Οι κίνδυνοι του Dr ChatGPT

Οι κίνδυνοι του Dr ChatGPT

Η αυξανόμενη τάση των ανθρώπων να στρέφονται στο ChatGPT και σε άλλα ΑΙ chatbots για συμβουλές για την διαχείριση συναισθηματικών προβλημάτων, την κατανόηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, ή την αναζήτηση διάγνωσης είναι ένα φαινόμενο που αντανακλά τις υποσχέσεις και τους κινδύνους των ψηφιακών εργαλείων για την ψυχική υγεία. Αυτό δείχνει το φαινόμενο του "Dr. Google,” όπου οι άνθρωποι στρέφονται στο διαδίκτυο για να πάρουν απαντήσεις για τα θέματα υγείας που τους απασχολούν. Ως ψυχοθεραπευτής και ψυχίατρος, βλέπω ότι αυτή η τάση είναι δίκοπο μαχαίρι, καθώς αυτές οι τεχνολογίες μπορεί να προσφέρουν προσβασιμότητα και αμεσότητα, αλλά επίσης κρύβουν σημαντικούς κινδύνους και περιορισμούς που πρέπει κάποιος να γνωρίζει. Στις μέρες μας οι κίνδυνοι του Dr ChatGPT ειναι πολλοί. 

Ποια είναι τα προβλήματα του Dr ChatGPT; 

Ένα από τα πιο ουσιαστικά προβλήματα του ChatGPT, είναι ότι δεν είναι ψυχοθεραπευτής και δεν μπορεί να αντικαταστήσει την πραγματική ανθρώπινη σύνδεση. Η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) δεν έχει πραγματική ενσυναίσθηση, μπορεί να μιμείται ότι κατανοεί μέσα από την ομιλία, αλλά δεν έχει πραγματική συναισθηματική επίγνωση ή την ικανότητα να κατανοεί τα μη λεκτικά σημάδια, τα οποία είναι πολύ σημαντικά στην ψυχοθεραπεία. Αυτοί οι περιορισμοί σημαίνουν ότι η ευαίσθητη υποστήριξη που απαιτείται για τα θέματα ψυχικής υγείας απουσιάζει, και οι χρήστες μπορεί να μην παίρνουν την κατανόηση που έχουν ανάγκη. 

Επιπλέον, το να στηρίζετε κάποιος στην ΑΙ για συναισθηματική υποστήριξη μπορεί να δημιουργεί πολλά ανθυγιεινά μοτίβα. Κάποιοι χρήστες αναπτύσσουν μια αίσθηση συναισθηματικής σύνδεσης ή ακόμη και εξάρτησης από το ChatGPT, και οι μελέτες δείχνουν ότι αυτό μπορεί να οδηγεί στην αύξηση της μοναξιάς και στη μείωση των αλληλεπιδράσεων στον πραγματικό κόσμο, ειδικά στους ανθρώπους που συνδέονται βαθιά με τα chatbots. Αυτη η ψηφιακή σχέση, αν και μπορεί να μοιάζει βολική βραχυπρόθεσμα, στην πραγματικότητα επιδεινώνει τα συναισθήματα της απομόνωσης και αποθαρρύνει τους ανθρώπους να ζητήσουν βοήθεια από τους φίλους, την οικογένεια τους ή κάποιον ειδικό. 

Τελικά, η προσαρμοστικότητα της ΑΙ μπορεί να ενισχύει τις προκαταλήψεις των χρηστών. Το ChatGPT μπορεί να δίνει απαντήσεις που να συμβαδίζουν με τις προκαταλήψεις του χρήστη, και έτσι να ενισχύει τις δυσπροσαρμοστικές πεποιθήσεις ή τις συμπεριφορές. 

Το πιο επικίνδυνο πράγμα για τις εφαρμογές ΑΙ όπως το ChatGPT είναι το πόσο πειστικά  ακούγονται. Το λογισμικό τους έχει αναπτυχθεί για να δίνουν αποφασιστικές και δικαιολογημένες απαντήσεις, ακόμη και όταν επινοούν πράγματα. 

Όταν κάποιος στηρίζεται στην ΑΙ για συναισθηματική υποστήριξη ή μια διάγνωση, αυτό κρύβει πολλούς κινδύνους, όπως η παραπληροφόρηση, η αυξημένη απομόνωση, και η επανάληψη επιβλαβών μοτίβων συμπεριφοράς. Η πληροφόρηση για αυτούς τους περιορισμούς, βοηθά στα ξεκάθαρα όρια γύρω από τη χρήση της ΑΙ για θέματα ψυχικής υγείας. 

