Πως συμπεριφερόμαστε σε άτομα με άνοια

Πως συμπεριφερόμαστε σε άτομα με άνοια

Όταν σχετίζεστε με άτομα που πάσχουν από άνοια, είναι απαραίτητο να τα συμπεριφέρεστε με υπομονή, σεβασμό και κατανόηση. Έως και το 90% των ατόμων με άνοια συμπεριφέρονται με τρόπους που προκαλούν ανησυχία ή θυμό στους φροντιστές τους, σύμφωνα με μελέτες. Για παράδειγμα, ένα άτομο που πάσχει από άνοια μπορεί να γίνει πιο εύκολα ταραγμένο ή επιθετικό. Ή, μπορεί να περιπλανηθεί και να χαθεί κατά τη διάρκεια της ημέρας ή το βράδυ. Αυτές οι συμπεριφορές που οφείλονται στην άνοια πραγματικά δοκιμάζουν την ψυχολογική αντοχή των φροντιστών.

Η άνοια είναι μια νευροεκφυλιστική ασθένεια που προοδευτικά επηρεάζει την ικανότητα ενός ατόμου να θυμάται και να κατανοεί βασικά στοιχεία της ζωής μας, όπως γεγονότα, ονόματα, ημερομηνίες και τόπους. Η άνοια θα επηρεάσει σταδιακά και τον τρόπο που ένα άτομο επικοινωνεί καθώς και την ικανότητα λογικής σκέψης.

Οι πιο συχνές συμπεριφορές άνοιας στους ηλικιωμένους

Ο όρος «συμπεριφορές που σχετίζονται με την άνοια» χρησιμοποιείται συχνά ως γενικός όρος για να περιγράψει μια ομάδα συμπεριφορών που σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ και άλλες μορφές άνοιας. Καθώς η άνοια εξελίσσεται, το αγαπημένο σας πρόσωπο θα αρχίσει να εμφανίζει προβληματικές συμπεριφορές. Εως και το 90% των ασθενών με άνοια επηρεάζονται από ορισμένες από αυτές τις συνηθισμένες συμπεριφορές:

• Νοητική σύγχυση, επανάληψη ερωτήσεων, αποπροσανατολισμός
• Επιθετικότητα και διέγερση
• Διαταραχές του ύπνου
• Άρση αναστολών, μεταβολή της προσωπικότητας
• Περιπλάνηση
• Κρύψιμο και συσσώρευση πραγμάτων

Μιλάτε αργά, καθαρά και με σύντομες προτάσεις

Καθώς η άνοια εξελίσσεται η επικοινωνία θα γίνει δυσκολότερη, θα βοηθήσει να μιλάτε καθαρά και αργά, χρησιμοποιώντας σύντομες προτάσεις και απλή γλώσσα. Θα πρέπει να διατηρείτε την οπτική επαφή, να χρησιμοποιήτε το όνομα του ασθενή και να δίνετε αρκετό χρόνο για να απαντήσει. Εάν δεν καταλαβαίνει κάτι, δοκιμάστε να αναδιατυπώσετε τα λόγια σας, αντί να επαναλάβετε την ίδια φράση ξανά και ξανά ή να υψώσετε τη φωνή σας, ιδίως αν εξαντλείται η υπομονή σας.

Να φέρεστε πάντα στο άτομο ως ενήλικα, αποφεύγοντας τις άμεσες (ή έμεσες) προσβολές. Διατηρήστε έναν θετικό, φιλικό τόνο και να είστε προσεκτικοί και με τη γλώσσα του σώματός σας, καθώς οι χειρονομίες και οι εκφράσεις του προσώπου αποτελούν ένα μέσο επικοινωνίας, ιδίως όταν η λεκτική επικοινωνία γίνεται δύσκολη.

• Προσπαθήστε να μην τον διακόπτετε, ακόμα κι αν νομίζετε ότι ξέρετε τι θα πει.
• Συγκεντρωθείτε σε αυτόν με προσοχή, σταματήστε αν κάνετε κάποια εργασία, δώστε την πλήρη προσοχή σας στο άτομο ενώ μιλάει.
• Ελαχιστοποιήστε τους περισπασμούς που μπορεί να εμποδίσουν την επικοινωνία, όπως η τηλεόραση ή το ραδιόφωνο, αλλά πάντα να ρωτάτε πρώτα και τον ασθενή αν είναι εντάξει να τα κλείσετε
• Χαϊδέψτε ή κρατήστε το χέρι του ασθενή ενώ του μιλάτε, για να τον καθησυχάσετε και να νιώσει πιο κοντά σας.

