Στίγμα και ψυχική υγεία

Στίγμα και Ψυχική Υγεία

Το στίγμα είναι ο αρνητικός τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε κάποιον επειδή έχει ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό ή ιδιότητα (όπως το χρώμα του δέρματος, το πολιτιστικό υπόβαθρο, μια αναπηρία ή μια ψυχική νόσο). Όταν κάποιος σας συμπεριφέρεται με αρνητικό τρόπο επειδή έχετε κάποια ψυχική ασθένεια, αυτό είναι διάκριση.

Το στίγμα δημιουργείται όταν ένα άτομο χαρακτηρίζει ένα άλλο άνθρωπο από την ασθένειά του και όχι για το ποιος είναι πραγματικά ως άνθρωπος. Για παράδειγμα, μπορεί να υπάρχει η ταμπέλα “ψυχωτικός” ή “τρελός”, αντί για “ένας άνθρωπος που πάσχει από σχιζοφρένεια“, ή “ανορεξική” αντί για “μία κοπέλα που πάσχει από νευρική ανορεξία”.

Για τους ανθρώπους με προβλήματα ψυχικής υγείας, το κοινωνικό στίγμα και οι διακρίσεις επιδεινώνουν τα προβλήματά τους. Πολλές φορές οι άνθρωποι αποφεύγουν να ζητήσουν βοήθεια επειδή φοβούνται ότι θα στιγματιστούν.

Οι βλαβερές συνέπειες του στίγματος

Κάποιες από τις επιδράσεις του στίγματος περιλαμβάνουν:

• Συναισθήματα ντροπής, αβοηθητότητας και απομόνωσης
• Απροθυμία να ζητήσει κάποιος θεραπεία ή βοήθεια
• Έλλειψη κατανόησης από την οικογένεια, τους φίλους ή τους γύρω
• Λιγότερες επαγγελματικές ευκαιρίες ή κοινωνικές σχέσεις
• Εκφοβισμό, σωματική βία ή παρενόχληση
• Αμφιβολίες για τον εαυτό, την πεποίθηση ότι ποτέ δεν θα ξεπεράσετε την ασθένειά σας ή δεν θα μπορείτε να επιτύχετε όσα θέλετε στη ζωή σας.

Ακόμη και στις μέρες μας υπάρχει ισχυρό κοινωνικό στίγμα για τα προβλήματα ψυχικής υγείας και οι άνθρωποι με προβλήματα ψυχικής υγείας βιώνουν τη διάκριση σε όλες τις πτυχές της ζωής τους.

Τα προβλήματα πολλών ανθρώπων επιδεινώνονται από το στίγμα και τη διάκριση που βιώνουν από την κοινωνία αλλά και από τις οικογένειες, τους φίλους και τους εργοδότες.

Προβλήματα ψυχικής υγείας

Ένα θέμα ψυχικής υγείας μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς, τα επίπεδα της ενέργειας ή τα συναισθήματα και να κάνει δύσκολο για κάποιον να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις της καθημερινότητας. Οι μελέτες δείχνουν ότι τα ψυχολογικά προβλήματα είναι πολύπλοκα και οφείλονται σε γενετικούς παράγοντες, στη χημεία του εγκεφάλου, στη δομή του εγκεφάλου, στις τραυματικές εμπειρίες και σε άλλα προβλήματα σωματικής υγείας.

Οι πιο συχνές διαταραχές ψυχικής υγείας είναι οι διαταραχές άγχους και οι διαταραχές της διάθεσης.

Στις διαταραχές άγχους περιλαμβάνονται:

• Η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD)
• Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή(OCD)
• Η διαταραχή πανικού (κρίσεις πανικού)
• Η διαταραχή γενικευμένου άγχους
• Οι ειδικές φοβίες

Στις διαταραχές της διάθεσης περιλαμβάνονται:

• Η κατάθλιψη
• Η διπολική διαταραχή

Περίπου εννέα στους δέκα ανθρώπους με προβλήματα ψυχικής υγείας έχουν δηλώσει ότι το στίγμα και οι διακρίσεις έχουν αρνητική επίδραση στη ζωή τους.

