Στρες και διαταραχές του πεπτικού συστήματος

Πώς το Στρες επηρεάζει το Πεπτικό μας Σύστημα;

Το στρες μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα στο γαστρεντερικό μας σύστημα. Όλοι έχουμε νιώσει σφίξιμο στο στομάχι σε περιόδους  έντονου στρες.

Πώς το στρες επηρεάζει την πέψη;

Το στρες μπορεί να επηρεάσει κάθε τμήμα του πεπτικού συστήματος. Το στομάχι ελέγχεται από το κεντρικό νευρικό σύστημα του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού. Υπάρχει ένα ολόκληρο δίκτυο νευρώνων στο γαστρεντερικό.  Στην πραγματικότητα το νευρικό σύστημα του στομάχου συχνά αποκαλείται δεύτερος εγκέφαλος.

Το εντερικό νευρικό σύστημα διατρέχει όλη την γαστρεντερική οδό από τον οισοφάγο μέχρι το παχύ έντερο και ρυθμίζει :

•  Την κατάποση
• Την απελευθέρωση ενζύμων για τη διάσπαση της τροφής
• Την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών και την απομάκρυνση των άχρηστων ουσιών

Τι συμβαίνει στο σώμα μας όταν νιώθουμε στρες;

Όταν αντιμετωπίζουμε μια απειλητική κατάσταση, το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, ένα κομμάτι του αυτόνομου νευρικού συστήματος, που ρυθμίζει τις λειτουργίες του σώματος όπως ο χτύπος της καρδιάς, η αναπνοή και η αρτηριακή πίεση, σε απόκριση στο μηχανισμό πάλης ή φυγής απελευθερώνει κορτιζόλη, την ορμόνη του στρες που θέτει το σώμα σε εγρήγορση για να αντιμετωπίσει την απειλή.

Το στρες προκαλεί φυσιολογικές αλλαγές, όπως η εγρήγορση, η γρηγορότερη αναπνοή και η ταχυπαλμία, η αύξηση της αρτηριακής πίεσης, η αύξηση στα επίπεδα της χοληστερόλης και η μυϊκή ένταση.

Όταν το στρες ενεργοποιεί την απόκριση πάλης ή φυγής στο κεντρικό νευρικό σύστημα επηρεάζει το πεπτικό σύστημα:

• Προκαλώντας σύσπαση στον οισοφάγο
• Αυξάνοντας τα οξέα στο στομάχι, με αποτέλεσμα τη δυσπεψία
• Προκαλώντας ναυτία
• Προκαλώντας διάρροια ή δυσκοιλιότητα

Η επίδραση του στρες στο στομάχι δεν περιλαμβάνει μόνο τη δυσπεψία. Υπάρχει μια πολύπλοκη σύνδεση ανάμεσα στον εγκέφαλο και στο πεπτικό σύστημα. Αυτή η σύνδεση είναι πολύ ευαίσθητη στη διάθεση. Το στρες παίζει κύριο ρόλο σε πολλά προβλήματα του πεπτικού όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, η δυσπεψία και η καούρα.

Οι άνθρωποι με προβλήματα του πεπτικού συχνά δεν παίρνουν στα σοβαρά την άποψη ότι το άγχος μπορεί να είναι η ρίζα του προβλήματός τους. Όμως οι μελέτες έχουν δείξει ότι το στρες επηρεάζει το σώμα μας.

Σύνδεση εγκεφάλου-πεπτικού

Λίγοι γνωρίζουν την ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στον εγκέφαλο και στο πεπτικό σύστημα. Το στομάχι και το έντερο έχουν περισσότερα νευρικά κύτταρα από ότι ολόκληρος ο νωτιαίος μυελός, για αυτό και πολλές φορές το πεπτικό ονομάζεται "μικρός εγκέφαλος". Τα νεύρα ξεκινούν από τον εγκέφαλο και καταλήγουν στο πεπτικό σύστημα και τα μηνύματα μετακινούνται και προς τις δύο κατευθύνσεις. Το 95% της σεροτονίνης του σώματος εντοπίζεται στο πεπτικό σύστημα, όχι στον εγκέφαλο.

Σε περιόδους στρες, το σώμα μας επικεντρώνεται  σε ζωτικής σημασίας διαδικασίες. Όταν ο εγκέφαλος στρεσάρεται , απελευθερώνονται ορμόνες που αναστατώνουν το πεπτικό σύστημα. Οι ορμόνες έχουν διαφορετικές και μερικές φορές αντικρουόμενες δράσεις. Για παράδειγμα, η εκλυτική ορμόνη της κορτικοτροπίνης είναι μια ορμόνη συναγερμού στο σώμα. Όταν αντιμετωπίζουμε ψυχοπιεστικές καταστάσεις, ο εγκέφαλος απελευθερώνει την εκλυτική ορμόνη της κορτικοτροπίνης για να μεταφέρει το ερέθισμα στα επινεφρίδια να ξεκινήσουν τη σύνθεση στεροειδών και αδρεναλίνης, των χημικών ουσιών που μας δίνουν δύναμη και ενέργεια ώστε να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τον κίνδυνο.