Το ChatGPT, οπως ο προκάτοχος του ο Dr. Google, προσφέρει στους χρήστες την αίσθηση της αυτονομίας στη διαχείριση των θεμάτων υγείας. Ωστόσο, η ακρίβεια και η καταλληλότητα αυτών των πληροφοριών δεν είναι πάντα εξιοπιστες. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η διαγνωστική ακρίβεια του ChatGPT είναι μικρότερη από το 50%, πράγμα που σημαίνει ότι δεν είναι αξιόπιστο στην αναγνώριση και στη διαχείριση θεμάτων υγείας.

Μια μελέτη έδειξε ότι το ChatGPT μπορεί να παρέχει σωστή διάγνωση και θεραπεία μόνο στο 49% των περιπτώσεων, και ακόμη και όταν οι απαντήσεις του δεν είναι εντελώς λανθασμένες, συχνά δεν είναι ακριβείς ώστε να στηριχτεί πάνω τους μια ασφαλής ιατρική διάγνωση. Αυτή η αναξιοπιστία εντείνεται όσον αφορά τις ψυχιατρικές νόσους, όπου  οι λεπτομέρειες στα συμπτώματα και η σημασία της θεραπευτικής σχέσης είναι πρωταρχικής σημασίας. 

Τι θέματα μπορεί να προκαλεί η υπερβολική χρήση του ChatGPT ή του Dr. Google; 

Η υπερβολική χρήση του ChatGPT ή του Dr. Google μπορεί να ενισχύει τις επιβλαβείς πεποιθήσεις για την υγεία με πολλούς τρόπους, ειδικά σε ασθενείς που έχουν άγχος ή είναι σε ευάλωτη θέση. Όταν τα άτομα επισκέπτονται επανειλλημένα αυτές τις πλατφόρμες για να ελέγχουν τα συμπτώματα τους, εκτίθενται σε ένα εύρος ανακριβών και αναξιόπιστων πληροφοριών. Το ChatGPT για παράδειγμα, έχει αποδειχθεί ότι παράγει μια απάντηση που ακούγεται εύλογη αλλά είναι παράλογη ή λανθασμένη, ένα φαινόμενο που είναι γνωστό ως “παραίσθηση”. Αυτό μπορεί να οδηγεί τους ανθρώπους να αποδέχονται τις λάθος πληροφορίες ως γεγονότα, ειδικά αν τα chatbots έχουν αποφασιστικό τόνο στη φωνή τους. 

Η υπερβολική αναζήτηση μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη ή στην επιδείνωση του άγχους υγείας, μια κατάσταση που συχνά αναφέρεται ως “κυβερνοχονδρία”. Σε αυτή την περίπτωση οι άνθρωποι είναι πεπεισμένοι ότι έχουν κάποια σοβαρή ή απειλητική για τη ζωή νόσο πράγμα που βασίζεται στις γενικές πληροφορίες που βρίσκουν στο διαδίκτυο. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων που χρησιμοποιούν το Dr. Google καταλήγουν να πιστεύουν ότι έχουν κάποια ασθένεια, μόνο για να ανακαλύψουν αργότερα ότι είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Αυτός ο κύκλος αναζήτησης και αυτοδιάγνωσης μπορεί να δημιουργεί μια κατάσταση συνεχούς φόβου και στρες, υπονομεύοντας την εμπιστοσύνη στους γιατρούς και αυξάνοντας τις περιττές εξετάσεις. 

Και το ChatGPT και ο Dr. Google μπορούν επίσης να παρέχουν ψευδείς διαβεβαιώσεις. Οι άνθρωποι μπορεί να αγνοούν σοβαρά συμπτώματα αν βρίσκουν πληροφορίες στο διαδίκτυο που να δείχνουν ότι η κατάσταση είναι στην αρχή, πράγμα που οδηγεί στην καθυστερημένη ιατρική φροντίδα. Αντίθετα, αυτές οι πλατφόρμες μπορούν να επικυρώσουν και να κλιμακώσουν ακραίες ή παραληρητικές πεποιθήσεις. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου τα ΑΙ chatbots, περιλαμβανομένου του ChatGPT, ενισχύουν τη συνωμοσιολογική σκέψη ή ενθαρρύνουν επικίνδυνες συμπεριφορές σε ευάλωτους χρήστες, μερικές φορές με τραγικά αποτελέσματα όπως οι αυτοτραυματισμοί ή η αυτοκτονία. 