Γνωρίζουμε ότι οι άνθρωποι με προβλήματα ψυχικής υγείας έχουν λιγότερες πιθανότητες να :

• Βρουν δουλειά
• Διατηρήσουν μια μακροχρόνια σχέση
• Ζουν αξιοπρεπώς και να έχουν μια στέγη
• Έχουν κοινωνικές σχέσεις

Αυτό συμβαίνει επειδή η κοινωνία έχει στερεότυπα και προκαταλήψεις απέναντι στις ψυχικές νόσους και πως αυτές επηρεάζουν τους ανθρώπους. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι τα άτομα με ψυχικά νοσήματα είναι βίαια και επικίνδυνα, ενώ στην πραγματικότητα έχουν υψηλότερο κίνδυνο να βλάψουν τον εαυτό τους από ότι άλλους ανθρώπους.

Το στίγμα και οι διακρίσεις μπορεί να επιδεινώσουν τα προβλήματα ψυχικής υγείας κάποιου, και να καθυστερήσουν ή να εμποδίσουν την αναζήτηση βοήθειας και θεραπείας ώστε να αναρρώσουν. Η κοινωνική απομόνωση, η έλλειψη στέγης, η ανεργία και η φτώχεια συνδέονται με τα ψυχικά νοσήματα. Έτσι το στίγμα και οι διακρίσεις μπορεί να παγιδεύσουν τους ανθρώπους σε ένα φαύλο κύκλο της ασθένειας.

Η κατάσταση επιδεινώνεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, που συχνά συνδέουν τις ψυχικές ασθένειες με τη βία ή παρουσιάζουν τους ανθρώπους με προβλήματα ψυχικής υγείας ως επικίνδυνα, κακά, εγκληματικά ή ως αναπήρους που δεν μπορούν να ζήσουν φυσιολογικές, ικανοποιητικές ζωές. Αυτό όμως απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Υπάρχουν πολλές καμπάνιες ευαισθητοποίησης ώστε να αλλάξει η αντιμετώπιση των ανθρώπων με ψυχικά νοσήματα.

Πώς θα αντιμετωπιστεί το στίγμα;

1. Μιλήστε ανοιχτά για τα θέματα ψυχικής υγείας

Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του στίγματος είναι να αρχίσετε να μιλάτε ανοιχτά για όσα βιώνετε. Με αυτό τον τρόπο θα αρχίσει να γίνεται ένας ανοιχτός διάλογος και θα μπορέσουν να βοηθηθούν οι άνθρωποι που το έχουν ανάγκη.

2. Εκπαιδεύστε τον εαυτό σας και τους άλλους

Μην χάνετε την ευκαιρία να ενημερώσετε άλλους ανθρώπους και να μοιραστείτε την προσωπική σας εμπειρία και την μάχη σας με τα θέματα ψυχικής υγείας. Δεν έχει σημασία σε ποιο σημείο της διαδρομής είστε, αν ακούσετε κάποια συζήτηση ή κάποιο αγενές σχόλιο για την ψυχική υγεία προσπαθήστε ευγενικά να εκφράσετε όσα νιώθετε και πως αυτό πρέπει να σταματήσει γιατί μόνο ενισχύει το στίγμα.

3. Ενθαρρύνετε την ισότητα ανάμεσα στην σωματική και στην ψυχική υγεία

Όταν οι άνθρωποι κατανοήσουν τα αληθινά δεδομένα για τα θέματα ψυχικής υγείας, ότι είναι πραγματικά νοσήματα, τότε θα αρχίζουν να σκέφτονται διπλά πριν μιλήσουν. Κανείς δεν θα έκανε άσχημα σχόλια για κάποιον που έχει για παράδειγμα διαβήτη ή καρκίνο και το ίδιο πρέπει να ισχύει και για τα θέματα ψυχικής υγείας.

4. Ξεπεράστε την ντροπή

Θα μπορέσετε να καταπολεμήσετε το στίγμα μόνο αν σταματήσετε να νιώθετε ντροπή. Ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και έχει τη δική του ιστορία. Μην στιγματίζετε εσείς οι ίδιοι τον εαυτό σας. Μην κρύβεστε από τον κόσμο. Μην απομακρύνεστε από τους φίλους και την οικογένειά σας. Μπορείτε να γίνετε ενεργό μέλος της κοινότητά σας και να δείξετε ότι οι άνθρωποι μπορούν να έχουν μια ουσιαστική ζωή παρά την μάχη που δίνουν για την ψυχική τους υγεία.