Στρες και υγεία

Καθώς αντιμετωπίζουμε προβλήματα στη δουλειά, με τα οικονομικά ή τις σχέσεις μας, οι περισσότεροι αισθανόμαστε στρες. Στην πραγματικότητα, από μελέτες φαίνεται ότι περίπου το 75% των ανθρώπων βιώνει υψηλά επίπεδα στρες. Είναι γνωστό ότι το στρες μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στον ύπνο, πονοκεφάλους και να αυξήσει τον κίνδυνο κατάθλιψης. Ο μηχανισμός του άγχους και του στρες ενεργοποιείται κάθε φορά που αντιμετωπίζουμε κάποιο πρόβλημα, και πιο συγκεκριμένα όταν βρισκόμαστε σε κίνδυνο. Το στρες προκαλείται από την απώλεια (ή την απειλή της απώλειας) των προσωπικών, κοινωνικών και υλικών πόρων που είναι αρχέγονα για εμάς. Έτσι πίσω από το στρες υπάρχει η απειλή για την αυτοεκτίμηση, η απειλή για την ανεργία, η απειλή για την οικογένεια ή την υγεία μας.

Τα επίπεδα του στρες είναι πολύ υψηλά στις δυτικές χώρες

Μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε ενήλικες στην Αμερική το 2014, έδειξε ότι η κύρια αιτία στρες μεταξύ των Αμερικανών είναι τα οικονομικά, με το 72% να αισθάνονται στρες για τα οικονομικά σε κάποιο σημείο της ζωής τους. Από αυτούς, το 22% είπε ότι είχε υπερβολικό στρες το τελευταίο διάστημα λόγω των οικονομικών δυσκολιών. Η δεύτερη πιο κοινή αιτία στρες μεταξύ Αμερικανών είναι εργασιακά θέματα, και ακολουθούν οι οικογενειακές υποχρεώσεις και το άγχος για θέματα υγείας.

Οι επιπτώσεις του στρες στην υγεία

Κάποιες από τις επιπτώσεις του άγχους είναι γενικά γνωστές και περιλαμβάνουν προβλήματα στον ύπνο, πονοκεφάλους, άγχος και την κατάθλιψη. Αλλά οι έρευνες αποκαλύπτουν και άλλους αρνητικούς τρόπους με τους οποίους το στρες επηρεάζει την υγεία μας.

Υγεία της καρδιάς

Σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Καρδιολόγων (ΑΗΑ), το στρες μπορεί να οδηγήσει σε συμπεριφορές που έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία της καρδιάς.Για παράδειγμα, έχετε ποτέ γυρίσει σπίτι σας αργά το βράδυ από την δουλειά και ήπιατε ένα μπουκάλι κρασί για να χαλαρώσετε; Πολλοί το κάνουν. Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι όταν κάποιος δουλεύει για πολλές συνεχόμενες ώρες έχει υψηλότερο κίνδυνο να καταναλώσει υπερβολικό αλκοόλ, γεγονός που συνδέεται με τη λανθασμένη πεποίθηση ότι το αλκοόλ χαλαρώνει από το εργασιακό στρες.

Πολλοί άνθρωποι καπνίζουν λόγω στρες, ενώ άλλοι τρώνε περισσότερο πράγμα που μπορεί να τους οδηγήσει στην παχυσαρκία. Αυτοί οι παράγοντες συμβάλλουν στα προβλήματα υγείας καθώς οδηγούν σε υπέρταση και καταστρέφουν το τοίχωμα των αρτηριών. Μια μελέτη έδειξε ότι το στρες μπορεί επίσης να μειώσει την ροή του αίματος στην καρδιά –ειδικά στις γυναίκες. Οι ασθενείς με στεφανιαία νόσο, και συγκεκριμένα οι γυναίκες είχαν τρεις φορές μεγαλύτερη μείωση στην ροή του αίματος από ότι οι αγχωμένοι άνδρες.

Το στρες έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιακού επεισοδίου (εμφράγματος). Το στρες της δουλειάς αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακού επεισοδίου κατά 23%.

Σε μια μελέτη που έγινε στην Αυστραλία, βρέθηκε ότι ο έντονος θυμός ή το άγχος πολλαπλασιάζουν τον κίνδυνο ενός εμφράγματος, περισσότερο από εννέα φορές.

Σακχαρώδης διαβήτης

Ίσως να σας εκπλήξει το γεγονός ότι το στρες συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη. Μια μελέτη έδειξε ότι οι γυναίκες με συμπτώματα μετατραυματικού στρες (PTSD) –μια κατάσταση που προκαλείται από τραυματικά γεγονότα- είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν διαβήτη από ότι οι γυναίκες χωρίς PTSD.

Η εξήγηση για το πως το στρες συνδέεται με τον υψηλό κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη αφορά την παραγωγή της κορτιζόλης, η οποία στις περιόδους άγχους αυξάνεται και η οποία με τη σειρά της αυξάνει τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα.

Άνοια – Νόσος Alzheimer

Η νόσος του Alzheimer (μορφή άνοιας) επηρεάζει περισσότερο από 5 εκατομμύρια ανθρώπους στην Αμερική και είναι η έκτη αιτία θανάτου στην χώρα. Οι ακριβείς αιτίες της νόσου δεν είναι ξεκάθαρες, ωστόσο παλαιότερες μελέτες δείχνουν ότι το στρες συμβάλει στην εμφάνισή της.

Τον Μάρτιο του 2013 σε μια έρευνα που έγινε στην Σουηδία, βρέθηκε ότι τα υψηλά επίπεδα των ορμονών του στρες στον εγκέφαλο των ποντικών συνδέονται με μεγαλύτερο ποσοστό πλακών αμυλοειδούς (οι πρωτεΐνες που παίζουν ρόλο στη νόσο Alzheimer).