Η ενεργητική ακρόαση είναι εξίσου σημαντική με την ομιλία. Δώστε ιδιαίτερη προσοχή σε αυτά που λέει ο ασθενής και στα μη λεκτικά του σημάδια, όπως οι εκφράσεις του προσώπου ή η γλώσσα του σώματος. Ενθαρρύνετέ τον ασθενή να εκφραστεί και αναγνωρίστε την προσπάθειά του να απαντήσει, ακόμα κι αν οι απαντήσεις του είναι άσχετες.

• Χρησιμοποιήστε σκόπιμα απλές, σύντομες προτάσεις
• Κάντε ερωτήσεις με ΝΑΙ ή ΟΧΙ. Συχνά είναι πολύ πιο εύκολο για το αγαπημένο σας πρόσωπο να απαντήσει σε ερωτήσεις με ΝΑΙ ή ΟΧΙ, αντί να σκεφτεί μόνο του τις λέξεις. «Ψάχνεις τα κλειδιά σου; Ψάχνεις τα γυαλιά σου;»
• Ξεκινήστε με αυτό που νομίζετε ότι μπορεί να συμβαίνει. Για παράδειγμα: «Φαίνεται σαν να ψάχνεις κάτι».

Θα διαπιστώσετε ότι καθώς η νόσος εξελίσσεται, θα πρέπει εσείς να ξεκινάτε συζητήσεις ώστε να κάνετε τον ασθενή να συζητήσει. Αυτό είναι συνηθισμένο, και οι απαντήσεις του μπορεί να καθυστερούν, καθώς η ικανότητά του να επεξεργάζεται πληροφορίες εξασθενεί προοδευτικά.

Αποφύγετε τις συγκρούσεις

Είναι σημαντικό να αποφεύγετε να διορθώνετε, να διαφωνείτε ή να μαλώνετε με ένα ανοϊκό ασθενή. Η αμφισβήτηση των πεποιθήσεών του ή η υπενθύμιση της απώλειας μνήμης του θα είναι στενάχωρη για εκείνον, και μπορεί να οδηγήσει σε απογοήτευση, άγχος ή επιθετικότητα.

Αντί για αυτό, επικεντρωθείτε στο να ανταποκριθείτε στα συναισθήματά του και να του προσφέρετε διαβεβαίωση, ακόμη και αν οι δηλώσεις του δεν είναι σωστές. Εάν μια λανθασμένη πεποίθηση δεν προκαλεί κάποιο πρακτικό πρόβλημα, είναι συχνά καλύτερο να μην τη διορθώσετε. Εάν το άτομο είναι αναστατωμένο, παρηγορήστε το και κατευθύνετε απαλά την προσοχή του σε ένα πιο ευχάριστο θέμα ή δραστηριότητα.

• Αναγνωρίστε την εμπειρία τους. Μπορείτε να πείτε: «Αυτό φαίνεται μπερδεμένο, συμφωνώ. Ας το καταλάβουμε μαζί».

Επιθετικότητα εκ μέρους των ασθενών

Μια μελέτη διαπίστωσε ότι η επιθετικότητα εμφανίζεται σε περίπου στο 50% των ασθενών που πάσχουν από άνοια. Οι λεκτικές απειλές και η σωματική επιθετικότητα μπορεί να συγκαταλέγονται στις πιο σοβαρές συμπεριφορές άνοιας. Αυτά τα λεκτικά ή σωματικά ξεσπάσματα μπορεί να εμφανίζονται φαινομενικά από το πουθενά. Τείνουν να συμβαίνουν στο μέσο έως το μεταγενέστερο στάδιο της άνοιας, όταν οι ασθενείς δεν μπορούν να επικοινωνήσουν τις ανάγκες τους.

Η πιο σημαντική συμβουλή είναι προσπαθήστε να μην παίρνετε προσωπικά την επιθετική συμπεριφορά. Μιλάει η ασθένεια, όχι το άτομο που γνωρίζατε. Δεν είναι η μαμά ή ο μπαμπάς ή ο/η σύζυγός σου που το λέει αυτό, είναι η ασθένεια.

