Το σύνδρομο της Σταχτοπούτας

Το σύνδρομο της Σταχτοπούτας

Τις προηγούμενες δεκαετίες γράφτηκαν αρκετά βιβλία που εξερευνούσαν το γιατί και τους τρόπους με τους οποίους οι γυναίκες φοβούνται να μείνουν μόνες, και έχουν μια έμφυτη επιθυμία να “σωθούν” από έναν άνδρα. Συμβαίνει συχνά το φαινόμενο να μεγαλώνουν οι γυναίκες και να εξαρτώνται από έναν άνδρα, ένα φαινόμενο που οδηγεί οδηγεί σε αυτοσαμποτάζ , ειδικά όσον αφορά την επιτυχία και την ευτυχία. Μπορεί οι γυναίκες να βάζουν στην άκρη τους προσωπικούς τους στόχους για να διατηρούν την σταθερότητα, ή αντίθετα, να πηγαίνουν από τη μια σχέση στην άλλη για να νιώθουν ασφάλεια. Το κοινό στοιχείο ήταν η ψυχολογική εξάρτηση, μια συνειδητή ή ασυνείδητη επιθυμία να “δραπετεύσουν” οι γυναίκες από τις ευθύνες. Αυτό οδηγεί σε μια κατάσταση που είναι γνωστή ως “Σύνδρομο της Σταχτοπούτας“.

Τι είναι το Σύνδρομο της Σταχτοπούτας;

Το Σύνδρομο της Σταχτοπούτας είναι η κρυφή επιθυμία να μας σώσουν. Βαθιά μέσα μας δεν θέλουμε να αναλάβουμε την ευθύνη για τον εαυτό μας και φοβόμαστε την ανεξαρτησία. Ο όρος έγινε πολύ δημοφιλής λόγω της συγγραφέως Κολέτ Ντάουλινγκ που έγραψε ένα βιβλίο με το ίδιο όνομα. Η ιδέα πίσω από το βιβλίο είναι ότι οι γυναίκες μεγαλώνουν όπως η Σταχτοπούτα, με προγραμματισμό να είναι εξαρτημένες και αυτή η ασυνείδητη ανάγκη για προστασία μπορεί να οδηγεί στο σαμποτάζ της ευτυχίας και της επιτυχίας τους. Όπως η Σταχτοπούτα, οι γυναίκες θεωρούν ότι η σκληρή δουλειά και η ευφυΐα δεν αρκούν, ότι η ζωή είναι δύσκολη ή εναντίον τους, και πιστεύουν ότι έχουν ανάγκη μια εξωτερική δύναμη, ένα άλλο άτομο, για να τις σώσει.

Βέβαια, το συγκεκριμένο σύνδρομο μπορεί να αφορά όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως φύλου. Αυτοί οι άνθρωποι τείνουν να βάζουν σε αναμονή τη ζωή τους για τους άλλους, δηλώνοντας ασυνείδητα ότι θέλουν να σωθούν αντί να ζήσουν με τις δικές τους δυνάμεις. Θέλουν κάποιος άλλος να τους εξασφαλίζει οικονομικά, ψυχικά και συναισθηματικά.

Φυσικά, τα τελευταία 40 χρόνια τα πράγματα έχουν αλλάξει. Οι νέες γενιές  γυναικών μεγαλώνουν σε έναν τελείως διαφορετικό κόσμο. Ωστόσο, ακόμη υπάρχουν κάποια στοιχεία της πατριαρχίας. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι  οι συζητήσεις γύρω από την εξάρτηση και την ανεξαρτησία στις σχέσεις εξακολουθούν να είναι πολύ σημαντικές.

Ποια είναι τα σημάδια του Συνδρόμου της Σταχτοπούτας;

Στην καρδιά αυτού του θέματος είναι η τάση να σαμποτάρουμε την επιτυχία μας ώστε να μείνουμε αδύναμοι και να θέλουμε να μας σώσουν. Τα σημάδια του συνδρόμου μπορεί να είναι τα εξής:

• ξεχνάτε σημαντικά πράγματα όπως συναντήσεις και προθεσμίες
• πάντα βιώνετε ένα ξαφνικό δράμα πριν από ένα μεγάλο βήμα στη ζωή σας
• αλλάζετε γνώμη ακριβώς πριν από την επίτευξη ενός στόχου
• συναισθήματα ανάγκης και εξάρτησης
• νιώθετε πανικό στη σκέψη ότι ο σύντροφός σας θα σας αφήσει
• νιώθετε ότι ποτέ δεν είναι τίποτα αρκετό
• συναισθήματα κενού

Και μπορεί να περιλαμβάνει έναν κύκλο στον οποίο νιώθετε δυνατοί όταν είστε μόνοι, αλλά μεταμορφώνεστε όταν μπαίνετε σε μια σχέση. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τα εξής:

