Όταν η ψυχή πονάει, το σώμα μιλάει

Όταν η ψυχή πονάει, το σώμα μιλάει

Η σύνδεση ανάμεσα στο μυαλό και στο σώμα είναι πολύπλοκη. Από την Αρχαία Ελλάδα, ο Αριστοτέλης είχε παρατηρήσει ότι τα συναισθήματα επηρεάζουν το σώμα, και ο Ιπποκράτης είχε την πεποίθηση ότι τα ψυχικά νοσήματα ήταν αποτέλεσμα φυσικών αιτίων, και όχι αποτέλεσμα υπερφυσικών δυνάμεων όπως ευρέως πίστευαν εκείνη την εποχή. Όλοι γνωρίζουμε πως όταν η ψυχή πονάει, το σώμα μιλάει. Γενικά, υπάρχει μεγαλύτερη αποδοχή σχετικά με την ολιστική προσέγγιση όλων των προβλημάτων. Η συναισθηματική υγεία είναι εξίσου σημαντική με την σωματική υγεία.

Στις μέρες μας, έχει αποδειχθεί η σύνδεση ανάμεσα στα ψυχολογικά θέματα, στα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και στις σωματικές ασθένειες. Πλέον, υπάρχει μια αποδεδειγμένη σύνδεση ανάμεσα στα καταπιεσμένα συναισθήματα και στα θέματα ψυχικής υγείας. Η βιοχημεία εξηγεί πως τα συναισθήματα εμφανίζουν βιοχημικές συνδέσεις με το νευρικό, το ενδοκρινικό, το ανοσοποιητικό και το γαστρεντερικό σύστημα. Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, ότι ο φόβος αυξάνει τα επίπεδα της κορτιζόλης και ότι η χρόνια και επίμονη ενεργοποίηση του μηχανισμού του στρες επηρεάζει την υγεία.

Ο αποτελεσματικός έλεγχος των συναισθημάτων μας βοηθά να διαχειριστούμε την καθημερινότητα, αλλά τι συμβαίνει όταν τα συναισθήματα καταπιέζονται;

Καταπίεση των συναισθημάτων

Τα συναισθήματα είναι φυσιολογικές αντιδράσεις σε όσα συμβαίνουν γύρω μας. Ο κάθε άνθρωπος βιώνει πολλά και διαφορετικά συναισθήματα όπως η χαρά, η λύπη, η έκπληξη, ο θυμός, ο φόβος, η απελπισία. Υπάρχουν πολλά συναισθήματα τα οποία μπορεί να βιώνουμε στη διάρκεια της ημέρας.  Πολύ συχνά, όμως καταπιέζουμε κάποια από αυτά.

Η καταπίεση των συναισθημάτων συμβαίνει όταν οι ανήσυχες και άβολες σκέψεις και τα συναισθήματα απωθούνται από το μυαλό. Οι άνθρωποι το κάνουν αυτό με πολλούς τρόπους, όπως με την απόσπαση της προσοχής (παρακολουθούν τηλεόραση), την υπερφαγία. Οι άνθρωποι συχνά διοχετεύουν τα έντονα συναισθήματα στην φυσική δραστηριότητα (π.χ. στο τρέξιμο). Η συγκέντρωση σε κάτι άλλο τους βοηθά να ξεχάσουν τι πραγματικά συμβαίνει μέσα τους.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η επανεκτίμηση ενός συναισθήματος (δεν είναι το ίδιο με την καταστολή) μπορεί να είναι κάτι θετικό. Η ψυχολογική ευελιξία, είναι τελικά ουσιαστική για την διαχείριση των διάφορων καταστάσεων που προκύπτουν. Αλλά η ρύθμιση των συναισθημάτων δεν έχει ως σκοπό τον περιορισμό των συναισθημάτων στη ζωή μας. Αντιθέτως, σημαίνει ότι χρησιμοποιούμε τα συναισθήματα με ευελιξία και εξυπνάδα. Φανταστείτε να αντιδρούσατε κάθε φορά που θυμώνατε! Αυτό θα είχε ανεπιθύμητες συνέπειες στις σχέσεις σας,  στο σπίτι και στη δουλειά. Η επανεκτίμηση σημαίνει ότι προσωρινά καταπιέζουμε τα συναισθήματα μας, αλλά τα επεξεργαζόμαστε αργότερα. Όταν δεν συμβαίνει αυτό, τότε τα καταστέλλουμε.

