ΒΑΛΕΡΙΑΝΑ για αϋπνία και το άγχος | Παρενέργειες
Η βαλεριάνα (Valeriana officinalis) είναι ένα φυτό με ιατρική χρήση, που είναι ενδογενές στην Ευρώπη και στην Ασία, εισήχθη ευρέως στη Βόρεια Αμερική και για χιλιάδες χρόνια χρησιμοποιούνταν ως ηρεμιστικό. Πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούν χάπια Βαλεριάνας για να αντιμετωπίσουν την αϋπνία και το άγχος, τις κρίσεις πανικού, χωρίς τις παρενέργειες των γνωστών ηρεμιστικών φαρμάκων, όπως το Ζαναξ και το Λεξοτανιλ.
Το όνομα "Βαλεριάνα" προέρχεται από τη λατινική λέξη "valere" που σημαίνει "υγιής/δυνατός" και αναφέρεται στην θεραπευτική χρήση του φυτού. Η βαλεριάνα χρησιμοποιούταν στην Αρχαία Ελλάδα και στη Ρώμη, οι θεραπευτικές της χρήσης έχουν περιγραφεί από τον Ιπποκράτη, και τον 2ο αιώνα μ.Χ. ο Γαληνός συνταγογραφούσε βαλεριάνα για την αϋπνία. Διάφορα τμήματα του φυτού χρησιμοποιούνται για ιατρικούς λόγους, περιλαμβανομένων των ανθέων, του καρπού και των φύλλων. Ωστόσο, η ρίζα της βαλεριάνας θεωρείται ότι είναι πιο ψυχοδραστική και τα εκχυλίσματά της χρησιμοποιούνται ως υπνωτικά και αγχολυτικά, καθώς και για την καταπολέμηση του άγχους.
Ιδιότητες - που βοηθά η Βαλεριάνα;
Ένας αριθμός μελετών δείχνει ότι η βαλεριάνα βοηθά στην αϋπνία, σε περίπτωση δυσκολίας επέλευσης ύπνου (βοηθά επίσης ώστε κάποιος να αποκοιμιέται πιο εύκολα/γρήγορα) και τη γενικότερη ποιότητα του ύπνου. Στις ιδιότητές της συμπεριλαμβάνεται η ηρεμιστική δράση.
Βέβαια οι κλινικές μελέτες για τη βαλεριάνα είναι ανάμεικτες και τα οφέλη ποικίλλουν ανάλογα με το άτομο και το σκεύασμα που χρησιμοποιείται, για αυτό οι προσδοκίες πρέπει να είναι ρεαλιστικές και προσγειωμένες.
Όπως τα περισσότερα φυτά, η βαλεριάνα περιέχει περίπου 150 φυτικές ενώσεις (όπως για παράδειγμα αλκαλοειδή, φλαβονοειδή, βαλερικό και ισοβαλερικό οξύ, GABA, κα). Κατά συνέπεια, η δράση της είναι ευρεία. Αν και η δράση συγκεκριμένων ενώσεων δεν έχει ακόμη αναγνωριστεί, η συνολική επίδραση του συμπληρώματος της βαλεριάνας δρα στον εγκέφαλο, σε περιπτώσεις αϋπνίας, άγχους και πιθανώς και στην κατάθλιψη.
Η βαλεριάνα μπορεί να είναι κατάλληλη για ενήλικες με παροδική αϋπνία ή περιστασιακό άγχος που σχετίζεται με στρες, jet lag ή αλλαγές στο πρόγραμμα, ειδικά αν συνδυαστεί με καλή υγιεινή του ύπνου. Είναι πιο χρήσιμη ως συμπλήρωμα βραχυπρόθεσμα.
Η βαλεριάνα έχει ένα μηχανισμό δράσης όμοιο με τις βενζοδιαζεπίνες, ωστόσο αντί να συνδέονται στη γ-υποομάδα όπως οι βενζοδιαζεπίνες (πχ Xanax), φαίνεται να συνδέονται σε μια β-υποομάδα του υποδοχέα GABA-A. Η βαλεριάνα (και η μελατονίνη) είναι φυσικοί παράγοντες με αγχολυτική και υπνωτική δράση.
Πόσο συχνά μπορώ να παίρνω Βαλεριάνα;
Μπορεί να πάρει κανείς χάπια βαλεριάνας ακόμα και κάθε ημέρα, αλλά με μια τέτοια συχνή λήψη η χρήση της πρέπει να περιορίζεται σε ένα διάστημα 2 μηνών. Η περιστασιακή λήψη βαλεριάνας δεν οδηγεί σε κάποια ανοχή και μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια για περισσότερους μήνες.
Η δόση θα πρέπει να εξατομικεύεται, και θα πρέπει να δείτε και την ποσότητα βαλεριάνας που περιέχουν τα συγκεκριμένα χάπια βαλεριάνας που παίρνετε. Για την αϋπνία, πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι μια δοσολογία μεταξύ 400-900 mg, μία με δύο ώρες πριν κάποιος πέσει για ύπνο είναι επαρκής. Αλλά φυσικά θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον ψυχίατρό σας για περισσότερες λεπτομέρειες και για να την ξεκινήσετε. Ιδίως αν παίρνετε άλλα φάρμακα, όπως το Λεξoτανιλ και το Ζάναξ.
