Μεταβολικό σύνδρομο

Μεταβολικό σύνδρομο

Το μεταβολικό σύνδρομο αναφέρεται στην παρουσία μιας ομάδας παραγόντων κινδύνου, ειδικών για τις παθήσεις του καρδιαγγειακού. Το μεταβολικό σύνδρομο αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη, εγκεφαλικού, παθήσεων της καρδιάς ή και των τριών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, η ομάδα των παραγόντων κινδύνου περιλαμβάνει:

• Κοιλιακή παχυσαρκία: αυτό σημαίνει ότι ένα άτομο έχει περιφέρεια μέσης μεγαλύτερη από 88 εκατοστά για τις γυναίκες και 102 εκατοστά για τους άνδρες. Η μεγάλη περιφέρεια μέσης είναι μια μορφή παχυσαρκίας που συνδέεται στενά με το μεταβολικό σύνδρομο.
• Υψηλή αρτηριακή πίεση: όταν η πίεση είναι 130/80mm Hg ή υψηλότερη. Η φυσιολογική αρτηριακή πίεση είναι μικρότερη από 120 mm Hg για την συστολική πίεση και μικρότερη από 80 mm Hg για τη διαστολική πίεση. Η υψηλή αρτηριακή πίεση συνδέεται στενά με την παχυσαρκία. Συνήθως παρατηρείται σε ανθρώπους με αντίσταση στην ινσουλίνη.
• Διαταραχές στη γλυκόζη νηστείας στο αίμα: αυτό σημαίνει ότι παρατηρείται μια τιμή ίση ή μεγαλύτερη από τα 100mg/dL.
• Υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων: όταν τα τριγλυκερίδια είναι πάνω από 150mg/dL. Τα τριγλυκερίδια είναι ένας τύπος λιπαρών οξέων στο αίμα.
• Χαμηλά επίπεδα HDL (καλής χοληστερόλης): επίπεδα μικρότερα από 40 mg/dL για τους άνδρες και μικρότερα από 50 mg/dL για τις γυναίκες.

Για τη διάγνωση του μεταβολικού συνδρόμου ένα άτομο πρέπει να έχει 3 ή περισσότερους από αυτούς τους παράγοντες.

Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν μεταβολικό σύνδρομο παρουσιάζουν αντίσταση στην ινσουλίνη. Το σώμα συνθέτει ινσουλίνη για να μεταφέρει την γλυκόζη μέσα στα κύτταρα , καθώς χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενέργειας. Η παχυσαρκία, που παρατηρείται σε ανθρώπους με μεταβολικό σύνδρομο, κάνει πιο δύσκολο για τα κύτταρα στο σώμα να ανταποκριθούν στην ινσουλίνη. Αν το σώμα δεν μπορεί να συνθέσει αρκετή ινσουλίνη για να υπερνικήσει την αντίσταση, τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα αυξάνονται, προκαλώντας το διαβήτη τύπου 2. Το μεταβολικό σύνδρομο μπορεί να είναι η αρχή της ανάπτυξης του διαβήτη τύπου 2.

Ποιες είναι οι αιτίες του μεταβολικού συνδρόμου;

Το μεταβολικό σύνδρομο δεν έχει γίνει πλήρως κατανοητό. Σε αυτό εμπλέκονται αρκετοί παράγοντες. Η παχυσαρκία και ο καθιστικός τρόπος ζωής συμβάλλουν στην εμφάνιση του μεταβολικού συνδρόμου. Επίσης, τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης, η αντίσταση στην ινσουλίνη και η υψηλή αρτηριακή πίεση είναι παράγοντες κινδύνου που μπορεί να οδηγούν σε παθήσεις του καρδιαγγειακού και διαβήτη τύπου 2.

