Ποιες είναι οι μορφές της ψυχοθεραπείας;

Μορφές ψυχοθεραπείας

Οι περισσότεροι άνθρωποι όταν ακούνε την λέξη “ψυχοθεραπεία“, αμέσως φαντάζονται έναν ασθενή ξαπλωμένο σε μια πολυθρόνα να μιλά σε έναν ψυχοθεραπευτή που κάθεται κοντά του και καταγράφει τις σκέψεις του σε ένα σημειωματάριο. Στην πραγματικότητα όμως υπάρχει μια ποικιλία τεχνικών και πρακτικών που χρησιμοποιούνται στην ψυχοθεραπεία. Η μέθοδος που χρησιμοποιείται για την κάθε περίπτωση εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η εκπαίδευση και το υπόβαθρο του ψυχοθεραπευτή, οι προτιμήσεις του θεραπευόμενου, και η φύση του προβλήματος.

Κύριες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις:

1. Συστημική Ψυχοθεραπεία: βοηθά το άτομο να βρει νέους πιο λειτουργικούς τρόπους που θα το ενισχύσουν και να βρει την εσωτερική ισορροπία στη σχέση του με τον εαυτό του αλλά και στις ανθρώπινες σχέσεις του. Είναι μία ανθρωπιστική μορφή Ψυχοθεραπείας, η οποία διαφέρει από τις άλλες προσεγγίσεις γιατί βλέπει το άτομο ως μέρος ενός συνόλου – συστήματος, και όχι ως μια απομονωμένη μονάδα. Είναι αποτελεσματική σε πλήθος προβλημάτων και διαταραχών, όπως άγχος, κατάθλιψη, φοβίες, κλπ. Η συστημική ψυχοθεραπεία εφαρμόζεται τόσο σε άτομα, όσο και σε ζευγάρια, οικογένειες και ομάδες.

2. Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία: η θεραπεία συζήτησης ξεκίνησε πρακτικά από τον Sigmund Freud. Κάποιες από τις τεχνικές που χρησιμοποιούσε ο Freud περιλαμβάνουν την ανάλυση των ονείρων και των ελεύθερων συνειρμών. Αυτή η ψυχαναλυτική προσέγγιση περιλαμβάνει την σύνδεση των σκέψεων του ασθενή και των εμπειριών του παρελθόντος για την ανακάλυψη σκέψεων, συναισθημάτων και αναμνήσεων που επηρεάζουν την συμπεριφορά.

3. Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία: Όταν η θεωρία της συμπεριφοράς έλαβε εξέχουσα θέση στα σχολεία στις αρχές του 20^ου αιώνα, οι τεχνικές όπως οι διαφορετικοί τύποι μάθησης ξεκίνησαν να παίζουν σημαντικό ρόλο στην ψυχοθεραπεία. Η συμπεριφορική ψυχοθεραπεία συχνά χρησιμοποιεί την κλασική εξαρτημένη μάθηση, την συντελεστική εξαρτημένη μάθηση και την κοινωνική μάθηση για να βοηθηθούν οι ασθενείς με προβληματικές συμπεριφορές.

4. Ανθρωπιστική ψυχοθεραπεία: Ξεκίνησε το 1950, γνωστή ως ανθρωπιστική ψυχολογία και στη συνέχεια επηρέασε την ψυχοθεραπεία. Ο ψυχολόγος Carl Rogers ανέπτυξε μια προσέγγιση γνωστή ως θεραπεία που επικεντρώνεται στον θεραπευόμενο, στην οποία ο ψυχοθεραπευτής έδειχνε απόλυτη θετική προσοχή στον θεραπευόμενο. Σήμερα, χρησιμοποιείται ευρέως αυτή η προσέγγιση. Η ανθρωπιστική προσέγγιση της ψυχοθεραπείας επικεντρώνεται στον να βοηθηθούν οι άνθρωποι να φτάσουν στο μέγιστο των ικανοτήτων τους.