Τα καταπιεσμένα συναισθήματα είναι αυτά τα οποία δεν επεξεργαζόμαστε και τα απωθούμε στο υποσυνείδητο. Πολλές φορές σχετίζονται με τραυματικές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας. Αν ένα παιδί βιώνει κάποιο ψυχικό τραύμα και δεν έχει χώρο και φροντίδα να επεξεργαστεί τα συναισθήματά του, ή νιώθει ντροπή ή του έχουν πει ότι είναι λάθος να τα εκφράζει, τότε τα συναισθήματα αυτά καταπιέζονται για χρόνια.

Το πιο σημαντικό είναι πως ακόμη και αν καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας, αυτά συνεχίζουν να υπάρχουν οδηγώντας σε ψυχοσωματικά συμπτώματα και άλλα προβλήματα, της σωματικής ή ψυχικής υγείας μας.

Γιατί καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας;

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας. Μπορεί να είναι ένα έντονο συναίσθημα που δεν είναι κοινωνικά αποδεκτό ή ένα άβολο συναίσθημα. Πολλές φορές επηρεαζόμαστε από τις προσδοκίες των άλλων ανθρώπων στη ζωή μας. Το άγχος και η κατάθλιψη συνήθως εμφανίζονται μετά από κακοποίηση. Τα θύματα τραυματικών εμπειριών συχνά βρίσκουν πολύ δύσκολο να επεξεργαστούν ή να μιλήσουν για όλα όσα αισθάνονται.

Η καταστολή ή η καταπίεση των συναισθημάτων είναι μια αναγκαιότητα για τους περισσότερους ανθρώπους. Οι περισσότεροι άνθρωποι, για παράδειγμα, δεν θα περάσουν όλη την ημέρα κλαίγοντας από λύπη στη δουλειά. Η σύγχρονη κοινωνία απαιτεί να καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας. Πρέπει να θάβουμε τα συναισθήματά μας για να είμαστε αποδοτικοί, είτε στη δουλειά είτε στο σπίτι. Σε δημόσιους χώρους πρέπει να συμπεριφερόμαστε με σεβασμό. Δεν μπορούμε να φωνάξουμε από θυμό μπροστά σε άλλους και δεν έχουμε τα εργαλεία και την αυτοπεποίθηση να εκφράσουμε το θυμό μας με διαφορετικό τρόπο.

Έτσι, καταπιέζουμε τα συναισθήματα μας, για να συμμορφωθούμε, επειδή πρέπει να επιβιώσουμε και επειδή ντρεπόμαστε ή τα τραύματα μας είναι πολύ επώδυνα για να τα επεξεργαστούμε.

Τι συμβαίνει όταν καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας;

Είναι γνωστό ότι η καταστολή των συναισθημάτων έχει επίδραση στο σώμα. Αυτή η επίδραση τις περισσότερες φορές είναι σύντομη και δεν προκαλεί μακροχρόνια προβλήματα. Αλλά μακροπρόθεσμα, η συνεχής καταπίεση των συναισθημάτων έχει καταστροφική επίδραση στην ψυχική και σωματική υγεία.

Είναι ευρέως γνωστό ότι το στρες μπορεί να εκδηλώνεται με ένταση στους μύες. Τα καταπιεσμένα συναισθήματα μένουν στο σώμα και οδηγούν σε ψυχοσωματικά συμπτώματα και χρόνια νοσήματα. Οι επιδράσεις των καταπιεσμένων συναισθημάτων περιλαμβάνουν το άγχος, την κατάθλιψη , την ανησυχία. Αυτή η καταστολή μπορεί να οδηγεί στην κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών.