Το μεταβολικό σύνδρομο και η αντίσταση στην ινσουλίνη συνδέονται στενά μεταξύ τους. Πολλοί πιστεύουν ότι η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι μια αιτία του μεταβολικού συνδρόμου. Ωστόσο δεν έχει βρεθεί σύνδεση ανάμεσα στις δύο αυτές καταστάσεις. Άλλοι πιστεύουν ότι οι ορμονικές αλλαγές που προκαλεί το χρόνιο στρες μπορεί να οδηγούν σε κοιλιακή παχυσαρκία, αντίσταση στην ινσουλίνη και υψηλά επίπεδα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων.

Άλλοι παράγοντες που μπορεί να συμβάλλουν στο μεταβολικό σύνδρομο είναι οι γενετικές αλλαγές στην ικανότητα διάσπασης των λιπιδίων. Επίσης, η μεγαλύτερη ηλικία και άλλα προβλήματα με την κατανομή του λίπους στο σώμα συμβάλλουν στο μεταβολικό σύνδρομο.

Συνήθως, το μεταβολικό σύνδρομο εμφανίζεται σε μεγαλύτερους ηλικιακά ανθρώπους, και πολύ σύντομα θα αποτελεί τον κύριο παράγοντα για τις παθήσεις του καρδιαγγειακού. Επίσης, τα υψηλά επίπεδα παχυσαρκίας έχουν σχέση με τα αυξημένα ποσοστά του μεταβολικού συνδρόμου.

Ποιοι κινδυνεύουν να εμφανίσουν μεταβολικό σύνδρομο;

Όταν κάποιος γνωρίζει τους παράγοντες κινδύνου για κάθε νόσο τότε μπορεί να κάνει τα κατάλληλα βήματα. Για παράδειγμα, μπορεί να κάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής του και να ελέγχει πιο συχνά την υγεία του.

Οι παράγοντες κινδύνου που συνδέονται με το μεταβολικό σύνδρομο περιλαμβάνουν:

• Την ηλικία. Είναι πιο πιθανό κάποιος να εμφανίσει μεταβολικό σύνδρομο όσο μεγαλώνει.
• Την εθνικότητα. Γενικά, οι Αφροαμερικάνοι και οι Μεξικάνοι είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν μεταβολικό σύνδρομο. Οι Αφροαμερικάνες γυναίκες έχουν 60% περισσότερες πιθανότητες από τους Αφροαμερικάνους άνδρες να εμφανίσουν μεταβολικό σύνδρομο.
• Το δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) μεγαλύτερο από 25. Ο δείκτης μάζας σώματος είναι μια μέτρηση για το λίπος στο σώμα ανάλογα με το ύψος και το βάρος.
• Το προσωπικό ή το οικογενειακό ιστορικό διαβήτη. Οι γυναίκες που εμφανίζουν διαβήτη στη διάρκεια της εγκυμοσύνης (διαβήτη κύησης) ή έχουν κάποιο μέλος στην οικογένεια με διαβήτη τύπου 2 έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν μεταβολικό σύνδρομο.
• Το κάπνισμα.
• Τον αλκοολισμό.
• Το άγχος.
• Την εμμηνόπαυση.
• Τη διατροφή πλούσια σε λιπαρά.
• Τον καθιστικό τρόπο ζωής.

Ποια είναι τα συμπτώματα του μεταβολικού συνδρόμου;

Όταν κάποιος έχει υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλά τριγλυκερίδια και είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος, όλα  αυτά μπορεί να είναι σημάδια του μεταβολικού συνδρόμου. Οι άνθρωποι με αντίσταση στην ινσουλίνη μπορεί να έχουν μελανίζουσα ακάνθωση. Αυτή είναι μια κατάσταση που περιλαμβάνει σκουρόχρωμες περιοχές δέρματος στο πίσω μέρος του αυχένα, στις μασχάλες και κάτω από το στήθος. Γενικά, οι άνθρωποι δεν έχουν συμπτώματα.

Τα συμπτώματα του μεταβολικού συνδρόμου μπορεί να μοιάζουν με τα συμπτώματα άλλων καταστάσεων.

