Άγχος: Συμπτώματα, τύποι, θεραπεία

Θεραπεία για το άγχος

Το παθολογικό και υπερβολικό άγχος μπορεί να μεταφράζεται σε νευρικότητα, ανησυχία ή αυτό-αμφισβήτηση. Μερικές φορές, η αιτία του άγχους είναι εύκολο να εντοπιστεί, ενώ κάποιες άλλες όχι. Ο καθένας μας μπορεί να αισθανθεί άγχος κάποια στιγμή. Αλλά ο κατακλυσμιαίος, επαναλαμβανόμενος φόβος μπορεί να επηρεάσει σημαντικά έναν άνθρωπο. Όταν το άγχος παρεμβαίνει με αυτό τον τρόπο στη ζωή σας, χρειάζεται να μιλήσετε σε έναν ειδικό ψυχοθεραπευτή για αυτό.

Συμπτώματα Άγχους

Η διάγνωση του άγχους (ΤΕΣΤ άγχους) βασίζεται στο πως το κάθε άτομο βιώνει την ανησυχία, οπότε τα συμπτώματα διαφέρουν. Η προσωπικότητα, συνοδά προβλήματα της ψυχικής υγείας και άλλοι παράγοντες καθορίζουν τα συμπτώματα που βιώνει ένα συγκεκριμένο άτομο.

Το άγχος μπορεί να προκαλέσει επαναλαμβανόμενες σκέψεις και εμμονές. Ένα άτομο με άγχος ίσως να αισθάνεται μπερδεμένο ή να είναι δύσκολο να συγκεντρωθεί. Μερικές φορές η ανησυχία και η απογοήτευση μπορεί να είναι σημάδια άγχους. Ίσως κάποιοι άλλοι άνθρωποι με άγχος να αισθάνονται καταθλιπτικοί.

Τα συμπτώματα του παθολογικού άγχους μπορεί να είναι και ψυχοσωματικά καθώς μπορεί να προκαλέσει ένταση στους μύες ή υπέρταση. Το τρέμουλο, η εφίδρωση, η ταχυπαλμία, η ζαλάδα και η αϋπνία μπορούν επίσης να προέρχονται από το άγχος. Ακόμα και εξανθήματα στο σώμα από άγχος μπορεί να εμφανιστούν. Όπως επίσης οι πονοκέφαλοι, τα προβλήματα του γαστρεντερικού, η δυσκολία στην αναπνοή και η ναυτία. Αν τα σωματικά συμπτώματα είναι έντονα και ξαφνικά, μπορεί να πρόκειται για μια κρίση πανικού.

Πώς εκδηλώνεται το άγχος;

Οι άνθρωποι μπορεί να εκδηλώσουν το υπερβολικό άγχος με πολλούς τρόπους. Κάποιοι γίνονται πιο ομιλητικοί ενώ κάποιοι άλλοι απομονώνονται. Ακόμη και άνθρωποι που μοιάζουν εξωστρεφείς, φιλικοί ή ατρόμητοι, μπορεί να έχουν άγχος.

Καθώς το άγχος έχει πολλά συμπτώματα, εμφανίζεται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε άτομο.

Οι άνθρωποι με άγχος μπορεί κάποιες φορές να αποσύρονται, αλλά αυτό δεν είναι ο κανόνας για όσους υποφέρουν από άγχος. Άλλες φορές ο μηχανισμός της “πάλης ή της φυγής” (fight or flight), και ο άνθρωπος μπορεί να φανεί εριστικός και επιθετικός. Όταν κάποιος μπερδεύει τα λόγια του, τρέμει ή έχει νευρικά “τικ” έχει συνήθως άγχος. Παρόλο που αυτά τα συμπτώματα συνδέονται με το άγχος, δεν είναι πάντα παρόντα, και βέβαια μπορεί να εμφανιστούν και σε ανθρώπους που δεν έχουν κάποια αγχώδη διαταραχή.

Αν υποψιάζεστε ότι κάποιος που γνωρίζετε αντιμετωπίζει άγχος, θα ήταν βοηθητικό να το αναφέρετε αν δεν το κάνει κάποια νύξη εκείνος. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορείτε να κάνετε αν θέλετε κάποιος που αισθάνεται άγχος να αισθανθεί πιο άνετα. Μπορείτε:

• Να δείχνετε υπομονή
• Να τον ενθαρρύνετε ή να του δείχνετε την εκτίμηση σας
• Να είστε πρόθυμοι να μοιραστείτε λεπτομέρειες μαζί τους αν σας το ζητήσουν

Τι είναι η Διαταραχή Γενικευμένου Άγχους;

Η Διαταραχή Γενικευμένου Άγχους χαρακτηρίζεται από χρόνιο άγχος και ανησυχία, χωρίς να υπάρχει κάποια άμεση αιτία. Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται άγχος για συγκεκριμένα θέματα όπως τα χρήματα, τις συνεντεύξεις, τις παρουσιάσεις ή τα ραντεβού. Αλλά οι άνθρωποι με τη διαταραχή γενικευμένου άγχους αισθάνονται αγχωμένοι χωρίς ξεκάθαρη αιτία.

