Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD): πως εκδηλώνεται και αντιμετώπιση

Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή

Πολλοί άνθρωποι έχουν ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) αλλά δεν γνωρίζουν ποια είναι τα συμπτώματα της διαταραχής. Μπορεί να ντρέπονται να μιλήσουν για όσα νιώθουν γιατί φοβούνται ότι θα χαρακτηριστούν ως “εμμονικοί” από τους άλλους.

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή μπορεί να αντιμετωπιστεί , όμως χρειάζεται δουλειά για να μπορέσετε να μειώσετε τα συμπτώματα.

Τι είναι η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή;

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι μια χρόνια κατάσταση στην οποία οι ιδεοληψίες οδηγούν σε καταναγκαστικές συμπεριφορές.

Οι ιδεοληψίες αναφέρονται σε επαναλαμβανόμενες, συχνά ανήσυχες σκέψεις που είναι έξω από τον έλεγχο σας. Οι καταναγκασμοί σημαίνει ότι νιώθετε την ανάγκη να επαναλαμβάνετε κάτι ξανά και ξανά ώστε να ελαχιστοποιήσετε το στρες που προκαλούν οι ιδεοληψίες. Συχνά είναι δύσκολο να ελέγξετε τις καταναγκαστικές συμπεριφορές.

Πολύ συχνά οι άνθρωποι θεωρούν ότι έχουν ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή λόγω των συνηθειών οργάνωσης ή την ανάγκη να τσεκάρουν δύο και τρεις φορές την κουζίνα πριν φύγουν από το σπίτι. Όμως αυτό δεν είναι μόνο ανακριβές για την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή αλλά επίσης προκαλεί στιγματισμό και παρεξηγήσεις για τους ανθρώπους με OCD.

Η πραγματική ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή κάνει τους ανθρώπους να σκέφτονται ή να δρουν με συγκεκριμένα τελετουργικά ακόμη και όταν είναι άβολα, ανεπιθύμητα και προκαλούν αναστάτωση. Οι συμπεριφορές που οφείλονται στην OCD είναι πολύ πιο έντονες από μια απλή τάση.

Συχνότητα ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής

Υπολογίζεται ότι η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή επηρεάζει 1,2% των ανθρώπων άνω των 18 ετών κάθε χρόνο, ή περίπου 1 στους 100 ανθρώπους. Γενικά, επηρεάζει το 2,3% του πληθυσμού ή 1 στους 50 ανθρώπους.  Τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται στα τέλη της εφηβείας, γύρω στα 18 έτη.

Συμπτώματα ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής

Μπορεί να έχετε ιδεοληψίες, καταναγκασμούς ή και τα δύο. Μπορεί να προσπαθείτε σκληρά να αγνοήσετε τις ιδεοληψίες, αλλά αυτό μονάχα αυξάνει το άγχος σας. Σαν αποτέλεσμα , δεσμεύεστε σε καταναγκαστικές συμπεριφορές ώστε να ανακουφιστείτε από το άγχος.

Ιδεοληψίες:

• Σκέψεις ή φόβοι ότι θα βλάψετε τον εαυτό σας ή άλλους ανθρώπους
• Ανεπιθύμητες και ανήσυχες σκέψεις για θέματα όπως το σεξ ή η θρησκεία
• Φόβος για βακτήρια, ιούς ή μολύνσεις
• Ανησυχία ότι θα πείτε ακατάλληλα πράγματα όταν είστε σε δημόσια μέρη

Καταναγκασμοί:

• Πλένετε τα χέρια σας συνέχεια
• Ελέγχετε συνεχώς τα πράγματά σας, όπως το αν έχετε κλείσει όλα τα φώτα ή αν έχετε κλειδώσει την πόρτα
• Μετράτε επαναλαμβανόμενα πράγματα, όπως τα χρήματά σας
• Διαβάζετε ή γράφετε ξανά τα ίδια πράγματα
• Συνεχώς ελέγχετε ότι τίποτα κακό δεν έχει συμβεί

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή έχει γενετική βάση;

Γενετικοί παράγοντες μπορεί να παίζουν ρόλο στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Οι μελέτες δείχνουν ότι αν ένας γονέας ή κάποιος συγγενής έχει OCD, τότε έχετε περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσετε ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.

Αιτίες ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής

Αν και μπορεί να υπάρχει κάποιο γενετικό υπόβαθρο στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, τα γονίδια δεν είναι απολύτως υπεύθυνα για την εμφάνισή της. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες και αίτια που εμπλέκονται στην εμφάνιση ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής:

• Τραυματικές εμπειρίες: όπως τα τραύματα της παιδικής ηλικίας που μπορεί να παίζουν κύριο ρόλο στην ανάπτυξη των συμπτωμάτων της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής.
• Ανισορροπία στα επίπεδα της σεροτονίνης: τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα όπως η σερτραλίνη και η χλωριμιπραμίνη φαίνεται να είναι αποτελεσματικά στην διαχείριση των συμπτωμάτων της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι βοηθούν στην αύξηση των επιπέδων της σεροτονίνης. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι άνθρωποι με OCD έχουν χαμηλότερα επίπεδα σεροτονίνης.