Οι άνθρωποι συχνά καταπιέζουν τα συναισθήματά τους όταν τα αντιλαμβάνονται ως αρνητικά. Αλλά η συνεχής καταστολή των συναισθημάτων απαιτεί προσπάθεια και τελικά αυτή η προσπάθεια έχει σημαντικό κόστος. Η προσπάθεια αυξάνει την δράση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος και αυτό μπορεί να έχει ανθυγιεινές συνέπειες.

Οι μελέτες δείχνουν ότι η συσσώρευση των συναισθημάτων μπορεί να κάνει τους ανθρώπους πιο επιθετικούς. Επίσης ,τα στοιχεία  έχουν δείξει ότι η προσπάθεια καταστολής ενός αρνητικού συναισθήματος έχει άμεσες συνέπειες στην λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος.

Κάποιες μελέτες έχουν δείξει ότι η καταστολή των συναισθημάτων αυξάνει τον κίνδυνο θνησιμότητας, τον πρόωρο θάνατο.

Τα έντονα συναισθήματα όπως η ζήλια, ο φόβος, ο θυμός, οι ενοχές ή οι τύψεις αν καταπιέζονται μπορεί να οδηγούν σε σοβαρές συνέπειες.

Τι έχει να μας πει το σώμα μας;

Κάποιες φορές για να ανακτήσουμε τον έλεγχο, αρνούμαστε τον εαυτό μας ή τα πραγματικά μας συναισθήματα ή τα καταπιέζουμε. Ωστόσο, αυτό δεν είναι μια υγιής συνήθεια καθώς το στρες συσσωρεύεται στο σώμα και έρχεται στο φως με τη μορφή μυστήριων πόνων. Αυτό είναι γνωστό ως σωματοποίηση.

Είναι ανάγκη να αποδεχόμαστε και να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματά μας και να μην τα καταπιέζουμε. Τα ανεπιθύμητα συναισθήματα οδηγούν σε ψυχοσωματικά συμπτώματα στο σώμα.

Σε ποια μέρη του σώματος συσσωρεύεται το στρες;

1. Μέση

Στη μέση (οσφυϊκή μοίρα) αποθηκεύεται ο θυμός που δεν έχει εκφραστεί. Πολλοί άνθρωποι εμφανίζουν σοβαρούς και εξουθενωτικούς πόνους στη μέση. Το χρόνιο στρες ενεργοποιεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα που ασκεί πίεση στο νωτιαίο μυελό. Για να ανακουφιστεί το κουρασμένο σώμα, πρέπει να μάθουμε να εκφράζουμε το θυμό μας ξεκάθαρα, απλά και να εκδηλώνουμε με υγιείς τρόπους την απογοήτευση. Επίσης, ο θυμός μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για την προσωπική μας εξέλιξη.

2. Στομάχι

Υπάρχει λόγος που εξηγεί γιατί οι άνθρωποι δεν μπορούν να ελέγξουν την κύστη τους ή το έντερό τους όταν είναι φοβισμένοι. Στο στομάχι και στο έντερο αποθηκεύεται το συναίσθημα του φόβου.  Το σφίξιμο στο στομάχι είναι κάτι πολύ σύνηθες σε στιγμές άγχους. Ο φόβος είναι ένα άλλο αρνητικό συναίσθημα που έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Μπορεί να προκαλεί προβλήματα στο γαστρεντερικό, πόνο στο έντερο, φούσκωμα, δυσκοιλιότητα και ακόμη και το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Το τσάι μέντας βοηθά στην χαλάρωση του στομάχου. Επίσης, είναι σημαντικό να αποδεχτείτε τους φόβους σας και τους λόγους για τους οποίους νιώθετε έτσι και να μιλήσετε σε κάποιον που εμπιστεύεστε. Αν μιλήσετε ανοιχτά για τους φόβους σας, τότε θα έχουν μικρότερη επίδραση πάνω σας.