Σύμφωνα με τα διαγνωστικά κριτήρια (DSM-5) η Διαταραχή Γενικευμένου Άγχους ορίζεται ως το υπερβολικό άγχος και ανησυχία, που επηρεάζει ένα άτομο σχεδόν σε καθημερινή βάση. Πρέπει να διαρκεί 6 μήνες ή περισσότερο και είναι δύσκολο να ελεγχθεί. Ένα άτομο με διαταραχή γενικευμένου άγχους πρέπει επίσης να εμφανίζει τουλάχιστον τρία από τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Συχνή κόπωση
• Ανησυχία
• Ευερεθιστότητα
• Έλλειψη συγκέντρωσης
• Προβλήματα στον ύπνο
• Μυϊκή ένταση

Πολλοί παράγοντες μπορεί να συμβάλλουν στο άγχος. Αν κάποιος ζει σε ένα πιεστικό και κακοποιητικό περιβάλλον αυτό μπορεί να προκαλέσει άγχος. Μερικές φορές το άγχος γίνεται συνήθεια, για παράδειγμα κάποιος μπορεί να αγχωθεί για ένα γεγονός και να παραμείνει αγχωμένος αφού αυτό τελειώσει. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο σύγχρονος τρόπος ζωής συμβάλλει στο χρόνιο άγχος. Οι πιεστικές προθεσμίες, ο γρήγορος ρυθμός ζωής, η προσπάθεια να ανταπεξέλθουμε στους ρυθμούς των κοινωνικών δικτύων, άλλα οδηγούν στο χρόνιο στρες και άγχος.

Αν ένα άτομο δεν μπορεί να εντοπίσει από πού προέρχεται το άγχος του, μπορεί να ζητήσει βοήθεια και να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία. Μέσω της ψυχοθεραπείας θα διερευνήσει και επεξεργαστεί τις βαθύτερες αιτίες του άγχους, θα μάθει μεθόδους αντιμετώπισης των του άγχους και πως να ελέγχει τα συμπτώματα.

Τι προκαλεί άγχος;

Το άγχος είναι ένας μηχανισμός απόκρισης, με σκοπό την επιβίωση. Επιτρέπει στους ανθρώπους να προστατευθούν και να αποφύγουν κινδύνους. Όμως μερικές φορές μπορεί ένα άτομο να έχει υψηλά επίπεδα άγχους συχνά, και να αισθάνεται αδύναμος να διαχειριστεί τα συμπτώματα.

Η βιολογία, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες και η προσωπικότητα καθορίζουν αν ένα άτομο θα έχει άγχος. Με άλλα λόγια, το άγχος μπορεί να είναι κληρονομήσιμο, επίκτητο ή και τα δύο. Για παράδειγμα, οι μελέτες δείχνουν ότι οι αγχωμένοι γονείς είναι πολύ πιθανό να έχουν αγχωμένα παιδιά. Οι γονείς μπορεί να έχουν αγχωτικές συμπεριφορές με αποτέλεσμα να μεταδίδουν το άγχος και στα παιδιά. Αν κάποιος μεγαλώσει σε ένα αγχωτικό περιβάλλον έχει αυξημένες πιθανότητες να έχει άγχος μεγαλώνοντας. Αυτό συμβαίνει επειδή το άγχος γίνεται ένας μηχανισμός αποτροπής πιθανού κινδύνου.

Το άγχος μπορεί να προέλθει από ένα άλυτο ψυχικό τραύμα. Τα ψυχικά τραύματα προκαλούν σε ένα άτομο τεράστια ψυχολογική πίεση. Υπάρχουν καταστάσεις οι οποίες ενεργοποιούν ξανά το παλιό τραύμα. Αυτό είναι συχνό για τους ανθρώπους με μετατραυματικό στρες (PTSD) και ιδίως σε αυτές τις περιπτώσεις η θεραπεία EMDR είναι πολύτιμη.