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή προκαλεί έντονο στρες

Αν έχετε ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή μπορεί να βιώνετε έντονο άγχος ως αποτέλεσμα των ιδεοληψιών. Συχνά, τα τελετουργικά ή οι καταναγκασμοί χρησιμοποιούνται για να μειώσουν το άγχος που προκαλείται από τις ιδεοληψίες. Αυτές οι συμπεριφορές περιλαμβάνουν:

• Συνεχείς ελέγχους για να σιγουρευτείτε αν κλειδώσατε την πόρτα.
• Μέτρημα αντικειμένων, γραμμάτων ή λέξεων.
• Τοποθέτηση αντικειμένων σε συγκεκριμένη σειρά ή συμμετρία.
• Κάνετε συγκεκριμένα πράγματα πολλές φορές ,όπως το να ανοίξετε και να κλείσετε τα φώτα πέντε φορές επειδή το πέντε είναι ένας “καλός” αριθμός.

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή χαρακτηρίζεται από ιδεοληψίες και καταναγκασμούς , αλλά τα συμπτώματα εκδηλώνονται διαφορετικά σε κάθε άνθρωπο. Αν έχετε OCD, μπορεί να έχετε κάποιο τικ και να κάνετε συνεχώς κάποιες κινήσεις όπως το να ανοιγοκλείνετε τα μάτια σας. Υπάρχουν πολλές υποκατηγορίες στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή που περιλαμβάνουν ιδεοληψίες για την καθαριότητα, ιδεοληψίες για την συμμετρία.

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή επηρεάζει όλους τους ανθρώπους

Περίπου το 2,3% των ανθρώπων αντιμετωπίζει την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή κάποια στιγμή στη ζωή του. Δεν υπάρχει διαφορά στα ποσοστά της OCD ανάμεσα στους άνδρες και στις γυναίκες, και οι άνθρωποι από όλες τις κουλτούρες και τις εθνικότητες επηρεάζονται, αλλά υπάρχουν συγκεκριμένοι παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης της διαταραχής, και περιλαμβάνουν:

• Ηλικία: έχετε μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσετε OCD στο τέλος της εφηβικής ηλικίας. Στην ενηλικίωση , ο κίνδυνος εμφάνισης της OCD μειώνεται.
• Φύλο: οι γυναίκες και οι άνδρες έχουν τις ίδιες πιθανότητες να εμφανίσουν OCD , αλλά οι άνδρες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν OCD στην παιδική ηλικία.
• Γενετικοί παράγοντες: αν έχετε κάποιο μέλος στην οικογένειά σας με OCD αυξάνεται σημαντικά ο κίνδυνος να εμφανίσετε και εσείς την διαταραχή. Όσο πιο στενή είναι η συγγένεια τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος, ειδικά αν σε αυτά τα άτομα η διαταραχή έχει εμφανιστεί στην παιδική ή εφηβική ηλικία.
• Τραυματικές εμπειρίες: τα τραυματικά γεγονότα, όπως η σεξουαλική ή η σωματική κακοποίηση, ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της OCD.
• Δομή του εγκεφάλου: αν και τα στοιχεία δεν είναι ξεκάθαρα, πιστεύεται ότι υπάρχει μια σύνδεση ανάμεσα στα συμπτώματα της OCD και σε ανωμαλίες στον εγκέφαλο.

Πώς εκδηλώνεται η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή;

Ο κάθε άνθρωπος με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι μοναδικός και τα συμπτώματα ποικίλουν. Για παράδειγμα, μπορεί να νιώθετε έντονες ενοχές και ντροπή για τις σκέψεις σας γύρω από το σεξ. Αυτές οι σκέψεις μπορεί να εμφανίζονται συχνά στη διάρκεια της ημέρας και εσείς να μην μπορείτε να τις σταματήσετε.

Ίσως οι φίλοι σας να σας κοροϊδεύουν επειδή βάζετε τα μολύβια σας στη σειρά πάνω στο γραφείο σας. Αλλά αν δεν το κάνετε, δεν μπορείτε να σταματήσετε να σκέφτεστε τα μολύβια που είναι στραβά τοποθετημένα.

Μπορεί να πλένετε συνέχεια τα χέρια σας. Να σκέφτεστε συνεχώς τα βακτήρια και να νιώθετε ότι δεν είστε καθαροί. Πλένετε συνέχεια τα χέρια σας, ακόμη και όταν γνωρίζετε ότι αντικειμενικά είναι καθαρά.

Κάποιος που ζει με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή μπορεί να έχει τόσο έντονα συμπτώματα που να επηρεάζουν δραματικά τη ζωή του. Ακόμη και όταν προσπαθούν να τα ελέγξουν το άγχος τους επιδεινώνεται.

Αντιμετώπιση ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής 

Δεν υπάρχει μόνο μια θεραπεία ή ένα μαγικό χάπι για την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, αλλά υπάρχουν πολλές αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές.

Η ψυχοθεραπεία και η φαρμακευτική αγωγή με αντικαταθλιπτικά βοηθούν σημαντικά στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων. Ο συνδυασμός ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής είναι η καλύτερη θεραπευτική επιλογή για την OCD.

Οι επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs) είναι αρκετά αποτελεσματικοί στην θεραπεία της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής. Επειδή οι άνθρωποι με OCD δεν έχουν αρκετά υψηλά επίπεδα σεροτονίνης, η φαρμακευτική αγωγή βοηθά στην αύξηση των επιπέδων της σεροτονίνης.

Οι επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης περιλαμβάνουν:

• την φλουοξετίνη
• την σερτραλίνη
• την σιταλοπράμη

Επίσης η χλωριμιπραμίνη είναι ένα τρικυκλικό αντικαταθλιπτικό που φαίνεται να έχει καλά αποτελέσματα στην OCD.