Πώς γίνεται η διάγνωση του μεταβολικού συνδρόμου;

Τα κριτήρια για τη διάγνωση του μεταβολικού συνδρόμου περιλαμβάνουν:

• Κοιλιακή παχυσαρκία.
• Δείκτη μάζας σώματος πάνω από 25.
• Υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων.
• Χαμηλά επίπεδα HDL (καλής χοληστερόλης).
• Υψηλή αρτηριακή πίεση ή λήψη φαρμάκων για την υπέρταση.
• Υψηλά επίπεδα γλυκόζης νηστείας στο αίμα.
• Αυξημένη πήξη του αίματος. Αυτό σημαίνει ότι ένα άτομο έχει υψηλά επίπεδα ενεργοποιητών του πλασμινογόνου του πλάσματος και ινωδογόνου, που προκαλούν πήξη του αίματος.
• Αντίσταση στην ινσουλίνη. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος έχει διαβήτη τύπου 2, διαταραχές στα επίπεδα της γλυκόζης νηστείας στο αίμα ή εξασθενημένη ανοχή στη γλυκόζη.

Ποια είναι η θεραπεία για το μεταβολικό σύνδρομο;

Η θεραπεία βασίζεται σε παράγοντες όπως:

• Η ηλικία του ασθενή
• Η συνολική υγεία και το ιατρικό ιστορικό
• Η σοβαρότητα του συνδρόμου
• Το πόσο καλά μπορεί κάποιος να διαχειριστεί συγκεκριμένα φάρμακα και θεραπείες
• Πόσο διαρκεί η κατάσταση
• Η άποψη ή οι προτιμήσεις του ασθενή

Επειδή το μεταβολικό σύνδρομο αυξάνει τον κίνδυνο για την ανάπτυξη πιο σοβαρών μακροχρόνιων παθήσεων, είναι πολύ σημαντική η θεραπεία. Χωρίς θεραπεία, μπορεί κάποιος να αναπτύξει κάποιο καρδιαγγειακό νόσημα και διαβήτη τύπου 2. Άλλες καταστάσεις που μπορεί να εμφανιστούν ως αποτέλεσμα του μεταβολικού συνδρόμου περιλαμβάνουν:

• Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
• Λιπώδες ήπαρ
• Πέτρες στη χολή
• Άσθμα
• Προβλήματα στον ύπνο
• Κάποιες μορφές καρκίνου

Οι θεραπείες που προτείνονται για το μεταβολικό σύνδρομο αναλύονται παρακάτω.

Αλλαγές στον τρόπο ζωής

Η θεραπεία συνήθως περιλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής. Αυτό σημαίνει ότι ένα άτομο ίσως να πρέπει να χάσει βάρος, να κάνει συγκεκριμένη διατροφή και να ασκείται περισσότερο. Η απώλεια βάρους αυξάνει τα επίπεδα της καλής χοληστερόλης και μειώνει τα επίπεδα της κακής χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων. Η απώλεια βάρους επίσης μειώνει τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2.

Ακόμη και η μέτρια απώλεια βάρους μπορεί να μειώνει την αρτηριακή πίεση και να αυξάνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη. Επίσης, μειώνει το ποσοστό του λίπους γύρω από τη μέση. Η διατροφή, η άσκηση, η ψυχοθεραπεία μειώνουν τους παράγοντες κινδύνου.

Επιπλέον, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορεί να περιλαμβάνουν τη διακοπή του καπνίσματος και τον περιορισμό του αλκοόλ.