3. Κορμός

Το στήθος και η καρδιά αποθηκεύουν όλα όσα κάνουν οι άλλοι και μας πληγώνουν. Όταν καταπιέζουμε αυτά τα συναισθήματα, συνήθως έχουμε μυστήριους πόνους στο στήθος. Στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν υπάρχει φυσική αιτία για τον πόνο. Το στρες προκαλεί ρηχή αναπνοή και σφίξιμο στο στήθος. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να βιώνουν κρίσεις πανικού. Οι βαθιές αναπνοές ανακουφίζουν από το σφίξιμο στο στήθος και μειώνουν το στρες. Είναι σημαντικό να πενθείτε για τις απώλειές σας και όλα όσα σας πληγώνουν ή σας προκαλούν θλίψη. Από τη στιγμή που θα επιτρέψετε στον εαυτό σας να το κάνει αυτό θα νιώσετε ανακούφιση.

4. Κεφάλι

Νιώθετε ότι τα πράγματα είναι εκτός ελέγχου και υποφέρετε από πονοκεφάλους; Αυτό συμβαίνει επειδή τα συναισθήματα που μας κάνουν να νιώθουμε ότι έχουμε χάσει τον έλεγχο της ζωής μας επηρεάζουν το κεφάλι. Το πρόβλημα προέρχεται από ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στη ζωή όλων όσων θέλουν να έχουν συνεχώς τον έλεγχο , με αποτέλεσμα να έχουν χρόνιο πρόβλημα με ημικρανίες.

5. Αναπνευστικό σύστημα

Η αναπνοή μας επηρεάζει το μυαλό μας. Αν είμαστε ήρεμοι, η αναπνοή μας είναι βαθιά και σταθερή ενώ σε στιγμές στρες είναι ρηχή. Οι άνθρωποι που έχουν θέματα άγχους εμφανίζουν προβλήματα με την αναπνοή τους. Πολλοί άνθρωποι εμφανίζουν κρίσεις πανικού. Οι βαθιές αναπνοές εκπαιδεύουν το μυαλό να μένει ήρεμο.

6. Ώμοι

Αν νιώθετε ότι κουβαλάτε πολλά θέματα, τότε σίγουρα θα αισθάνεστε πίεση στους ώμους και στους μύες του αυχένα. Αυτή είναι μια φυσική ψυχοσωματική αντίδραση του σώματος όταν κάποιος αναλαμβάνει πολλές υποχρεώσεις. Για αυτό προσπαθήστε να μοιράζεστε με κάποιον άλλον τις ευθύνες και ζητήστε υποστήριξη κάθε φορά που το έχετε ανάγκη.

7. Φωνή και λαιμός

Οι άνθρωποι που ζουν σε ένα καταπιεστικό περιβάλλον έχουν θέματα με τη φωνή και το λαιμό τους. Πολλοί τραυλίζουν. Κάποιοι χάνουν εντελώς τη φωνή τους.

8. Ύπνος

Το στρες επηρεάζει άμεσα τον κύκλο του ύπνου. Η αϋπνία επηρεάζει τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν θέματα με την προσωπική τους εξέλιξη ή κάποιες αλλαγές. Όταν η αϋπνία διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλεί σοβαρά θέματα υγείας όπως ο διαβήτης, η υπέρταση και άλλα.

9. Γνάθος

Πολλοί άνθρωποι σφίγγουν την γνάθο και τρίζουν τα δόντια τους σε απόκριση στο στρες. Αυτό όμως δημιουργεί πίεση στους μύες του αυχένα. Ο πόνος στη γνάθο είναι αποτέλεσμα αυτής της συνήθειας.

10. Ισχία

Τα ισχία είναι υπεύθυνα για τα συναισθήματα της ασφάλειας και της σωματικής ελευθερίας. Χάνουν την φόρμα τους όταν κάποιος αντιμετωπίζει στρες. Βοηθούν να διατηρούμε τη σωστή στάση του σώματος. Όταν κουβαλάμε μέσα μας παλιές απογοητεύσεις για το πως εξελίχθηκε η ζωή μας, και πόνο από το παρελθόν, τα ισχία μας σηκώνουν το βάρος αυτής της συναισθηματικής πίεσης.

11. Πνεύμονες

Πολλοί άνθρωποι αποθηκεύουν το στρες στο διάφραγμα. Αυτό προκαλεί συστολή στην περιοχή του θώρακα και πιέζει τους πνεύμονες λόγω της έλλειψης χώρου. Αυτό οδηγεί στην κόπωση και στη δύσπνοια.