5. Γνωστική ψυχοθεραπεία: Ξεκίνησε το 1960 και είχε μεγάλη επίδραση στην ψυχοθεραπεία, καθώς οι ψυχοθεραπευτές άρχισαν να επικεντρώνονται στο πως οι ανθρώπινες σκέψεις επηρεάζουν την συμπεριφορά. Η γνωστική θεραπεία βασίζεται στην ιδέα ότι οι σκέψεις μας ασκούν μια ισχυρή επίδραση στην πνευματική μας ευεξία. Για παράδειγμα, αν έχετε την τάση να βλέπετε τα αρνητικά σε κάθε κατάσταση, πιθανόν να είστε απαισιόδοξοι και να έχετε χειρότερη διάθεση γενικά. Ο στόχος της γνωστικής θεραπείας είναι να αναγνωριστούν αυτές οι γνωστικές στρεβλώσεις που οδηγούν σε αυτό τον τρόπο σκέψης και να αντικατασταθούν με σκέψεις πιο ρεαλιστικές και θετικές. Με αυτό τον τρόπο, οι άνθρωποι μπορούν να βελτιώσουν την διάθεσή τους και συνολικά την ευεξία τους.

6. Γνωστική-Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία (CBT) : Αυτή η προσέγγιση είναι ένας τύπος ψυχοθεραπείας που βοηθά τους ασθενείς να κατανοήσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματα  που επηρεάζουν την συμπεριφορά τους. Πρόκειται για μια βραχυχρόνια θεραπεία με συγκεκριμένα θεραπευτικά πρωτόκολλα. Η CBT χρησιμοποιείται συχνά για την θεραπεία ενός εύρους διαταραχών που περιλαμβάνουν τις φοβίες, τις εξαρτήσεις, την κατάθλιψη και το άγχος. Η CBT είναι ένας τύπος ψυχοθεραπείας που περιλαμβάνει γνωστικές και συμπεριφορικές τεχνικές για την αλλαγή των υποκείμενων σκέψεων που συμβάλλουν στο άγχος και τροποποιεί τις προβληματικές συμπεριφορές που προέρχονται από αυτές τις σκέψεις.

Στην ψυχοθεραπεία μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθούν διαφορετικές τεχνικές ανάλογα με τον ειδικό ψυχοθεραπευτή και τις ανάγκες του ασθενή. Επίσης μπορεί να είναι:

• Ατομική ψυχοθεραπεία, η οποία είναι η συζήτηση πρόσωπο με πρόσωπο με τον ψυχοθεραπευτή.
• Θεραπεία Ζεύγους, στην οποία ο ψυχοθεραπευτής δουλεύει με ένα ζευγάρι για να βοηθήσει στην βελτίωση της σχέσης.
• Οικογενειακή Θεραπεία, στην οποία το κέντρο είναι η βελτίωση της δυναμικής μέσα στην οικογένεια και μπορεί να περιλαμβάνει πολλά άτομα της οικογένειας στη θεραπεία.
• Ομαδική Θεραπεία, στην οποία υπάρχει μια μικρή ομάδα ατόμων. Αυτή η προσέγγιση επιτρέπει συμπληρωματικά στη θεραπεία τα μέλη της ομάδας να παίρνουν και να δίνουν υποστήριξη ο ένας στον άλλο, καθώς μαθαίνουν νέες συμπεριφορές μέσα σε μια υποστηρικτική ομάδα.
• Θεραπεία σχημάτων, σχεδιασμένη για να βοηθήσει ανθρώπους να αλλάξουν κάποια μακροχρόνια μοτίβα σκέψης και συμπεριφοράς.

Σκέψεις πριν ξεκινήσετε Ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία είναι μια εξειδίκευση και οι ψυχοθεραπευτές μπορεί να έχουν διαφορετικά πτυχία και τίτλους. Η ιδιότητα ʺψυχολόγοςʺ ή ʺψυχίατροςʺ είναι πιο ασφαλής, καθώς σημαίνει ότι οι άνθρωποι αυτοί έχουν ειδικές γνώσεις και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος.

