rTMS και Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή OCD

rTMS και Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD)

Η θεραπεία rTMS χρησιμοποιείται για τη θεραπεία συγκεκριμένων διαταραχών ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένης της ανθεκτικής κατάθλιψης, των ημικρανιών και των εμβοών.

Τα τελευταία 10 έως 15 χρόνια, οι ερευνητές έχουν αναπτύξει τεχνικές θεραπείας rTMS (διακρανιακός μαγνητικός ερεθισμός) που στοχεύουν τα μέρη του εγκεφάλου που επηρεάζονται από την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) και έχουν διαπιστώσει ότι με την διέγερση αυτών των περιοχών του εγκεφάλου, ορισμένοι άνθρωποι βιώνουν μείωση των συμπτωμάτων της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής.

Πότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί rTMS στην ΙΨΔ;

Ο rTMS δεν είναι μια θεραπεία πρώτης γραμμής για την Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ), για πολλαπλούς λόγους:

• υπάρχει πολύ υψηλό κόστος (2,000+ ευρώ)
• αβεβαιότητα επιτυχίας της θεραπείας
• χρειάζονται καθημερινά συνεδρίες για 30 ημέρες περίπου (5 φορές την εβδομάδα)
• απαιτούνται συνεδρίες για συντήρηση και πρόληψη υποτροπής
• δεν είναι μια μόνιμη θεραπεία, αλλά ανακουφιστική.

Ο rTMS έχει νόημα να χρησιμοποιηθεί σε ΑΝΘΕΚΤΙΚΕΣ μορφές ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, που πρακτικά σημαίνει ότι:

• ο ασθενής δεν έχει ικανοποιητική ανταπόκριση μετά από δοκιμές με φάρμακα, ιδίως την φλουβοξαμίνη, κλομιπραμίνη
• έχουν γίνει επαρκείς δοκιμές με ψυχοθεραπεία, όπως η ERP, χωρίς να αποδώσουν

Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί ως συμπληρωματική θεραπεία σε ασθενείς με OCD που παρουσιάζουν μερική ανταπόκριση στα αντικαταθλιπτικά/ψυχοθεραπεία ή σε περιπτώσεις που υπάρχουν σοβαρές παρενέργειες.

Για όσους επιθυμούν να αντιμετωπίσουν την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή χωρίς φάρμακα, εφόσον η βαρύτητα αυτής το επιτρέπει, το πιο σοφό θα είναι να εστιάσουν σε διάφορες μορφές ψυχοθεραπείας (πχ ERP).

Αρνητικοί προγνωστικοί παράγοντες

Προγνωστικοί παράγοντες μιας κακής ανταπόκρισης στο rTMS στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή περιλαμβάνουν την υψηλή βαθμολογία στην κλίμακα YBOCS (τεστ βαρύτητας OCD):

• η σοβαρότητα των ιδεοληψιών
• η υψηλή δυσλειτουργία λόγω ιδεοληψιών
• η δυνατότητα αντίστασης στους ψυχαναγκασμούς

καθώς και η παρουσία διαταραχής προσωπικότητας (αγχώδη χαρακτηριστικά).

Σε αυτές τις περιπτώσεις πιθανώς να χρειάζονταν περισσότερες συνεδρίες (30-60 συνεδρίες), με αυξανόμενο κόστος.

Αποτελέσματα rTMS και πόσο διαρκούν;

Οι ασθενείς με OCD που παρουσιάζουν βελτίωση με το rTMS υπολογίζονται στο 25%-40% από όσους το δοκιμάζουν συνολικά (ενώ ο dTMS, 30%-40%).

Τα αποτελέσματα του rTMS στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή δεν έχουν μελετηθεί τόσο όσο στην ανθεκτική κατάθλιψη. Τα στοιχεία δείχνουν ότι απαιτούνται τακτικές συμπληρωματικές συνεδρίες μετά την αρχική θεραπεία, με συχνότητα μία συνεδρία ανά 1-3 μήνες, διαφορετικά αναμένεται σημαντική υποτροπή στους 3 μήνες.

Τι είναι ο rTMS;

Στον επαναλαμβανόμενο διακρανιακό μαγνητικό ερεθισμό ή rTMS therapy, χρησιμοποιείται ένα πηνίο, το μαγνητικό πεδίο του οποίου μπορεί να διεισδύσει περίπου ένα με δύο εκατοστά κάτω από το κρανίο, και έτσι προκαλεί την διέγερση του προμετωπιαίου φλοιού. Υπάρχουν διαφορετικά πηνία, που χρησιμοποιούνται αναλόγως την περιοχή του εγκεφάλου που χρειάζεται να διεγερθεί, όπως για παράδειγμα το πηνίο με σχήμα 8.