• επικεντρώνεστε λιγότερο στην καριέρα σας
• σταματάτε να παίρνετε αποφάσεις για τον εαυτό σας
• αφιερώνετε πολύ χρόνο για να ευχαριστείτε το σύντροφό σας από ότι τον εαυτό σας
• φροντίζετε για όλα, ξαφνικά κάνετε περισσότερες δουλειές στο σπίτι από τις συνηθισμένες
• ξαφνικά έχετε οικονομικά θέματα και αναλαμβάνει ο σύντροφός σας την ευθύνη
• αρρωσταίνετε συνεχώς με κρυολογήματα και γρίπη
• σταματάτε τα χόμπι και τα ενδιαφέροντα σας
• μένετε σε μια σχέση παρόλο που είναι δυσλειτουργική

Βαθιά μέσα σας, αν είστε ειλικρινείς με τον εαυτό σας, περιμένετε κάποιον να σας σώσει. Περιμένετε κάποιον που θα σας πει ότι όλα θα πάνε καλά.

Ποιος είναι ο ρόλος της παιδικής ηλικίας στο σύνδρομο της Σταχτοπούτας;

Σύμφωνα λοιπόν με το Σύνδρομο της Σταχτοπούτας, η προσδοκία ότι όλες οι ανάγκες μας θα καλύπτονται από ένα άλλο άτομο μπορεί να οφείλεται στην παιδική ηλικία, στην οποία οι φροντιστές μας ήταν υπερπροστατευτικοί και κάλυπταν τις οικονομικές ανάγκες, ενώ οι συναισθηματικές ανάγκες δεν καλύπτονταν. Όταν κάποιος μεγαλώνει με αυτό τον τρόπο, ίσως να δυσκολεύεται να συνδεθεί με τους φροντιστές του, καθώς δεν έχει πάρει τα μηνύματα ότι αξίζει, είναι ικανός και σημαντικός. Σαν ενήλικας μπορεί να εσωτερικεύει αυτά τα μηνύματα, με αποτέλεσμα η ανεξαρτησία να είναι κάτι άγνωστο και τρομακτικό, χωρίς να είναι ουσιαστικά ικανός να την επιτύχει.

Η κοινωνία μας ενθαρρύνει την κουλτούρα του παραμυθιού, όπου είναι πολύ φυσιολογικό ένας σύντροφος να είναι τα πάντα ή να είναι αυτός που μας συμπληρώνει. Περιμένουμε από ένα σύντροφο να παίζει πολλούς και διαφορετικούς ρόλους, να μας κάνει ευτυχισμένους, να μας συμπληρώνει, να μας σώζει από το παρελθόν και από τα δυσάρεστα συναισθήματα. Υποσυνείδητα, όλα αυτά παγιώνουν την πεποίθηση ότι δεν μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι εκτός και αν έχουμε ένα σύντροφο που θα παίρνει όλο τον πόνο μας.

Αυτές οι πεποιθήσεις έχουν ένα κόστος. Δημιουργούν πίεση στις σχέσεις, περιορίζουν την ικανότητά μας να ωριμάζουμε μέσα και έξω από τη σχέση, και έτσι μπορούμε να παραβλέπουμε τα προειδοποιητικά σημάδια σε μια σχέση ώστε να διατηρούμε το παραμύθι.

Το σύνδρομο της Σταχτοπούτας στις μέρες μας

Στις μέρες μας η ιδέα του Συνδρόμου της Σταχτοπούτας έχει πάρει άλλη διάσταση. Ο ιππότης και η πριγκίπισσα πλέον φοράνε άλλα ρούχα, διαφορετικές πανοπλίες. Ο ιππότης που θα σώσει την αδύναμη “πριγκίπισσα” δεν φοράει πανοπλία, αλλά τη στολή του Superman ή ενός στελέχους/επιχειρηματία που θα έχει τα απαραίτητα όπλα (χρήματα, περιουσία) για να σώσει την “πριγκίπισσα” από τις δυσκολίες της σύγχρονης ζωής.

Για πολύ καιρό, αυτό που ήξεραν οι γυναίκες είναι ότι πρέπει να εξαρτώνται από έναν άνδρα. Δεν υπάρχει τίποτε κακό στο να θέλει μια γυναίκα να καλύπτονται οι ανάγκες της από έναν άνδρα, να νιώθει ασφάλεια, φροντίδα και αγάπη. Όμως ο βαθμός και τρόπος στον οποίο γίνονται αυτά, καθορίζει αν πρόκειται για ένα παθολογικό επίπεδο εξάρτησης. Το Σύνδρομο της Σταχτοπούτας αποτελεί ένα καλό σημείο έναρξης του διαλόγου για τις σχέσεις, αλλά για να πάρουμε τις απαντήσεις που έχουμε ανάγκη, είναι αναγκαίο να δούμε μέσα μας.

