιστρογόνων συνδέεται με τη μείωση των ενεργειακών δαπανών και αυτό με τη σειρά του συνδέεται με τα υψηλότερα ποσοστά λίπους και λιγότερη μυϊκή μάζα. Αυτό όμως μπορεί να αντιμετωπιστεί με πιο έντονη άσκηση.
5. Φυσική δραστηριότητα: η αερόβια άσκηση συνδέεται με χαμηλότερα ποσοστά λίπους στο σώμα αλλά οποιαδήποτε μορφή άσκησης βοηθά στο κάψιμο των θερμίδων και στη μείωση του σωματικού λίπους. Η τακτική άσκηση σε συνδυασμό με την ανεπαρκή πρόσληψη θερμίδων μπορεί να μειώσει τη μυϊκή μάζα μαζί με το σωματικό λίπος.
6. Διατροφή: αν καταναλώνετε πολλές θερμίδες σχετικά με αυτές που καίτε, το σώμα σας θα αποθηκεύει την περίσσεια ενέργεια με τη μορφή λίπους. Αν προσλαμβάνετε λιγότερες θερμίδες από αυτές που έχετε ανάγκη χάνετε μυϊκή μάζα και λίπος.

Τι προκαλεί αύξηση του σωματικού λίπους;

Η ενέργεια ή οι θερμίδες που χρειάζεται το σώμα μας προέρχονται από αυτά που τρώμε και πίνουμε. Το σώμα μας παίρνει θερμίδες και παράγει ενέργεια για να μπορεί να κάνει φυσιολογικές λειτουργίες. Αν όμως οι θερμίδες που καταναλώνουμε είναι περισσότερες από αυτές που χρειάζεται το σώμα μας χωρίς να τις καίμε με την ανάλογη σωματική άσκηση, τότε αποθηκεύονται με τη μορφή λίπους. Αν αυτό το αποθηκευμένο λίπος δεν μετατραπεί σε ενέργεια, τότε το σώμα δημιουργεί επιπλέον λίπος. Η υγιεινή διατροφή δεν σημαίνει ότι θέλετε να μειώσετε το αποθηκευμένο λίπος, αν θέλετε να μειώσετε το ποσοστό του σωματικού λίπους περισσότερο από τα υγιή επίπεδα τότε θα έχετε προβλήματα όπως η οστεοπόρωση τα επόμενα χρόνια και θα πρέπει να αυξήσετε το σωματικό σας λίπος.

Όλες οι τροφές με χαμηλά λιπαρά είναι πιο υγιεινές;

Το λίπος είναι αναγκαίο στη διατροφή μας. Είναι απαραίτητο για τη σύνθεση των ορμονών και την απορρόφηση των λιποδιαλυτών βιταμινών Α, D, Ε και Κ. Για αυτό είναι πολύ σημαντικό να περιλαμβάνετε λίπος στη διατροφή σας.

Δεν είναι όλα τα λίπη ίδια

Τα κακά λίπη (λιπίδια) μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο για συγκεκριμένα νοσήματα ενώ τα καλά λίπη προστατεύουν τον εγκέφαλο και την καρδιά. Στην πραγματικότητα, τα υγιή λιπαρά οξέα όπως τα ωμέγα-3 είναι ζωτικής σημασίας για την σωματική και την συναισθηματική σας υγεία. Καλό είναι η διατροφή σας να περιέχει καλά λιπαρά οξέα τα οποία μπορούν να βελτιώσουν τη διάθεση και να σας κάνουν να νιώθετε ευεξία. Ωστόσο , αν θέλετε να μειώσετε την πρόσληψη λίπους να είστε προσεκτικοί στις τροφές που επιλέγετε.