Διατροφή

Οι αλλαγές στη διατροφή είναι σημαντικές για την θεραπεία του μεταβολικού συνδρόμου. Η θεραπεία της αντίστασης στην ινσουλίνη είναι παράγοντας κλειδί. Ο καλύτερος τρόπο για την θεραπεία της αντίστασης στην ινσουλίνη είναι η απώλεια βάρους και η άσκηση. Μπορείτε να κάνετε τα εξής:

• Η διατροφή σας να περιλαμβάνει ποικιλία τροφών.
• Να καταναλώνετε υγιή λιπαρά. Τα πολυακόρεστα και τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα κρατούν την καρδιά υγιή. Αυτά τα υγιή λιπαρά υπάρχουν στους ξηρούς καρπούς, στους σπόρους, και σε κάποια έλαια, όπως το ελαιόλαδο.
• Καλό είναι να επιλέγετε δημητριακά ολικής άλεσης όπως το καστανό ρύζι και το ψωμί ολικής άλεσης αντί για το λευκό ρύζι και το λευκό ψωμί. Τα δημητριακά ολικής άλεσης είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, έτσι το σώμα τα απορροφά πιο αργά. Δεν προκαλούν απότομη αύξηση στα επίπεδα της ινσουλίνης, η οποία προκαλεί πείνα και λιγούρες.
• Να καταναλώνετε περισσότερα φρούτα και λαχανικά. Καθημερινά πρέπει να καταναλώνουμε δύο μερίδες λαχανικών και δύο μερίδες φρούτων. Βέβαια, αυτή η ποσότητα εξαρτάται από το πόσες θερμίδες χρειαζόμαστε την ημέρα. Καλό είναι να επιλέγουμε διαφορετικά φρούτα και λαχανικά που περιέχουν διαφορετικά θρεπτικά συστατικά.
• Όταν τρώτε σε εστιατόρια καλό είναι να μην καταναλώνετε ολόκληρη την μερίδα, που κάποιες φορές είναι αρκετά μεγάλη.
• Διαβάστε προσεκτικά τις ετικέτες των τροφίμων και δώστε σημασία στις θερμίδες τους. Επίσης, καλό είναι να επιλέγετε τρόφιμα που δεν περιέχουν πρόσθετα σάκχαρα.

Άσκηση

Η άσκηση βοηθά τους ανθρώπους που είναι υπέρβαρους ή παχύσαρκους να διατηρήσουν την μυϊκή τους μάζα, ενώ χάνουν λίπος. Επίσης, βοηθά στην απώλεια βάρους.

• Το περπάτημα είναι μια εξαιρετική άσκηση για όλους. Μπορείτε να ξεκινήσετε να περπατάτε 30 λεπτά την ημέρα για κάποιες ημέρες την εβδομάδα. Σταδιακά μπορείτε να περπατάτε περισσότερο για περισσότερες ημέρες.
• Η άσκηση μειώνει την αρτηριακή πίεση και προλαμβάνει τον διαβήτη τύπου 2. Επίσης, βοηθά στην καλύτερη συναισθηματική υγεία, μειώνει την όρεξη, βελτιώνει τον ύπνο και την ευελιξία και μειώνει τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης.

Φαρμακευτική αγωγή

Οι άνθρωποι που έχουν μεταβολικό σύνδρομο έχουν περισσότερες πιθανότητες να χρειαστούν φαρμακευτική αγωγή. Αυτό είναι ιδιαίτερα αλήθεια αν η διατροφή και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής δεν έχουν κάποιο αποτέλεσμα. Ο γιατρός σας μπορεί να σας προτείνει φάρμακα για την μείωση της αρτηριακής πίεσης, την βελτίωση του μεταβολισμού της ινσουλίνης, την μείωση των επιπέδων της LDL χοληστερόλης και την αύξηση της HDL χοληστερόλης, την απώλεια βάρους.

Χειρουργικές επεμβάσεις για την απώλεια βάρους

Η χειρουργική επέμβαση για την απώλεια βάρους (βαριατρική χειρουργική) είναι μια αποτελεσματική θεραπεία για την νοσηρή παχυσαρκία σε ανθρώπους που δεν μπορούν να χάσουν βάρος μέσω της διατροφής, της άσκησης ή της φαρμακευτικής αγωγής. Επίσης, βοηθά τους ανθρώπους που δεν είναι λιγότερο παχύσαρκοι αλλά έχουν σημαντικές επιπλοκές από την παχυσαρκία.

• Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η γαστρική παράκαμψη (γαστρικό bypass) βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, της χοληστερόλης, και τους βάρους σε ένα χρόνο μετά το χειρουργείο.
• Υπάρχουν χειρουργικές επεμβάσεις για την απώλεια βάρους που αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το γαστρεντερικό σύστημα και αυτές που μειώνουν το μέγεθος του στομάχου. Το στομάχι έτσι κρατά λιγότερη τροφή, αλλά η λειτουργία του γαστρεντερικού παραμένει άθικτη.

Ποιες είναι οι επιπλοκές του μεταβολικού συνδρόμου;

Το μεταβολικό σύνδρομο αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη, παθήσεων του καρδιαγγειακού, εγκεφαλικού, ή και των τριών μαζί.

Πώς μπορώ να προλάβω το μεταβολικό σύνδρομο;

Ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη του μεταβολικού συνδρόμου είναι η διατήρηση του φυσιολογικού βάρους, η υγιεινή διατροφή, και η άσκηση. Η διατροφή πρέπει να έχει ελάχιστο αλάτι, ζάχαρη, λιπαρά και επεξεργασμένα τρόφιμα.

Τι μπορώ να κάνω αν έχω μεταβολικό σύνδρομο;

Το μεταβολικό σύνδρομο είναι μια δια βίου κατάσταση που απαιτεί αλλαγές στον τρόπο ζωής. Αν έχετε ήδη κάποιο καρδιαγγειακό νόσημα ή διαβήτη, καλό είναι να ακολουθείτε τις οδηγίες του γιατρού σας.

Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής που βοηθούν στη διαχείριση του μεταβολικού συνδρόμου περιλαμβάνουν:

• Υγιεινή διατροφή
• Άσκηση
• Διακοπή του καπνίσματος
• Απώλεια βάρους

Ποια είναι τα στοιχεία κλειδιά για το μεταβολικό σύνδρομο;

• Το μεταβολικό σύνδρομο είναι μια κατάσταση που περιλαμβάνει μια ομάδα παραγόντων κινδύνου , ειδικών για τις παθήσεις του καρδιαγγειακού.
• Οι παράγοντες αυτοί περιλαμβάνουν την κοιλιακή παχυσαρκία, την υψηλή αρτηριακή πίεση, τις διαταραχές στη γλυκόζη νηστείας, τα υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων και τα χαμηλά επίπεδα της καλής χοληστερόλης.
• Το μεταβολικό σύνδρομο αυξάνει τον κίνδυνο για την ανάπτυξη διαβήτη, εγκεφαλικού, παθήσεων του καρδιαγγειακού ή και των τριών.
• Η διαχείριση του μεταβολικού συνδρόμου περιλαμβάνει την διατήρηση υγιούς βάρους, την υγιεινή διατροφή, την διακοπή του καπνίσματος και την άσκηση.

Τι μπορώ να ρωτήσω το γιατρό μου;

• Πριν την επίσκεψη στο γιατρό γράψτε όλες τις ερωτήσεις που θέλετε να σας απαντήσει.
• Καλό είναι στην επίσκεψη να έχετε μαζί σας κάποιον που θα θυμάται όσα λέει ο γιατρός.
• Κατά την επίσκεψη σημειώστε τη διάγνωση και τα φάρμακα, τις θεραπείες ή τις εξετάσεις που πρέπει να κάνετε. Επίσης, πρέπει να γράψετε όλες τις οδηγίες που σας δίνει ο γιατρός σας.
• Καλό είναι να κάνετε ερωτήσεις για τα φάρμακα και το πως θα σας βοηθήσουν. Επίσης, ρωτήστε για τις πιθανές παρενέργειες.
• Ρωτήστε αν η κατάσταση μπορεί να αντιμετωπιστεί με άλλους τρόπους.
• Ρωτήστε γιατί είναι σημαντικές οι εξετάσεις και τι σημαίνουν τα αποτελέσματα.
• Καλό είναι να γνωρίζετε τι να περιμένετε αν δεν πάρετε τα φάρμακά σας.