Η συνήθεια της αυτοδιάγνωσης μέσα από αυτά τα εργαλεία μπορεί να υπονομεύει την θεραπευτική σχέση ανάμεσα στους γιατρούς και στους ασθενείς. Οι ασθενείς κλείνουν ραντεβού με τους γιατρούς πεπεισμένοι ότι έχουν κάποιο θέμα υγείας, και αυτό δυσκολεύει την δουλειά των γιατρών. Αυτή η δυναμική δημιουργεί δυσπιστία, απογοήτευση και μη συμμόρφωση στις ιατρικές συμβουλές. 

Καθώς το ChatGPT και παρόμοια εργαλεία μπορούν να προσφέρουν κάποιες πληροφορίες, δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την ιατρική φροντίδα. Όταν κάποιος στηρίζεται σε αυτά τα εργαλεία για διάγνωση αυτό μπορεί να εντείνει το άγχος, να ενισχύει τις λάθος πεποιθήσεις,  να ενθαρρύνει τις επικίνδυνες συμπεριφορές και να υπονομεύει τη σχέση ανάμεσα σε ασθενή και γιατρό. Η χρήση τους δεν πρέπει ποτέ να αντικαθιστά την γνώμη των ειδικών. Καθώς η τεχνολογία εξελλίσεται, είναι σημαντικό ότι θα προκύπτουν ηθικά διλλήματα. 

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι της χρήσης του Dr. ChatGPT; 

1. Η ψυχοθεραπεία αφορά και την θεραπευτική σχέση

Στον πυρήνα της η ψυχοθεραπεία έχει να κάνει με την θεραπευτική δύναμη της ανθρώπινης επαφής. Η ψυχοθεραπεία δεν είναι "συμβουλές" και οδηγίες. Όλοι μας είμαστε κοινωνικά όντα, πράγμα που σημαίνει ότι μεγάλο ποσοστό του ψυχολογικού στρες προκύπτει από τις δυσκολίες στις σχέσεις. Είτε πρόκειται για τραύματα της παιδικής ηλικίας, δυσλειτουργικά μοτίβα στις σχέσεις ή θέματα εμπιστοσύνης, όλα αυτά απαιτούν μια ανθρώπινη προσέγγιση με ενσυναίσθητη για την επούλωση. 

Ένας ψυχοθεραπευτής δεν προσφέρει μόνο λύσεις, δημιουργεί ένα ασφαλές περιβάλλον όπου ένας θεραπευόμενος νιώθει ότι τον ακούνε, τον βλέπουν και τον καταλαβαίνουν. Προσφέρει ενσυναίσθηση, συμπόνια, υποστήριξη, στοιχεία που δημιουργούν συναισθηματική ασφάλεια. Αυτή η σχέση από μόνη της είναι θεραπευτική. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η ποιότητα της θεραπευτικής σχέσης είναι ένας από τους πιο ισχυρούς προβλεπτικούς δείκτες για τα θετικά αποτελέσματα της ψυχοθεραπείας. 

Το ChatGPT, ωστόσο, δεν μπορεί να προσφέρει πραγματική θεραπεία. Μπορεί απλά να γράφει απαντήσεις που μιμούνται την συμπόνια, αλλά δεν νιώθει πραγματικά τίποτα. Δεν μπορεί να προσφέρει συναισθηματική σύνδεση, και εμπιστοσύνη. Δεν έχει τη μεταμορφωτική δύναμη μιας αληθινής ψυχοθεραπευτικής συνεδρίας. 

2. Το ChatGPT στερείται κλινικής εμπειρίας 

Οι ψυχοθεραπευτές κάνουν πολλά περισσότερα από το να ακούνε. Αναλύουν, συνδέουν, αξιολογούν και παίρνουν κλινικές αποφάσεις με βάση την εκπαίδευση και την εμπειρία τους. Ένας ψυχοθεραπευτής δεν σκέφτεται μονάχα όσα λέει ένας θεραπευόμενος, αλλά και πως τα λέει. Αναγνωρίζει μοτίβα, υποκείμενα συναισθήματα, ασυνέπειες και μη λεκτικά στοιχεία που δίνουν σημαντικές πληροφορίες για την ψυχική υγεία. 

Για παράδειγμα, αν ένας θεραπευόμενος αναφέρει ότι νιώθει συναισθήματα απελπισίας, ένας ψυχοθεραπευτής δεν θα το αναγνωρίσει απλά και θα προχωρήσει. Θα εξερευνήσει τι συμβαίνει, θα αξιολογήσει τους παράγοντες κινδύνου και θα καθορίσει το θεραπευτικό πλάνο. Κατανοεί ποτέ πρέπει να ψάξει πιο βαθιά και ποτέ να προσφέρει υποστήριξη στο θεραπευόμενο. 

