Η χημεία της αγάπης

Η χημεία της αγάπης

Τι είναι η αγάπη; Αυτή είναι μια ερώτηση που βασανίζει τους ανθρώπους εδώ και αιώνες. Πολλές φορές η σκέψη της αγάπης μας φέρνει στο μυαλό ρομαντικές καρδιές και τριαντάφυλλα. Ποια είναι όμως η επιστημονική εξήγηση για την ερωτική έλξη; Ποια είναι η χημεία της αγάπης;

Αυτό που δείχνουν οι μελέτες είναι ότι η ρομαντική αγάπη χωρίζεται σε τρεις διαφορετικές φάσεις: το πάθος, την έλξη και την προσκόλληση. Ωστόσο, η αγάπη είναι αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης πολλών ορμονών που κατακλύζουν το σώμα. Αυτό δεν ακούγεται τόσο ρομαντικό έτσι;

Η χημική πλευρά της αγάπης

Σκεφτείτε την τελευταία φορά που νιώσατε έλξη για ένα άτομο. Μπορεί να χάσατε τα λόγια σας, να ίδρωσαν οι παλάμες σας, μπορεί να είπατε κάτι ανόητο και να σκοντάψατε θεαματικά στην προσπάθειά σας να φύγετε. Και οι πιθανότητες λένε ότι η καρδιά σας σίγουρα χτυπούσε δυνατά. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι για αιώνες, οι άνθρωποι σκέφτονταν ότι η αγάπη προέρχεται από την καρδιά. Όμως, όπως αποδεικνύεται η αγάπη προκύπτει από τον εγκέφαλο, ο οποίος κάνει το υπόλοιπο σώμα να τρελαίνεται.

Το πάθος, η λαχτάρα οδηγείται από την επιθυμία για σεξουαλική ικανοποίηση. Η εξελικτική βάση δείχνει ότι αυτό προκύπτει από την ανάγκη για αναπαραγωγή, μια ανάγκη κοινή για όλα τα έμβια όντα. Μέσω της αναπαραγωγής, οι οργανισμοί μεταφέρουν τα γονίδιά τους, και έτσι συμβάλλουν στην διαιώνιση του είδους τους.

Ο υποθάλαμος στον εγκέφαλο παίζει κύριο ρόλο σε αυτή τη διαδικασία, καθώς διεγείρει την σύνθεση των ορμονών του φύλου, της τεστοστερόνης και των οιστρογόνων. Αν και αυτές οι ορμόνες στερεοτυπικά αναφέρονται ως ανδρικές και γυναικείες, και οι δύο παίζουν ρόλο και στα δύο φύλα. Η τεστοστερόνη αυξάνει τη λίμπιντο σε όλους. Οι επιδράσεις είναι λιγότερο έντονες όσον αφορά τα οιστρογόνα, αλλά μερικές γυναίκες έχουν περισσότερη σεξουαλική επιθυμία κοντά στις μέρες της ωορρηξίας, όπου τα επίπεδα των οιστρογόνων είναι υψηλότερα.

Πάθος

Το πάθος είναι η λαχτάρα για σεξουαλική ικανοποίηση, ο απώτερος στόχος είναι η αναπαραγωγή του εαυτού μας, με τη μορφή ενός μωρού, για να διαιωνίσουμε το είδος μας. Αλλά η απόκτηση ενός παιδιού δεν είναι στο μυαλό μας από το πρώτο ραντεβού, το μυαλό μας είναι κάπου αλλού. Τα μάτια μας είναι κολλημένα στο επίκεντρο της προσοχής μας και αυτό είναι ενδιαφέρον γιατί τα μάτια αποτελούν επέκταση του εγκεφάλου μας και το μοναδικό τμήμα του εγκεφάλου που βρίσκεται έξω από το κρανίο μας.  Τα μάτια παίζουν μεγάλο ρόλο στην σεξουαλική έλξη. Στέλνουν μηνύματα πίσω στον εγκέφαλο για να μας πει αν είναι τώρα η στιγμή ή όχι,

Μια παλιά παροιμία που αναφέρει ότι η καρδιά κυβερνάει το μυαλό, αποδεικνύεται εντελώς λάθος, επειδή στην πραγματικότητα μια συγκεκριμένη περιοχή στον εγκέφαλο, γνωστή ως υποθάλαμος, έχει τον έλεγχο της παρόρμησης για την σεξουαλική ικανοποίηση. Ο υποθάλαμος είναι υπεύθυνος για την παραγωγή των ορμονών του φύλου, την τεστοστερόνη στους όρχεις και τα οιστρογόνα στις ωοθήκες. Συνήθως αναφερόμαστε στην τεστοστερόνη ως ορμόνη των ανδρών. Ωστόσο, υπάρχει και στο γυναικείο σώμα, σε χαμηλά επίπεδα και παίζει σημαντικό ρόλο στη λίμπιντο των γυναικών. Οι γυναίκες στην εμμηνόπαυση εμφανίζουν μια πτώση στα επίπεδα των ορμονών του φύλου. Επίσης, αναφέρουν και μια αντίστοιχη μείωση στη σεξουαλική επιθυμία.