Αφού επιλέξετε ένα ψυχοθεραπευτή, είναι εξαιρετικής σημασίας να αισθάνεστε άνετα μαζί του και να νιώθετε πως σας καταλαβαίνει. Αν κάτι δεν σας ταιριάζει, μη διστάσετε καταρχήν να το συζητήσετε μαζί του, και στη συνέχεια να αλλάξετε ψυχοθεραπευτή.

Επειδή οι θεραπευόμενοι συχνά συζητούν θέματα που είναι πολύ προσωπικά και ευαίσθητα, οι ψυχοθεραπευτές έχουν την νομική υποχρέωση του ιατρικού απορρήτου. Ωστόσο, μια περίπτωση στην οποία ο ψυχοθεραπευτής έχει το δικαίωμα να μιλήσει είναι αν κινδυνεύει η σωματική ακεραιότητα του θεραπευόμενου ή τρίτων ατόμων, δηλαδή αν υπάρχει πιθανότητα ο θεραπευόμενος να βλάψει τον εαυτό του ή άλλους.

Πόσο αποτελεσματική είναι η Ψυχοθεραπεία;

Σε μια μετα-ανάλυση που εξέτασε 457 διαφορετικές μελέτες οι ερευνητές βρήκαν ότι η ψυχοθεραπεία ήταν αποτελεσματική στην ενίσχυση της ψυχολογικής ευεξίας των θεραπευόμενων. Οι μελέτες επισημαίνουν ότι τα 2/3 των ασθενών που έκαναν ψυχοθεραπεία βελτιώθηκαν ή ανάρρωσαν μέσα σε δύο χρόνια από την στιγμή που ξεκίνησαν την ψυχοθεραπεία.

Πώς θα καταλάβω αν χρειάζομαι Ψυχοθεραπεία;

Η ψυχοθεραπεία σαφώς μπορεί να βοηθήσει στα προβλήματα της ζωής, όμως μερικές είναι δύσκολο να ζητήσουμε βοήθεια ή να αναγνωρίσουμε πότε ακριβώς είναι η στιγμή να μιλήσουμε με έναν γιατρό. Ένα σημείο κλειδί που χρειάζεται να θυμάστε είναι ότι όσο πιο σύντομα ζητήσετε βοήθεια, τόσο πιο γρήγορα θα ανακουφιστείτε. Αντί να περιμένετε μέχρι τα συμπτώματά σας να φτάσουν στο απροχώρητο, μπορείτε να ζητήσετε βοήθεια όταν καταλάβετε ότι ίσως να έχετε κάποιο πρόβλημα.

Μερικά σημεία-κλειδιά που μπορεί να σας δείχνουν ότι ήρθε η ώρα να επισκεφτείτε έναν ψυχοθεραπευτή είναι:

• Αν νιώθετε σημαντικό άγχος. Αν αισθάνεστε ότι το πρόβλημα που αντιμετωπίζετε παρεμβαίνει σε πολλές πτυχές της ζωή σας όπως το σχολείο, την δουλειά και τις σχέσεις, είναι η στιγμή να ζητήσετε βοήθεια από έναν ψυχοθεραπευτή.
• Αν νιώθετε κατάθλιψη, όταν όλα φαίνονται μαύρα και αδιέξοδα στη ζωή
• Αν βασίζεστε σε ανθυγιεινές συνήθειες για να ανταπεξέρχεστε στα προβλήματα. Για παράδειγμα, αν αντιμετωπίζετε τα προβλήματα με το κάπνισμα, το αλκοόλ, την υπερβολική κατανάλωση φαγητού ή με το να ξεσπάτε σε άλλους, ζητήστε βοήθεια για να βρείτε πιο υγιείς τρόπους αντιμετώπισης.
• Οι φίλοι και η οικογένειά σας ανησυχούν για την υγεία σας. Αν έχετε φθάσει σε σημείο όπου οι άλλοι άνθρωποι ανησυχούν για την σωματική ή ψυχική σας υγεία, είναι η κατάλληλη στιγμή για ψυχοθεραπεία.
• Αν οτιδήποτε άλλο που έχετε δοκιμάσει δεν σας έχει βοηθήσει. Αν έχετε διαβάσει βιβλία αυτοβελτίωσης, εξασκείστε σε τεχνικές που έχετε βρει στο διαδίκτυο, ή ακόμη προσπαθείτε να αναγνωρίσετε το πρόβλημα, αλλά ακόμη τα πράγματα είναι ίδια ή χειροτερεύουν. Απλά θυμηθείτε ότι δεν χρειάζεται να περιμένετε μέχρι τα προβλήματα να γίνουν αφόρητα και η αντιμετώπιση να μοιάζει αδύνατη. Υπάρχει διαθέσιμη βοήθεια και όσο πιο γρήγορα την ζητήσετε, τόσο πιο γρήγορα θα αποκτήσετε μια πιο υγιή και ευτυχισμένη πνευματική ζωή.