Μια άλλη μελέτη του 2010 έδειξε ότι οι γυναίκες οι οποίες είχαν υψηλή αρτηριακή πίεση ή υψηλά επίπεδα κορτιζόλης- και τα δύο συμπτώματα του στρες- ήταν τρεις φορές πιο πιθανό να εμφανίσουν Alzheimer, συγκριτικά με τους ασθενείς που δεν είχαν αυτά τα συμπτώματα.

Επιπρόσθετα, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα, έδειξε ότι οι στους ηλικιωμένους που ήδη πάσχουν από ήπια γνωστική δυσλειτουργία, το άγχος επιταχύνει την εξέλιξη προς τοAlzheimer.

Υπογονιμότητα

Περίπου 1 στα 8 ζευγάρια στην Αμερική έχουν προβλήματα γονιμότητας. Οι γυναίκες δυσκολεύονται να μείνουν έγκυες ή να ολοκληρώσουν την εγκυμοσύνη. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι το στρες αποτελεί έναν παράγοντα που συμβάλλει σε αυτό το πρόβλημα.

Τον Μάιο του 2014, μια μελέτη ανέδειξε ότι το στρες μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της παραγωγής και της ποιότητας του σπέρματος, παράγοντες που επηρεάζουν την γονιμότητα. Οι ερευνητές πίσω από την μελέτη, υπέθεσαν ότι το στρες προκαλεί την απελευθέρωση των γλυκοκορτικοειδών – των ορμονών που επηρεάζουν τον μεταβολισμό των υδατανθράκων, των λιπαρών οξέων και των πρωτεϊνών. Αυτό μπορεί να ρίχνει τα επίπεδα της τεστοστερόνης και την παραγωγή σπέρματος στους άνδρες.

Επίσης και οι γυναίκες έχουν θέματα γονιμότητας λόγω του στρες. Σε μια μελέτη του 2014, βρέθηκε ότι γυναίκες με υψηλά επίπεδα α-αμυλάσης (ένα ένζυμο που συνδέεται με υψηλά επίπεδα στρες) έχουν 29% λιγότερες πιθανότητες να μείνουν έγκυες σε σχέση με τις γυναίκες με χαμηλά επίπεδα του ενζύμου. Αυτές οι γυναίκες έχουν επίσης διπλάσιες πιθανότητες να έχουν προβλήματα γονιμότητας.

Πώς μπορείτε να προστατευθείτε από το στρες;

Ο καλύτερος τρόπος για να μειώσετε τον κίνδυνο των προβλημάτων υγείας που συνδέονται με το στρες είναι να αντιμετωπίσετε το ίδιο το στρες.

Για να το κάνετε αυτό, πρώτα πρέπει να αναγνωρίσετε τα συμπτώματα του στρες. Αυτά ποικίλλουν σε κάθε άτομο, αλλά συχνά περιλαμβάνουν: δυσκολία στον ύπνο, κόπωση, μείωση ή αύξηση της όρεξης, και αίσθημα κατάθλιψης, εκρήξεις θυμού ή ευερεθιστότητα. Επίσης πολλοί άνθρωποι καπνίζουν ή πίνουν περισσότερο για να αντιμετωπίσουν το στρες με αποτέλεσμα να επιβαρύνουν περισσότερο την υγεία τους και να οδηγούνται σε εξαρτήσεις.

Ο καλύτερος τρόπος διαχείρισης του άγχους είναι να ζητήσετε βοήθεια από φίλους ή την οικογένειά σας, ή από έναν ειδικό. Αν ένα άτομο αισθάνεται ότι δεν μπορεί να διαχειριστεί το άγχος και έχει αυτοκτονικές σκέψεις ή είναι εξαρτημένο από ουσίες ή αλκοόλ καλό θα πρέπει να ζητήσει την βοήθεια ενός ψυχιάτρου.

Η γυμναστική επίσης μπορεί να είναι αποτελεσματική για το στρες. Η σωματική δραστηριότητα αυξάνει την παραγωγή των “νευροδιαβιβαστών της χαράς” στον εγκέφαλο, που ονομάζονται ενδορφίνες. Η άσκηση επίσης βοηθά στην κατάθλιψη και βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου.

Άλλοι τρόποι διαχείρισης του άγχους περιλαμβάνουν:

• Εναν πιο θετικό τρόπο σκέψης και λόγου: που μετασχηματίζει τις αρνητικές σκέψεις σε θετικές. Αντί να λέτε ʺΔεν μπορώ να το κάνω αυτόʺ πείτε ʺΘα κάνω ότι καλύτερο μπορώʺ . Ο αρνητικός τρόπος σκέψης και λόγου αυξάνει τα επίπεδα του άγχους.
• Τρόπους για την διακοπή του στρες: αν ξεκινήσετε να αισθάνεστε αγχωμένοι, μετρήστε μέχρι το 10 πριν μιλήσετε, πάρτε μερικές βαθιές ανάσες ή πηγαίνετε μια βόλτα.
• Τις απολαυστικές δραστηριότητες: κάντε δραστηριότητες που σας ευχαριστούν. Ξεκινήστε ένα χόμπι, δείτε μια ταινία ή βγείτε για δείπνο με φίλους.
• Την καθημερινή χαλάρωση: μπορείτε να μάθετε τεχνικές χαλάρωσης. Ο διαλογισμός, η yoga και το tai chi έχουν δείξει ότι μειώνουν τα επίπεδα του στρες.

Όλοι οι άνθρωποι μπορούν να αντιμετωπίσουν το στρες, για να είναι καλύτερα στην υγεία τους.