Τα οιστρογόνα είναι εξίσου σημαντικά για το πάθος και την λαχτάρα,  και το ενδιαφέρον είναι ότι υπάρχουν αναφορές γυναικών που είναι πιο σεξουαλικά δεκτικές στη διάρκεια της ωορρηξίας όταν τα επίπεδα των οιστρογόνων είναι υψηλότερα.  Αυτό έχει μεγάλη σημασία για την αναπαραγωγή καθώς οι πιθανότητες εγκυμοσύνης είναι αυξημένες.

Έλξη

Από τη στιγμή που νιώθουμε πάθος για ένα σύντροφο, αρχίζουμε να μετακινούμαστε στη φάση της έλξης και έτσι παράγονται άλλες ορμόνες από τον υποθάλαμο. Συγκεκριμένα, η ντοπαμίνη και η νοραδρεναλίνη.

Η ντοπαμίνη συχνά αναφέρεται ως η ορμόνη της επιβράβευσης, και απελευθερώνεται σε υψηλά επίπεδα όταν είμαστε ευχαριστημένοι με κάτι. Κάτι που έχουμε κάνει ή κάτι που μας λέει κάποιος, όταν κάτι μας κάνει να νιώθουμε καλά.

Η νορεπινεφρίνη, επίσης γνωστή ως νοραδρεναλίνη, είναι η ορμόνη που ενεργοποιεί το μηχανισμό πάλης ή φυγής, η οποία απελευθερώνεται όταν τρέχουμε να ξεφύγουμε από έναν κίνδυνο ή παλεύουμε για να προστατευτούμε. Απελευθερώνεται γρήγορα στο σώμα όταν νιώθουμε στρες και όταν νιώθουμε έλξη για κάποιον. Αυτές οι δύο ορμόνες, η νοραδρεναλίνη και η ντοπαμίνη είναι υπεύθυνες για το αίσθημα ζάλης και ευφορίας. Πολλές φορές μπορεί ακόμη και να μας κόβουν την όρεξη, συνήθως οι ερωτευμένοι δεν έχουν όρεξη για φαγητό.

Προσκόλληση

Από τη στιγμή που η σχέση με ένα νέο άτομο στη ζωή σας καθιερωθεί τότε περνάτε στη φάση της προσκόλλησης, πλέον είστε ζευγάρι και αρχίζετε να κοιτάτε μαζί το μέλλον. Και αυτή η φάση ελέγχεται από μια άλλη ορμόνη που ονομάζεται ωκυτοκίνη (ή οξυτοκίνη).

Η σύνθεση της ωκυτοκίνης γίνεται στην υπόφυση, και είναι γνωστή ως η ορμόνη της αγάπης. Είναι πολύ σημαντική για τη μακροχρόνια οικειότητα, η αγκαλιά όταν κάθεστε μαζί στον καναπέ. Αλλά είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντική για τη σύνδεση ανάμεσα στους γονείς και στα νεογέννητα μωρά και είναι εξαιρετικά σημαντική για τον θηλασμό.

Η αγάπη είναι ανταμοιβή

Την ίδια στιγμή, η έλξη μοιάζει να είναι ένα ξεχωριστό φαινόμενο. Ενώ σίγουρα μπορούμε να λαχταράμε κάποιον που μας ελκύει και το αντίστροφο, το ένα μπορεί να συμβεί χωρίς το άλλο. Η έλξη περιλαμβάνει μονοπάτια στον εγκέφαλο που ελέγχουν το σύστημα επιβράβευσης, το οποίο εν μέρει εξηγεί γιατί οι πρώτες εβδομάδες ή οι μήνες μιας σχέσης μπορεί να είναι τόσο συναρπαστικοί.

Η ντοπαμίνη παράγεται από τον υποθάλαμο, είναι κύριος ρυθμιστής του μονοπατιού επιβράβευσης στον εγκέφαλο, και απελευθερώνεται όταν κάνουμε πράγματα που μας αρέσουν. Σε αυτή την περίπτωση, περιλαμβάνει το χρόνο που περνάμε με τον αγαπημένο μας και το σεξ. Τα υψηλά επίπεδα ντοπαμίνης και νορεπινεφρίνης, απελευθερώνονται στη διάρκεια της φάσης της έλξης. Αυτές οι ορμόνες δημιουργούν συναισθήματα ενθουσιασμού, εφορίας και νευρικότητας. Μπορεί επίσης να προκαλούν αϋπνία και μειωμένη όρεξη, οι ερωτευμένοι δεν τρώνε και δεν κοιμούνται.