Η θεραπεία rTMS διαφέρει ανάλογα με την ψυχική διαταραχή που αντιμετωπίζεται, επειδή διαφορετικά μέρη του εγκεφάλου πρέπει να στοχεύονται ανάλογα με την ασθένεια και μπορεί να χρειαστεί διαφορετικός εξοπλισμός rTMS για να φτάσουν σε αυτές τις περιοχές του εγκεφάλου.

Αυτό που θα πρέπει να προσέξετε ιδιαίτερα είναι οι γνώσεις και η εμπειρία του ψυχιάτρου που θα εφαρμόσει τις θεραπείες, γιατί τα όποια θετικά αποτελέσματα των συσκευών αυτών εξαρτώνται άμεσα από την τοποθέτηση του πηνίου στην κεφαλή. Αυτό έχει ως συνέπεια μικρές διαφορές στην κλίση ή εκατοστά στην τοποθέτηση του πηνίου (λανθασμένη τοποθέτηση), να καταστήσουν εντελώς άχρηστη την θεραπεία και κατά συνέπεια να ξοδεύετε χρήματα, χρόνο και την υγεία σας.

Παρενέργειες rTMS

Ο μαγνητικός ερεθισμός rTMS γενικά έχει λίγες παρενέργειες σύμφωνα με τις μαρτυρίες των ασθενών. Οι πιο συχνές είναι οι παρακάτω:

• Το 50% των ασθενών, εμφανίζουν ήπιο πονοκέφαλο κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά από τη συνεδρία, που διαρκεί σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτοί οι πονοκέφαλοι υποχωρούν μέσα στις πρώτες 3 ημέρες ή τις πρώτες εβδομάδες της θεραπείας.
• Το 30% των ασθενών εμφανίζει επώδυνους σπασμούς στο πρόσωπο και μυρμήγκιασμα του τριχωτού της κεφαλής.
• Η συσκευή rTMS παράγει δυνατό θόρυβο και για αυτό δίνονται ωτοασπίδες στους ασθενείς κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Ωστόσο κάποιοι ασθενείς μπορεί να εμφανίζουν προβλήματα με την ακοή τους αμέσως μετά τη θεραπεία.
• Η πιο σοβαρή παρενέργεια είναι οι επιληπτικές κρίσεις, που έχουν παρατηρηθεί στο 0,1% των ασθενών κατά τη διάρκεια των κλινικών δοκιμών. Σε κάποιες μελέτες δεν παρατηρήθηκαν καθόλου επιληπτικές  κρίσεις.

Βιβλιογραφία:

1. Kar, S. K., et al. (2023). The Efficacy of TMS in the Treatment of OCD: An Umbrella Review of Meta-Analyses. CNS Spectrums, 29(2), 109–118.
2. Vinod, P., et al. (2024). Comparative efficacy of rTMS protocols for OCD: A network meta-analysis. Asian Journal of Psychiatry, 94, 103962.
3. Steuber, E. R., & McGuire, J. F. (2023). A Meta-analysis of TMS in OCD. Biological Psychiatry: Cognitive Neuroscience and Neuroimaging, 8(11), 1145–1155.
4. Perera, M. P. N., et al. (2021). rTMS for OCD: A Meta-analysis of Randomized, Sham-Controlled Trials. Biological Psychiatry: Cognitive Neuroscience and Neuroimaging, 6(10), 947–960.
5. Reddy, S., Goyal, N., & Shreekantiah, U. (2025). Efficacy of Adjunctive dTMS in OCD. The Journal of ECT.
6. Grassi, G., et al. (2023). Will TMS Improve the Treatment of OCD ? A Systematic Review and Meta-Analysis of Current Targets and Clinical Evidence. Life, 13(7), 1494.
7. Li, K., et al. (2024). dTMS for treatment-resistant OCD: A meta-analysis of randomized-controlled trials. Journal of Psychiatric Research, 180, 96–102.
8. Joseph, J. T., et al. (2025). Efficacy and safety of accelerated TMS for OCD: A systematic review and meta-analysis. Asian Journal of Psychiatry, 106, 104420.
9. Pallanti, S., et al. (2016). Better than treated as usual: TMS augmentation in SSRI-refractory OCD, mini-review and pilot open-label trial. Journal of Psychopharmacology, 30(6), 568–578.
10. Voigt, J. (2020). Systematic review and meta-analysis comparing iTBS vs. TMS vs. sham in randomized controlled trials. Brain Stimulation, 13(6), 1849
11. Schwartze, D., et al. (2016). Efficacy of group psychotherapy for OCD: A meta-analysis of randomized controlled trials. Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders, 10, 49–61.
12. Exner, C., et al. (2024). Metacognitive therapy versus ERP for OCD – A non-inferiority randomized controlled trial. Journal of Anxiety Disorders, 104, 102873.