Συνειδητοποιήστε ότι υπάρχει κάποια αιτία πίσω από την επιθετικότητα και προσπαθήστε να βρείτε την αιτία αυτής. Η επιθετικότητα μπορεί να προέρχεται από: νοητική σύγχυση, σωματικό πόνο ή άλλη ανεκπλήρωτη ανάγκη. Όταν ένας ασθενής με άνοια δεν μπορεί να εκφράσει με λόγια ή να αντιμετωπίσει ανάγκες όπως η πείνα, η δίψα ή ο πόνος, είναι σύνηθες να εκφράζεται απογοήτευση και να συσσωρεύεται θυμός.

Συχνές αιτίες επιθετικότητας είναι:

• Η αίσθηση ότι αγνοείται, υποτιμάται ή αντιμετωπίζεται ως μωρό, η μοναξιά
• Δυσφορία με μια συγκεκριμένη δραστηριότητα: για παράδειγμα, εκδηλώνεται η επιθετικότητα συγκεκριμένα την ώρα του μπάνιου, του ύπνου ή ενώ ντύνεται; Αυτές οι δραστηριότητες μπορεί να πυροδοτούν επιθετική συμπεριφορά.
• Απώλεια όρασης ή ακοής: τα προβλήματα με την όραση ή την ακοή επιδεινώνουν τον αποπροσανατολισμό της άνοιας και μπορούν να κάνουν τους ηλικιωμένους να ενεργούν επιθετικά, ζητώντας βοήθεια με αυτό τον τρόπο.
• Επιδείνωση τις βραδυνές ώρες: μπορεί ο ασθενής να γίνεται επιθετικός ιδιαίτερα μετά τη δύση του ηλίου.
• Φόβος: οι ανοϊκοί ασθενείς συχνά γίνονται επιθετικοί όταν τους πλησιάζει ή τους αγγίζει κάποιος που δεν γνωρίζουν ή αναγνωρίζουν πλέον.

Προσπαθήστε να αποφύγετε στο μέλλον οτιδήποτε πιστεύετε ότι προκάλεσε την επιθετικότητά τους.

Μοιραστείτε αναμνήσεις

Όταν συζητάτε για το παρελθόν, αποφύγετε να κάνετε ερωτήσεις που απαιτούν να θυμηθούν συγκεκριμένες αναμνήσεις, όπως «Θυμάσαι πότε...;» ή «Τι έκανες σήμερα;». Αυτές οι ερωτήσεις μπορεί να φαίνονται σαν δοκιμασίες και να τονίζουν τις δυσκολίες τους. Αντί για αυτό, μοιραστείτε τις δικές σας αναμνήσεις ή μιλήστε για το παρόν, επιτρέποντάς τους να συμμετάσχουν αν το επιθυμούν.

Εάν δεν αναγνωρίζουν εσάς ή κάποιον άλλο, μην τους ζητήσετε να αναγνωρίσουν άτομα, καθώς αυτό μπορεί να προκαλέσει αμηχανία ή δυσφορία. Ένας θερμός χαιρετισμός και η παρουσίαση του εαυτού σας με το όνομά σας και τη σχέση σας είναι πιο υποστηρικτικά.

Περιπλάνηση

Το 60% των ασθενών που πάσχουν από άνοια θα περιπλανηθούν. Καθώς η μνήμη τους μειώνεται, μπορεί να εγκαταλείψουν μια περίπλοκη κατάσταση ή ξαφνικά να προσπαθήσουν να βρουν κάποιον και να αποπροσανατολιστούν και να χαθούν. Στο σπίτι ενός ασθενούς με άνοια μπορούν να γίνουν κάποιες αλλαγές και να ληφθούν μέτρα ασφαλείας για την προστασία τους.

Οι περιπλανήσεις είναι επικίνδυνες, ακόμη και απειλητική για τη ζωή, ωστόσο οι φροντιστές συχνά αισθάνονται ένοχοι που λαμβάνουν μέτρα που θα κρατήσουν το αγαπημένο τους πρόσωπο ασφαλές. Το κλασικό δίλημμα που εκφράζουν οι φροντιστές είναι: «Δεν θέλω η μαμά μου ή ο μπαμπάς μου ή ο σύζυγός μου να είναι φυλακισμένοι στο ίδιο τους το σπίτι», όμως αυτό είναι για την ασφάλειά τους και απαραίτητο, δεδομένου ότι αδυνατούν πλέον να προστατεύσουν τον εαυτό τους.