Το ChatGPT απο την άλλη πλευρά, είναι απλά ένα γλωσσικό μοντέλο. Δίνει απαντήσεις με βάση μοτίβα αλλά δεν έχει την ικανότητα να αξιολογήσει τον τόνο της φωνής, τη γλώσσα του σώματος ή την συναισθηματική ένταση. Δεν μπορεί να διακρίνει τη διαφορά ανάμεσα στο στρες και στην κρίση. Αυτή η έλλειψη κλινικής εμπειρίας σημαίνει ότι μπορεί να αντιδρά υπερβολικά σε μικροπράγματα, ή να υποτιμά τους κινδύνους σε σοβαρά θέματα ψυχικής υγείας. 

3. Δεν έχει την εμπειρία ενός ψυχοθεραπευτή 

Το να γίνει κάποιος πραγματικός ψυχοθεραπευτής (και δεν αναφέρομαι στην γνωσιακή CBT, αλλά στην Συστημική, Gestalt, κα μεθόδους) είναι απαιτητικό από κάθε άποψη. Οι ψυχοθεραπευτές αφιερώνουν πολλά χρόνια στην εκπαίδευση τους και στην θεραπεία του εαυτού τους, και αξιολογούνται αυστηρά πριν πάρουν την άδεια να δουλέψουν με ασθενείς. Μαθαίνουν για την ανθρώπινη εξέλιξη, τα ψυχικά τραύματα, τα γνωστικά και συμπεριφορικά μοτίβα, τις ψυχοθεραπευτικές τεχνικές και τους ηθικούς περιορισμούς. Αποκτούν εμπειρία όταν δουλεύουν με ασθενείς που αντιμετωπίζουν δυσκολίες  και πολύπλοκα συναισθηματικά και ψυχολογικά θέματα. Φυσικά, οι ψυχοθεραπευτές δεν σταματούν ποτέ να εκπαιδεύονται και να μαθαίνουν ώστε να αποκτούν καλύτερες δεξιότητες και να προσφέρουν καλύτερη υποστήριξη στους ασθενείς. 

Το ChatGPT, απο την άλλη πλευρά, δεν έχει καμία εμπειρία από τον πραγματικό κόσμο. Έχει επεξεργαστεί κάποια κείμενα από βιβλία, άρθρα και συζητήσεις, αλλά το διάβασμα για την ψυχοθεραπεία δεν είναι το ίδιο με το να την εξασκεί κάποιος. Η κατανόηση των ψυχολογικών εννοιών θεωρητικά είναι ένα πράγμα, αλλά η εφαρμογή τους είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Η ΑΙ μπορεί να προσφέρει γενικές ποληροφοριες για την ψυχική υγεία, αλλά δεν μπορεί να προσφέρει γνώσεις που βασίζονται στην κλινική εμπειρία. Το  ChatGPT δεν μπορεί να διαβάσει τη γλώσσα του σώματος κάτι που κάνει ένας ψυχοθεραπευτής στη διάρκεια της συνεδρίας. 

4. Θεραπευτική σχέση με τον ψυχοθεραπευτή 

Η εμπιστοσύνη και η θεραπευτική σχέση με έναν ψυχοθεραπευτή είναι ο θεμέλιος λίθος της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας. Μια ισχυρή θεραπευτική σχέση μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερα θεραπευτικά αποτελέσματα. Ωστόσο, το ChatGPT, σαν μηχανή που είναι δεν μπορεί να προσφέρει την ίδια εμπιστοσύνη όπως ένας ψυχοθεραπευτής. Το ChatGPT λειτουργεί μέσω μηχανικής μάθησης και μαθαίνει ότι του δίνουν, ωστόσο δεν μπορεί να προσφέρει περισσότερες πληροφορίες. Το ChatGPT δεν έχει καμία πραγματική εμπειρία από τη ζωή ή επαγγελματική εκπαίδευση. 

Αν και το ChatGPT μπορεί να προφέρει συναισθηματική υποστήριξη και να μιμείται την συμπόνια, δεν έχει την ικανότητα να διαβάζει τις εκφράσεις του προσώπου και τη γλώσσα του σώματος, στοιχεία πολύ σημαντικά για την ανάπτυξη της εμπιστοσύνης. Φανταστείτε να προσπαθείτε να μοιραστείτε τους φόβους σας και τις ανησυχίες σας με ένα μηχάνημα που δεν μπορεί πραγματικά να κατανοήσει τη συναισθηματική σας κατάσταση. Είναι σαν να μιλάτε σε ένα τοίχο.