Τύποι άγχους

 Το άγχος αποτελεί τη ρίζα πολλών ψυχικών καταστάσεων, όπως οι κρίσεις πανικού και οι φοβίες. Συχνά σχετίζεται και με άλλες καταστάσεις όπως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, το μετατραυματικό στρες και η κατάθλιψη. Σύμφωνα με την DSM-5 τα ακόλουθα ψυχικά θέματα κατηγοριοποιούνται ως διαταραχές άγχους:

• Το άγχος του αποχωρισμού: Χαρακτηρίζεται από τη διστακτικότητα ενός ατόμου να αφήσει το σπίτι του ή να φύγει μακριά από τους γονείς του.
• Η επιλεκτική αλαλία: Υπό συγκεκριμένες περιστάσεις το άτομο δεν μπορεί να μιλήσει καθόλου. Αυτή η κατάσταση δημιουργεί προβλήματα στην εκπαίδευση, στη δουλειά και στις κοινωνικές επαφές.
• Κρίσεις πανικού: Η Διαταραχή Πανικού χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού και σωματικά συμπτώματα του άγχους.
• Οι ειδικές φοβίες: Αφορούν φόβο γύρω από ένα συγκεκριμένο αντικείμενο ή κατάσταση, τα οποία το άτομο αποφεύγει.
• Το κοινωνικό άγχος: Οι άνθρωποι με κοινωνικό άγχος αισθάνονται φόβο ή άγχος στις κοινωνικές εκδηλώσεις. Ο φόβος είναι δυσανάλογος με τις περιστάσεις και οι άνθρωποι με κοινωνικό άγχος αποφεύγουν τις κοινωνικές συναναστροφές.
• Η αγοραφοβία: Είναι ο φόβος του να βρεθεί κάποιος σε ανοιχτούς ή κλειστούς χώρους, να αφήσει το σπίτι του και να βρίσκεται με πολύ κόσμο ή να χρησιμοποιεί τα δημόσια μέσα μεταφοράς.
• Άγχος προκαλούμενο από εξαρτησιογόνες ουσίες ή άλλα φάρμακα: Αυτή η κατάσταση προκαλείται από συγκεκριμένες ουσίες, όπως η καφεΐνη, το αλκοόλ, η κάνναβη. Το άγχος μπορεί να προκληθεί και από ορισμένα φάρμακα.

 Ζητήστε βοήθεια για το άγχος

 Το υπερβολικό άγχος μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στις σχέσεις, στον ύπνο, στην όρεξη, στη δουλειά, στο σχολείο και στα χόμπι. Είναι από τις πιο συχνούς λόγους που οι άνθρωποι ζητάνε βοήθεια.

Η θεραπεία μπορεί να εξαλείψει ή να μειώσει τα συμπτώματα. Αν οι άνθρωποι δεν μπορούν οι ίδιοι να εντοπίσουν την αιτία του άγχους, σε αυτό μπορεί να τους βοηθήσει η ψυχοθεραπεία.

Μπορεί να χρειαστεί λίγος χρόνος για ένα άνθρωπο με άγχος να ανοιχτεί σε έναν καταρτισμένο και έμπειρο ψυχοθεραπευτή. Χρειάζεται χρόνος για να αναπτυχθεί εμπιστοσύνη και η θεραπευτική σχέση. Η δέσμευση όμως στο πλάνο της ψυχοθεραπείας θα φέρει την επιτυχία. Υπάρχουν πολλές μέθοδοι για την θεραπεία του άγχους και μαζί με τον ψυχοθεραπευτή σας θα βρείτε αυτή που σας ταιριάζει καλύτερα.

Πότε να ζητήσετε βοήθεια για το άγχος;

 Αν νομίζετε ότι έχετε άγχος, δεν είναι ποτέ αργά για να ζητήσετε βοήθεια. Κάποια σημάδια που δείχνουν ότι ίσως να χρειάζεται να ζητήσετε βοήθεια είναι:

• Έχετε σκέψεις τρομακτικές ή δεν μπορείτε να τις ελέγξετε
• Το άγχος επηρεάζει αρνητικά τις σχέσεις σας με αγαπημένα ή σημαντικά πρόσωπα της ζωής σας
• Αισθάνεστε ότι δεν μπορείτε να βγείτε έξω από το σπίτι ή να έχετε ανθρώπους γύρω σας
• Έχετε προβλήματα με τον ύπνο
• Το άγχος δυσκολεύει την καθημερινότητά σας και δραστηριότητες όπως το φαγητό, η δουλειά, η φροντίδα των παιδιών
• Σκέφτεστε να κάνετε κακό στον εαυτό σας

Τύποι θεραπείας για το άγχος

 Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η ψυχοθεραπεία είναι αποτελεσματική στην καταπολέμηση του άγχους.

