Ένα τυπικό ψυχωσικό επεισόδιο έχει τρεις φάσεις: 1) την πρόδρομη φάση, 2) την οξεία φάση και 3) την φάση της ανάρρωσης.
Δεν εμφανίζουν όλοι οι άνθρωποι την ίδια κλινική εικόνα στις τρεις φάσεις. Κάθε άτομο βιώνει την κάθε φάση διαφορετικά.
Τα ψυχωσικά επεισόδια συνήθως δεν συμβαίνουν ξαφνικά. Πριν ένα ψυχωσικό επεισόδιο προηγούνται μη-ειδικές αλλαγές στον τρόπο σκέψης, αντίληψης, συμπεριφοράς και στη λειτουργικότητα του ατόμου. Η πρώτη φάση ονομάζεται πρόδρομη, κατά τη διάρκεια της οποίας το άτομο ξεκινά να βιώνει αλλαγές στον εαυτό του, αλλά δεν έχει αρχίσει να βιώνει ξεκάθαρα τα ψυχωτικά συμπτώματα.
Οι αλλαγές στα συναισθήματα, τις σκέψεις, τη αντίληψη και τη συμπεριφορά περιλαμβάνουν:
Τα συμπτώματα της πρόδρομης φάσης ποικίλλουν από άτομο σε άτομο και μερικοί άνθρωποι ίσως να μην βιώνουν καμιά αλλαγή. Αυτή η φάση μπορεί να διαρκεί από αρκετούς μήνες μέχρι ένα χρόνο ή περισσότερο.
Επειδή απλά κάποιος βιώνει όλες αυτές τις αλλαγές δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι πιθανόν να είναι στην πρόδρομη φάση ενός ψυχωσικού επεισοδίου. Η πρόδρομη φάση δεν μπορεί να διαγνωστεί μέχρι την εμφάνιση της ψύχωσης. Μέχρι αυτό το σημείο, μόνο ο ψυχίατρος μπορεί να έχει την υποψία ότι οι αλλαγές ίσως να είναι η αρχή της ψύχωσης. Αν και τα συμπτώματα που περιγράφηκαν παραπάνω είναι τυπικά στην πρόδρομη φάση της ψύχωσης, μπορεί να εμφανιστούν εξαιτίας άλλων λόγων. Αν ανησυχείτε για παρόμοιες αλλαγές στον εαυτό σας ή σε κάποιον άλλο, είναι σημαντικό να ζητήσετε βοήθεια.
Αυτό είναι το στάδιο που τα χαρακτηριστικά ψυχωτικά συμπτώματα, όπως οι παραληρητικές ιδέες, οι ψευδαισθήσεις, οι παράξενες συμπεριφορές, αναδύονται και είναι πλέον αντιληπτές. Οι εμπειρίες αυτές συνήθως προκαλούν μεγάλη ανησυχία στο άτομο. Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης είναι απαραίτητο να ξεκινήσει η θεραπεία (αντιψυχωσικά φάρμακα) για την ψύχωση το συντομότερο δυνατό.
Αναλόγως το άτομο και την βαρύτητα των εκδηλώσεων, μέσα σε λίγες ημέρες ή εβδομάδες μετά την έναρξη της θεραπείας, οι περισσότεροι άνθρωποι ξεκινούν να αναρρώνουν. Πολλά από τα συμπτώματα γίνονται λιγότερο έντονα ή εξαφανίζονται, και οι άνθρωποι είναι γενικά καλύτερα και μπορούν να διαχειριστούν την καθημερινή τους ζωή. Κάποια από τα συμπτώματα που αναδύονται στην οξεία φάση μπορεί να παραμείνουν στην φάση της ανάρρωσης (στην περίπτωση αυτή μιλάμε πλέον για μια χρόνια πλέον 4η φάση, την “υπολειμματική φάση“), αλλά με την κατάλληλη αντιψυχωσική θεραπεία, η πλειοψηφία των ανθρώπων αναρρώνει επιτυχώς από το ψυχωσικό επεισόδιο.