Η επιλογή του σκευάσματος βαλεριάνας έχει μεγάλη σημασία: τα προϊόντα βαλεριάνας έχουν διαφορετική περιεκτικότητα σε βαλερενικό οξύ, και σε αρκετές περιπτώσεις απαιτείται σταθερή νυχτερινή χρήση για αρκετές ημέρες για να δει κάποιος ένα όφελος. Προτιμήστε να αγοράσετε βαλεριάνα από κάποια αξιόπιστη πηγή και μάρκα.
Η βαλεριάνα υπάρχει σε μορφή δισκίων, σε χάπια και σε υγρή μορφή, σαν εκχύλισμα που μπορεί να ληφθεί με τη μορφή σταγόνων ή διαλυμένο σε ένα βάμμα. Τα υγρά συμπληρώματα απορροφώνται πιο γρήγορα και τα δισκία ίσως να χρειάζονται 30-60 λεπτά για να απορροφηθούν. Οι κλινικές επιδράσεις συνήθως εξασθενούν μετά από 4-6 ώρες.
Παρενέργειες Βαλεριάνας
Η βαλεριάνα συνήθως δεν έχει παρενέργειες στις συνιστώμενες δόσεις, είναι φυτικής προέλευσης και ασφαλές ως συμπλήρωμα.
Ωστόσο, εάν τα χάπια βαλεριάνας χρησιμοποιηθούν καθημερινά για ένα παρατεταμένο διάστημα ή αν γίνει κατάχρηση, αυτό μπορεί να προκαλέσει μια εξάρτηση ή άλλα προβλήματα. και παρενέγειες όπως:
- ζαλάδα, καταστολή, υπνηλία: άτομα που χρειάζονται εγρήγορση την επόμενη μέρα (οδήγηση, επικίνδυνες εργασίες) ή που λαμβάνουν κατασταλτικά του ΚΝΣ πρέπει να είναι προσεκτικά.
- γαστρεντερικές διαταραχές
- πονοκεφάλους
- ανησυχία
- αρρυθμία
Σημειώνονται επίσης οι παρακάτω σημαντικές αλληλεπιδράσεις και παρενέργειες:
- Θα πρέπει να αποφεύγεται η παράλληλη χρήση βαλεριάνας και ηρεμιστικών χαπιών, όπως Λεξοτανιλ, Xanax, καθώς σε αυτή την περίπτωση εμφανίζεται συνεργική δράση, με αύξηση της κατασταλτικής τους δράσης.
- Μπορεί να ενισχύσει την επίδραση του αλκοόλ και των αντιισταμινικών.
- Η βαλεριάνα συνδέεται με μικρό κίνδυνο εμφάνισης ηπατικής νόσου (ηπατοτοξικότητα). Αυτός ο κίνδυνος αυξάνεται σημαντικά όταν οι ασθενείς ήδη λαμβάνουν φάρμακα ή άλλα συμπληρώματα με παρόμοιο κίνδυνο. Για αυτό το λόγο, γενικά πρέπει να αποφεύγεται η χρήση της βαλεριάνας με άλλα συμπληρώματα, εκτός και αν για το άλλο συμπλήρωμα δεν υπάρχει κίνδυνος ηπατοτοξικότητας.
- Η βαλεριάνα μπορεί να παρεμβαίνει στην απορρόφηση του σιδήρου. Για αυτό το λόγο, οι άνθρωποι που πρέπει να παίρνουν συμπλήρωμα σιδήρου δεν πρέπει να παίρνουν αυτά τα δύο χάπια μαζί, και πρέπει να λαμβάνουν το σίδηρο άλλη στιγμή μέσα στην ημέρα.
Συμπληρώματα και χάπια που περιέχουν Βαλεριάνα
Στα φαρμακεία πωλούται πολλά σκευάσματα βαλεριάνας, αλλά και σε συνδυασμό με άλλες ουσίες (όπως η μελατονίνη).
- Valmane
- Lavimed, Valdrian, Valerian, Zeller Relax
- Zzzquil Natura
- Quiet Life, Calm Life
- Eviol Sleep Well
- Tranquil
- Dormesan
Είναι πάντα συνετό να συζητήσετε το θέμα που σας απασχολεί με τον ψυχίατρό σας και να μην ξεκινάτε κάποιο συμπλήρωμα ή βιταμίνη επειδή επειδή διαβάσατε εμπειρίες τρίτων και κριτικές σε κάποιο φόρουμ. Όλα τα σκευάσματα για το άγχος και την αϋπνία θα πρέπει να λαμβάνονται σύμφωνα με τις οδηγίες ψυχιάτρου που σας παρακολουθεί.
Για παράδειγμα, έχει τεράστια σημασία ο λόγος για τον οποίο ζητάτε βοήθεια: για την αντιμετώπιση άγχους, αϋπνίας, κρίσεων πανικού, κατάθλιψης ή stress; Όμως μόνο ένας ολιστικός ψυχίατρος μπορεί να ορίσει ποια είναι η σοβαρότητα της κατάστασης και αν υπάρχει μια καλύτερη λύση από τη βαλεριάνα για εσάς.