Στην πραγματικότητα η νορεπινεφρίνη, επίσης γνωστή ως νοραδρεναλίνη, παίζει κύριο ρόλο στο μηχανισμό πάλης ή φυγής, και μας κρατά σε εγρήγορση. Οι απεικονίσεις του εγκεφάλου σε ερωτευμένους ανθρώπους δείχνουν ενεργοποίηση των κέντρων επιβράβευσης στον εγκέφαλο.

Τελικά, η έλξη φαίνεται να οδηγεί σε πτώση των επιπέδων της σεροτονίνης. Η σεροτονίνη παίζει κύριο ρόλο στην όρεξη και στη διάθεση. Το ενδιαφέρον είναι, πως οι άνθρωποι με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή επίσης έχουν χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης. Αυτό δείχνει τη βάση του ακατανίκητου έρωτα που χαρακτηρίζει τα αρχικά στάδια της αγάπης.

Η ζώνη της φιλίας

Η προσκόλληση είναι κυρίαρχος παράγοντας στις μακροχρόνιες σχέσεις. Καθώς το πάθος και η έλξη είναι αποκλειστικότητα των ρομαντικών σχέσεων, η προσκόλληση παίζει κύριο ρόλο στη φιλία, στη σύνδεση παιδιού-γονέα, στην κοινωνικότητα. Οι δύο κύριες ορμόνες που εμφανίζονται σε αυτή τη φάση είναι η ωκυτοκίνη και η βαζοπρεσίνη.

Η ωκυτοκίνη συχνά αναφέρεται ως "ορμόνης της της αγάπης" ή "ορμόνη της αγκαλιάς". Όπως η ντοπαμίνη, η ωκυτοκίνη παράγεται στον υποθάλαμο και απελευθερώνεται σε μεγάλες ποσότητες στη διάρκεια του σεξ, του θηλασμού και του τοκετού. Όλες αυτές οι αλληλεπιδράσεις είναι απαραίτητες για τη σύνδεση.

Η αγάπη πονά

Όλα τα παραπάνω απεικονίζουν τη ρόδινη πλευρά της αγάπης, οι ορμόνες απελευθερώνονται, μας κάνουν να νιώθουμε καλά και κοντά στους συντρόφους μας. Όμως, αυτή είναι η μια πλευρά της ιστορίας. Η αγάπη, συχνά συνοδεύεται από ζήλια, περίεργες και παράλογες συμπεριφορές, μαζί με λιγότερο θετικά συναισθήματα και διαθέσεις. Φαίνεται ότι οι ορμόνες της φιλίας είναι υπεύθυνες για τα μειονεκτήματα της αγάπης.

Η ντοπαμίνη για παράδειγμα, είναι η ορμόνη που είναι υπεύθυνη για την πλειοψηφία των μονοπατιών επιβράβευσης στον εγκέφαλο, και αυτό σημαίνει ότι ελέγχει και τα καλά και τα κακά. Βιώνουμε εκρήξεις ντοπαμίνης για τα καλά και τα κακά. Στην πραγματικότητα, το μονοπάτι της ντοπαμίνης είναι καλά μελετημένο όσον αφορά τους εθισμούς. Οι ίδιες περιοχές του εγκεφάλου διεγείρονται όταν κάποιος κάνει χρήση ναρκωτικών ή τρώει γλυκά. Η έλξη είναι ουσιαστικά η εξάρτηση από έναν άλλο άνθρωπο. Ομοίως, οι ίδιες περιοχές του εγκεφάλου ενεργοποιούνται όταν είμαστε εθισμένοι στα υλικά αγαθά ή όταν είμαστε συναισθηματικά εξαρτημένοι από τους συντρόφους μας. Φυσικά, οι εθισμοί οδηγούν σε συμπτώματα στέρησης , όπως όταν οι ερωτευμένοι θέλουν να είναι συνέχεια μαζί με τον αγαπημένο τους.

Η ιστορία είναι παρόμοια με αυτή της ωκυτοκίνης, η υπερβολή σε ένα καλό πράγμα μπορεί να είναι κακή. Ο ρόλος της ωκυτοκίνης είναι να ενισχύει τα θετικά συναισθήματα που έχουμε ήδη για ανθρώπους που αγαπάμε. Αυτό εξηγεί γιατί είμαστε δεμένοι με την οικογένεια, τους φίλους και άλλους σημαντικούς ανθρώπους. Η ωκυτοκίνη λειτουργεί στο παρασκήνιο, υπενθυμίζοντάς μας γιατί μας αρέσουν αυτοί οι άνθρωποι και αυξάνοντας τη στοργή μας για αυτούς. Αν και αυτό μπορεί να είναι καλό πράγμα για τη μονογαμία, αυτές οι συσχετίσεις δεν είναι πάντα θετικές. Έτσι,  η ντοπαμίνη και η ωκυτοκίνη μπορεί να είναι δίκοπο μαχαίρι.