Η εκλυτική ορμόνη της κορτικοτροπίνης μειώνει την όρεξη, πράγμα που εξηγεί γιατί μερικοί άνθρωποι δεν μπορούν να φάνε τίποτα όταν είναι αγχωμένοι. Την ίδια στιγμή, τα στεροειδή μπορεί να κάνουν ένα άτομο να πεινάει, για αυτό και κάποιοι άνθρωποι όταν αγχώνονται τρώνε σοκολάτα, παγωτό ή πατατάκια.

Είναι ξεκάθαρο ότι διαφορετικοί άνθρωποι έχουν διαφορετικές αποκρίσεις στο στρες, για αυτό δεν γνωρίζουμε ποιες ακριβώς καταστάσεις επηρεάζουν την πέψη. Αλλά υπάρχουν κάποιοι γενικοί κανόνες. Βραχυπρόθεσμα το στρες προκαλεί ναυτία, στομαχόπονο και διάρροια. Μακροπρόθεσμα το στρες μπορεί να προκαλέσει χρόνια νοσήματα όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και η καούρα.

Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και άλλες διαταραχές του γαστρεντερικού

Το στρες είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό για τους ανθρώπους που έχουν προβλήματα του πεπτικού χωρίς κάποια ξεκάθαρη φυσική αιτία. Σε αυτές τις περιπτώσεις, κάθε τμήμα του συστήματος φαίνεται υγιές και φυσιολογικό, αλλά δεν λειτουργεί όπως θα έπρεπε. Αυτές οι διαταραχές είναι ευαίσθητες στο στρες και είναι πολύ συχνές.

Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου είναι ένα πολύ συχνό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από επώδυνες κράμπες, φούσκωμα, και εναλλαγή δυσκοιλιότητας και διάρροιας.

Κανείς δεν γνωρίζει πως ξεκινά το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το στρες μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα. Το στρες προκαλεί συσπάσεις στο έντερο και αυτό δημιουργεί πόνο. Δεν είναι ξεκάθαρο το γιατί οι άνθρωποι με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου κάποιες φορές εμφανίζουν δυσκοιλιότητα. Μια εξήγηση είναι ότι το στρες μπορεί περιστασιακά να αποσυντονίζει τις συσπάσεις του εντέρου. Το στρες μπορεί να εντείνει τις αισθήσεις για αυτό και οι άνθρωποι με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου νιώθουν έντονη δυσφορία, καθώς ακόμη και οι φυσιολογικές συσπάσεις μπορεί να είναι πραγματικά δυσάρεστες.

Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου επηρεάζει σημαντικά τους ανθρώπους, τους κάνει πιο ευαίσθητους στο στρες.

Άλλες διαταραχές του πεπτικού που συνδέονται με το στρες περιλαμβάνουν:

• Δυσπεψία: το στομάχι πονά και μπορεί να έχετε καούρα. Μερικές φορές μπορεί να νιώθετε φούσκωμα ή ναυτία και να κάνετε εμετό. Αυτά τα σημάδια μοιάζουν με αυτά του έλκους αλλά είναι σημάδια δυσπεψίας. Η δυσπεψία είναι η δεύτερη πιο συχνή διαταραχή του γαστρεντερικού μετά το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Όλα τα συμπτώματα της δυσπεψίας επιδεινώνονται σε περιόδους άγχους αλλά μπορούν να υποχωρήσουν όταν ένα άτομο έχει τη δυνατότητα να ηρεμήσει.
• Ελκώδης κολίτιδα και νόσος του Crohn: αυτές οι διαταραχές μαζί με το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου δεν προκαλούνται μόνο από το στρες. Αλλά από τη στιγμή που θα γίνει η έναρξη της νόσου, το στρες μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα.
• Έλκος στομάχου: οι παλιότερες γενιές θεωρούσαν ότι τα έλκη ήταν σημάδι άγχους. Τώρα είναι γνωστό ότι τα περισσότερα έλκη προκαλούνται από βακτηριακή λοίμωξη. Κάποιες μελέτες δείχνουν ότι το στρες συμβάλλει στη λοίμωξη και ίσως να κάνει το στομάχι πιο ευαίσθητο στην ισορροπία των οξέων με αποτέλεσμα να είναι πιο ευάλωτο σε έλκη.
• Καούρα: υπάρχουν πολλές πιθανές αιτίες για την καούρα, όπως η υπερβολική παραγωγή των οξέων στο στομάχι. Όποια και αν είναι η αιτία, το στρες μπορεί να επιδεινώσει την καούρα. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που βιώνουν μια μεγάλη αλλαγή στη ζωή τους είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν σοβαρά συμπτώματα. Το στρες αυξάνει την παραγωγή των οξέων στο στομάχι ή μπορεί να κάνει τον οισοφάγο πιο ευαίσθητο στον πόνο.