Πώς να επιλέξω μια Θεραπευτική τεχνική και Ψυχοθεραπευτή;

Αν έχετε κάποιο πρόβλημα το πρώτο βήμα είναι να συζητήσετε τις ανησυχίες σας με τον γιατρό σας. Ο γιατρός σας θα κάνει τις απαραίτητες εξετάσεις για να αποκλείσει σωματικές νόσους που συμβάλλουν στα συμπτώματα. Αν δεν βρεθεί κάποια αιτία, ο γιατρός σας θα σας προτείνει κάποιον ψυχίατρο που θα κάνει την διάγνωση και θα σχεδιάσει την θεραπεία των συμπτωμάτων που αντιμετωπίζετε.

Τα συμπτώματά σας παίζουν σημαντικό ρόλο στην θεραπεία και στον τύπο του ψυχοθεραπευτή που θα επιλέξετε. Αν τα συμπτώματα σας είναι ήπια, μπορεί να είναι αρκετή η ψυχοθεραπεία, χωρίς να λάβετε φάρμακα. Αν ο γιατρός σας υποπτεύεται ότι έχετε προβλήματα που απαιτούν φαρμακευτική αγωγή επιπρόσθετα της ψυχοθεραπείας, θα σας προτείνει κάποιον ψυχίατρο. Ο ψυχίατρος είναι ειδικός γιατρός που μπορεί να σας συνταγογραφήσει φαρμακευτική αγωγή και είναι ειδικά εκπαιδευμένος στην θεραπεία ψυχολογικών και ψυχιατρικών νόσων.

Οι προτάσεις από φίλους και την οικογένεια ίσως να είναι ένας καλός δρόμος για να βρείτε τον ψυχοθεραπευτή που θα σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε τις ανησυχίες σας.

Η ψυχοθεραπεία είναι ταυτόχρονα τέχνη και επιστήμη. Αν τα πράγματα δεν φαίνεται να δουλεύουν ή ο ψυχοθεραπευτής δεν σας κάνει το ʺκλικʺ, μην φοβάστε να αναζητήσετε κάποιον άλλο ψυχοθεραπευτή με τον οποίο θα μπορείτε να έχετε καλή σύνδεση. Η θεραπευτική σχέση του θεραπευόμενου με τον ψυχοθεραπευτή είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας στη θεραπεία, πολύ πιο σημαντικός από τις τεχνικές. Όταν θέλετε να επιλέξετε ένα ψυχοθεραπευτή, σκεφτείτε τις ακόλουθες ερωτήσεις:

• Φαίνεται ο ψυχοθεραπευτής επαγγελματίας και καταρτισμένος;
• Αισθάνεστε άνετα όταν μοιράζεστε τα συναισθήματα και τις εμπειρίες σας;
• Σας αρέσει ο τρόπος με τον οποίο συζητά ο ψυχοθεραπευτής;
• Είστε ικανοποιημένος με την αλληλεπίδραση με τον ψυχοθεραπευτή;
• Φαίνεται ότι καταλαβαίνει πως αισθάνεστε;