Επιπλέον, η θεραπευτική σχέση βασίζεται στην αμοιβαία κατανόηση, στο σεβασμό και στην ενσυναίσθηση, στοιχεία που είναι απολύτως ανθρώπινα. Ένας ψυχοθεραπευτής μπορεί να αξιολογεί τη γλώσσα του σώματος, τον τόνο της φωνής και να προσαρμόζει την προσέγγιση του στις μοναδικές ανάγκες του θεραπευόμενου. Το ChatGPT, απο την άλλη πλευρά, βασίζεται στον αλγόριθμο, και στα στοιχεία, που δεν μπορούν να ερμηνεύσουν την ανθρώπινη συμπεριφορά. Η αντίδραση του είναι ρομποτική. 

5. Εξατομικευμένη θεραπεία με βάση τις ανάγκες του ασθενή 

Η αποτελεσματική ψυχοθεραπεία δεν είναι μια προσέγγιση που να ταιριάζει σε όλους. Είναι ένα εξατομικευμένο, μοναδικό ταξίδι ειδικά σχεδιασμένο για τις ανάγκες και την προσωπικότητα του κάθε ασθενή. Οι ψυχοθεραπευτές έχουν την ικανότητα να προσαρμόζουν τις μεθόδους τους ανάλογα με τον κάθε άνθρωπο, σχεδιάζουν την θεραπεία. Το ChatGPT, ωστόσο, έχει περιορισμένη πρόσβαση σε δεδομένα. 

Αν και το ChatGPT μπορεί να προσφέρει γενικές πληροφορίες και στρατηγικές, μπορεί να μην έχει την ικανότητα να προσφέρει εξατομικευμένες πληροφορίες. Για παράδειγμα, αν κάποιος αντιμετωπίζει κάποιο πολύπλοκο θέμα ψυχικής υγείας, όπως η διαταραχή γενικευμένου άγχους, ένας ψυχοθεραπευτής μπορεί να προσαρμόσει την προσέγγιση του με βάση τις συγκεκριμένες προκλήσεις. Μπορεί να σκεφτεί έξω από το κουτί, να προσφέρει καινοτόμες λύσεις και παρεμβάσεις. 

Το ChatGPT, απο την άλλη πλευρά, λειτουργεί πιο γενικά. Η αντίδραση του βασίζεται σε συγκεκριμένα μοτίβα και κείμενα, πράγμα που σημαίνει ότι δίνει μια λύση σε όλους που δεν αξιολογεί τις συνθήκες μιας κατάστασης. Ο περιορισμός αυτός μπορεί να κάνει λιγότερο αποτελεσματική την θεραπεία. 

6. Η ΑΙ δεν μπορεί να βοηθήσει στην προσωπική εξέλιξη 

Ένας ψυχοθεραπευτής μπορεί να αξιολογεί κάθε κατάσταση. Αναγνωρίζει τον αρνητικό τροπο σκέψης, και προσπαθεί να ενθαρρύνει τους ασθενείς να βγουν από την ζώνη άνεσης τους, και να εξελιχθούν. 

Το ChatGPT, ως γλωσσικό μοντέλο, έχει σχεδιαστεί ώστε οι γνώσεις του να είναι "εύπεπτες", ευχάριστες και πολιτικά ορθές. Έχει την τάση να αντανακλά τις σκέψεις. Αν ένα άτομο πιστεύει ότι δεν θα είναι ποτέ αρκετά καλό, ο ψυχοθεραπευτής θα προσπαθήσει να αλλάξει αυτή τη σκέψη, να εξερευνήσει την προέλευση της και να δουλέψει για την καλλιέργεια πιο υγιών πεποιθήσεων. Και μπορεί να μιλήσει διαφορετικά, αναλόγως με την κατάσταση και τις ανάγκες του ατόμου. Το ChatGPT μπορεί να προσφέρει ενθάρρυνση, αλλά δεν αναγνωρίζει τις βαθιές σκέψεις ή τα συναισθήματα ενός ανθρώπου. 

Η πραγματική αλλαγή απαιτεί προσπάθεια, και ένας ψυχοθεραπευτής γνωρίζει πως να βοηθά ένας άτομο να αντιμετωπίζει αυτή τη δυσφορία με ασφάλεια. Η ΑΙ δεν έχει την δυνατότητα να κάνει το ίδιο.