Η ψυχοθεραπεία εκπαιδεύει τους ανθρώπους να σκέφτονται διαφορετικά. Δεν αντιμετωπίζει μόνο τα συμπτώματα (συμπτώματα όπως κάνει η φαρμακευτική αγωγή) αλλά εντοπίζει την πραγματική πηγή του άγχους.

Η ψυχοθεραπεία βοηθά τους ανθρώπους να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν το άγχος, να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους και να διατηρήσουν την ευεξία τους. Και αν τυχόν το άγχος επανέλθει στη ζωή τους λόγω κάποιου πολύ έντονου γεγονότος, οι άνθρωποι έχουν πλέον τις κατάλληλες δεξιότητες για να το αντιμετωπίσουν.

Υπάρχουν πολλοί τύποι ψυχοθεραπείας για το άγχος. Ορισμένες τεχνικές που χρησιμοποιούνται για την θεραπεία του άγχους περιλαμβάνουν:

• Την ενσυνειδητότητα: Έχει αποδειχθεί ότι μειώνει το άγχος βοηθώντας τους ανθρώπους να αυξήσουν την αυτογνωσία τους.
• Το EMDR: Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιεί αισθητηριακά ερεθίσματα για να βοηθήσει τους ανθρώπους να επεξεργαστούν δύσκολες αναμνήσεις και ψυχολογικά τραυματικά.

Βέλτιστα αποτελέσματα της θεραπείας του άγχους

Για το καλύτερο και ταχύτερο αποτέλεσμα μπορεί να συνδυαστούν διαφορετικές μέθοδοι. Αυτό εξαρτάται από τον κάθε άνθρωπο και από τον τύπο του άγχους. Μερικές φορές υπάρχουν κάποια εμπόδια που αποτρέπουν τους ανθρώπους να ζητήσουν βοήθεια για το άγχος. Για παράδειγμα, ένα άτομο με κοινωνικό άγχος ίσως να αισθάνεται νευρικό να συναντήσει έναν ψυχοθεραπευτή, ενώ η αγοραφοβία και άλλες ειδικές φοβίες μπορεί να κάνουν απρόθυμους τους ανθρώπους να αφήσουν το σπίτι τους.

Όλες αυτές οι περιπτώσεις χρειάζονται θεραπεία. Άλλοι άνθρωποι θα μπορούν να ωφεληθούν από την ομαδική ψυχοθεραπεία. Σε μια συνεδρία ομαδική, οι άνθρωποι μπορούν να συζητήσουν, να μάθουν και να αντιμετωπίσουν το άγχος τους, με την καθοδήγηση ενός ειδικού ψυχοθεραπευτή.

Φαρμακευτική αγωγή για το άγχος

Για κάποιον που κατακλύζεται και παραλύει από το άγχος ή τον πανικό, τα αγχολυτικά φάρμακα μπορεί να είναι πολύτιμη, ιδίως στα πρώτα στάδια της θεραπείας. Τα φάρμακα για το άγχος έχουν σχεδιαστεί ώστε να αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα του άγχους και επιτρέπουν σε ένα άτομο να αισθάνεται καλύτερα και να είναι λειτουργικό. Ωστόσο, δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τα υποκείμενα συναισθήματα και τις ψυχολογικές αιτίες που προκαλούν άγχος ή να βοηθήσουν μακροχρόνια το άτομο να διαχειριστεί το άγχος του. Η φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει αντικαταθλιπτικά φάρμακα όπως το Ladose και το Zoloft, και αγχολυτικά όπως το Xanax.

Αλλαγές στον τρόπο ζωής που μειώνουν το άγχος

Η ψυχοθεραπεία είναι εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι για την αντιμετώπιση του άγχους. Ωστόσο καλό είναι να αλλάξουν και κάποιες συνήθειες. Μαζί με τον ψυχοθεραπευτή μπορείτε να δημιουργήσετε ένα πλάνο που θα περιλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής, οι οποίες είναι διαφορετικές για κάθε άτομο.

Οι αλλαγές αυτές περιλαμβάνουν:

• Το διαλογισμό
• Την ενσυνειδητότητα (mindfulness)
• Την σωματική άσκηση
• Την Yoga
• Τον καλό ύπνο
• Τη διακοπή διεγερτικών ουσιών, όπως η καφεΐνη