Αντιμετώπιση των διαταραχών του πεπτικού και του άγχους

Αν το πεπτικό σας σύστημα δεν λειτουργεί ομαλά, δεν είναι ανάγκη να υποφέρετε. Συζητήστε τα συμπτώματά σας με έναν γιατρό ώστε να μπορέσετε να βρείτε την καλύτερη θεραπεία.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι που μπορούν να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε το στρες.

Τακτική άσκηση

Η φυσική δραστηριότητα μειώνει την ένταση και διεγείρει την απελευθέρωση χημικών ουσιών στον εγκέφαλο που ονομάζονται ενδορφίνες, που δρουν ως φυσικά παυσίπονα. Οι ενδορφίνες βελτιώνουν τον ύπνο, πράγμα που βοηθά στην ανακούφιση από το στρες. Η τακτική άσκηση είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να μειώσετε το άγχος και να διατηρήσετε την υγεία του πεπτικού σας.

Διατροφή

Οι διατροφικές διαταραχές όπως η παχυσαρκία συνδέονται με ψυχολογικό στρες. Η κορτιζόλη, μια ορμόνη που απελευθερώνεται από τα επινεφρίδια αυξάνει την όρεξη. Το στρες επηρεάζει τις προτιμήσεις μας στο φαγητό. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι το στρες προκαλεί αύξηση της πρόσληψης λιπαρών τροφών, ζάχαρης ή υδατανθράκων.

Υπάρχουν συγκεκριμένες τροφές που μειώνουν το στρες. Ο σολομός περιέχει ωμέγα-3 λιπαρά οξέα που φυσικά βελτιώνουν τη διάθεση. Τα αμύγδαλα είναι εξαιρετική πηγή μαγνησίου, ενός μεταλλικού στοιχείου που βοηθά στον έλεγχο των επιπέδων της κορτιζόλης. Τα πορτοκάλια και τα εσπεριδοειδή είναι πλούσια σε βιταμίνη C, η οποία μειώνει την αρτηριακή πίεση.

Ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία θα σας βοηθήσει να μειώσετε την ανησυχία και το στρες και να αντικαταστήσετε τις αρνητικές σκέψεις με πιο θετικές. Οι άνθρωποι με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου που έκαναν ψυχοθεραπεία ανέφεραν βελτίωση στην ποιότητα ζωής και μείωση των συμπτωμάτων του άγχους.

Δεξιότητες διαχείρισης

Ένα σημαντικός παράγοντας στη μείωση του στρες είναι η φροντίδα του εαυτού. Για πολλούς αυτό σημαίνει σωστή διαχείριση του χρόνου. Οι άνθρωποι που δεν μπορούν να οργανώσουν το χρόνο τους έχουν υψηλότερα επίπεδα άγχους.

Μπορείτε να βελτιώσετε τις ικανότητές σας:

• Γνωρίζοντας τις προθεσμίες
• Οργανώνοντας το χρόνο σας
• Θέτοντας στόχους
• Αποφεύγοντας την αναβλητικότητα

Υπάρχουν πολλές μελέτες που δείχνουν ότι οι δεξιότητες βοηθούν στη διαχείριση του άγχους και της ανησυχίας και στην απόκτηση αντοχής. Οι τεχνικές αναπνοών μπορεί να σας βοηθήσουν να βάλετε τις σκέψεις σας σε σειρά και να είστε πιο ήρεμοι.

Γιόγκα

Η γιόγκα συνδυάζει τεχνικές αναπνοών, διαλογισμό και άσκηση. Μπορεί να μειώσει σημαντικά το στρες, την ανησυχία και την κατάθλιψη. Επίσης η γιόγκα βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και στον καρδιακό ρυθμό.

Διαλογισμός

Υπάρχουν πολλές τεχνικές διαλογισμού που βοηθούν το μυαλό να επικεντρωθεί σε κάτι συγκεκριμένο , σε μια δραστηριότητα ή στην επίτευξη της ηρεμίας. Αν και ο στόχος του διαλογισμού δεν είναι η μείωση του άγχους, είναι μια θετική επίδραση της τεχνικής.