Τονίζουμε πως η βαλεριάνα δεν αποτελεί θεραπεία για τη χρόνια αϋπνία.
Για όσους έχουν πιο έντονα προβλήμα αϋπνίας που δεν ανταποκρίνονται στη βαλεριάνα, ίσως βοηθήσει η μελατονίνη, ή για πιο βαριές περιπτώσεις αγχολυτικά χάπια (πχ Xanax, Lexotanil), υπναγωγά φάρμακα (όπως τα z-drugs, πχ Imovane) ή αντικαταθλιπτικά φάρμακα.
Ζητήστε οπωσδήποτε βοήθεια από ψυχίατρο εάν τα προβλήματα αϋπνίας επιμένουν πέραν των 3-4 εβδομάδων, αν προκαλούν δυσλειτουργία κατά τη διάρκεια της ημέρας ή περιλαμβάνουν ροχαλητό/άπνοια, σύνδρομο ανήσυχων ποδιών ή άλλες παραϋπνίες.
Τι άλλο μπορεί να βοηθήσει με την αϋπνία;
Το άγχος, το έντονο στρες και η αϋπνία μπορούν συχνά να βελτιωθούν από φυσικά μη φαρμακευτικά προϊόντα. Για παράδειγμα, η ισορροπημένη διατροφή και τα θρεπτικά γεύματα, η σωματική άσκηση, η γιόγκα, ο διαλογισμός, το μασάζ και η δημιουργική έκφραση μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση του στρες και του άγχους με φυσικό τρόπο. Το σώμα μπορεί να έχει έλλειψη σε βιταμίνες και μέταλλα, τα οποία συμβάλλουν στο στρες και στα προβλήματα στον ύπνο και τα συμπληρώματα μπορούν να βοηθήσουν να βρείτε την ισορροπία.
Οι καλές συνήθειες γύρω από τον ύπνο (υγιεινή του ύπνου) είναι επίσης εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο, δηλαδή θα σας βοηθήσει αν:
- Πηγαίνετε στο κρεβάτι μόνο όταν σας πιάνει υπνηλία. Απομακρύνετε την τηλεόραση αν υπάρχει από το υπνοδωμάτιο. Ο χώρος πρέπει να είναι ήσυχος.
- Αποφύγετε την χρήση οθονών (κινητού, tablet ή υπολογιστή) τουλάχιστον μισή ώρα πριν ξαπλώσετε
- Χαλαρώστε με όποιο τρόπο μπορείτε (μουσική, βιβλίο, διαλογισμό)
- Αποφύγετε τον καφέ μετά τις 13:00, το αλκοόλ τις βραδυνές ώρες
- Αποφύγετε την άσκηση (αεροβική ή αναεροβική) τις απογευματινές/βραδυνές ώρες.
- Αποφύγετε τα να κοιμάστε το απόγευμα και προσπαθείστε να έχετε ένα σταθερό πρόγραμμα στον ύπνο
Υπάρχει η Βαλεριάνα φυσικά σε κάποιες τροφές;
Δεν υπάρχει καμία φυσική τροφή που να περιέχει βαλεριάνα.
Αντιμετώπιση της αϋπνίας και του άγχους
Η βαλεριάνα μπορεί να είναι μια βραχυπρόθεσμη, συμπληρωματική επιλογή υπό την κλινική καθοδήγηση του γιατρού που σας παρακολουθεί.
Αν αντιμετωπίζετε χρόνια αϋπνία ή άγχος, συμβουλευτείτε έναν ειδικό ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή, ο οποίος θα μπορέσει να σας προτείνει τις καλύτερες θεραπευτικές επιλογές για εσάς.
Αν υπάρχουν ζητήματα ζωής που σας έχουν στεναχωρήσει και προκαλούν την αϋπνία, η Ψυχοθεραπεία και το EMDR (ειδικά για τα ψυχικά τραύματα) μπορούν να δώσουν τη λύση. Για όσους αναζητούν λύσεις στην αϋπνία και το στρες χωρίς φάρμακα, συμπληρωματικές προσεγγίσεις μπορούν προσφέρουν βοήθεια.
Βιβλιογραφία:
- Bent, S., et al. (2006). Valerian for Sleep. The American Journal of Medicine, 119(12), 1005–1012.
- Chandra Shekhar, H., et al. (2023). Standardized Extract of Valeriana Improves Sleep Quality. Advances in Therapy, 41(1), 246–261.
- Khom, S., et al. (2007). Valerenic acid potentiates and inhibits GABAA receptors: Molecular mechanism and subunit specificity. Neuropharmacology, 53(1), 178–187.
- Cropley, M., et al. (2002). Effect of Kava and Valerian on human physiological and psychological responses to mental stress. Phytotherapy Research, 16(1), 23–27.
- Poyares, D. R., et al. (2002). Can valerian improve the sleep of insomniacs after benzodiazepine withdrawal? Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry, 26(3), 539–545.