Και ενώ στην εποχή μας υπάρχει πολύς χώρος για να σπάσει κάποιος αυτά τα αρρωστημένα (εξαρτητικά) στερεότυπα, από τη μία ο φόβος και από την άλλη οι πατριαρχικές δυνάμεις περιορίζουν την ανεξαρτησία των γυναικών.

Γιατί έχω την κρυφή ανάγκη να με “σώσουν”;

Ο κόσμος έχει φαινομενικά εξελιχθεί και προχωρήσει από την εποχή των ιπποτών, των αδύναμων πριγκιπισσών και των δράκων… Αλλά αυτό δεν ισχύει για όλους. Πολλοί άνθρωποι μεγαλώνουν σε οικογένειες που ενθαρρύνουν την εξάρτηση και όχι την ανεξαρτησία. Για τις γυναίκες, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι έχουν μεγαλώσει με παραδοσιακές αρχές. Όπου τα αγόρια είναι “γενναία”. Τα κορίτσια είναι όμορφαμ γλυκά και ευαίσθητα.  Αν ένα μικρό κορίτσι δεν έχει μάθει να αντιμετωπίζει τους φόβους του, αν είναι αντικείμενο σχολιασμού για το πως θα γίνει καλή σύζυγος και μητέρα, ή αν θα παντρευτεί έναν πλούσιο άντρα, τότε  δεν καλλιεργεί μέσα του την ιδέα ότι θα γίνει ένα δυνατό άτομο που θα πάρει τη ζωή στα χέρια του.

Από την άλλη μεριά οι άνδρες, είναι λογικό να είναι οικονομικά ανεξάρτητοι, αλλά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην έκφραση των συναισθημάτων. Αν οι γονείς παίρνουν όλες τις αποφάσεις για τα παιδιά τους, και αυτά δεν έχουν μάθει να σκέφτονται για τον εαυτό τους, δεν τολμούν να είναι διαφορετικά.

Πώς μπορώ να γίνω ανεξάρτητη;

Για να γίνει μία γυναίκα ανεξάρτητη, πρέπει να σπάσει τα εξαρτημένα μοτίβα ρόλων τα οποία έχει ενδοβάλει από την παιδική της ηλικία και να αυξήσει την πίστη στον εαυτό της, δηλαδή την αυτοπεποίθησή της. Χρειάζεται να σπάσει όλες τις περιοριστικές πεποιθήσεις που έχει φορτωθεί από την οικογένειά της, από τα παραμύθια, από την κοινωνία. Αυτό είναι μια διαδικασία που μπορεί να γίνει μόνο μέσω της ψυχοθεραπείας (αλλά εδώ αρχίζει ένα τεράστιο θέμα, για το τι πραγματικά σημαίνει “ψυχοθεραπευτής” και πραγματική “θεραπεία”).

Το Σύνδρομο της Σταχτοπούτας είναι στο ένα άκρο, και οι περισσότεροι από εμάς ταλαντευόμαστε ανάμεσα στα δύο άκρα αυτού του αντιδραστικού κύκλου. Σε μια σχέση μπορεί να έχουμε συνεχώς ανάγκη το σύντροφό μας. Αν η σχέση τελειώσει, γινόμαστε υπερβολικά ανεξάρτητοι. Δεν ζητάμε ποτέ βοήθεια, και πιέζουμε τον εαυτό μας ώστε να επιτύχει τα πάντα. Αντιδράμε στη δική μας ανάγκη και στη δική μας ντροπή, και δεν νιώθουμε ποτέ σίγουροι για τον εαυτό μας. Αυτό συμβαίνει επειδή ούτε η “εξάρτηση” αλλά ούτε και η “ανεξαρτησία” είναι υγιείς από μόνες τους.

Η εξάρτηση μπορεί να οδηγεί στην συν-εξάρτηση (όπου η αίσθηση για τον εαυτό μας εξαρτάται από κάποιον άλλο και όχι από εμάς). Στον αντίποδα η υπερβολική ανεξαρτησία μας οδηγεί στο να απομονώνουμε τον εαυτό μας από τους άλλους, και να απομακρυνόμαστε από κάθε πιθανή απειλή για την αυτονομία μας. Σε αυτό το σημείο χρειάζεται όμως να αναρωτηθεί κανείς αν πρόκειται πραγματικά για επιθυμία για ανεξαρτησία ή για ένα φόβο δέσμευσης.

Πώς μπορώ να αντιμετωπίσω το Σύνδρομο της Σταχτοπούτας;

Το Σύνδρομο της Σταχτοπούτας προέρχεται από βαθιά ριζωμένους τρόπους με τους οποίους βλέπουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο, και από περιοριστικές πεποιθήσεις που έχουν χαραχτεί στο υποσεινήδητό μας από την παιδική μας ηλικία.

Έτσι, χρειάζεται χρόνος, δέσμευση και σκληρή δουλειά για να αλλάξετε αυτές τις πεποιθήσεις. Για να κάνετε τις αλλαγές που επιθυμείτε είναι ανάγκη να:

• αναγνωρίσετε τις αξίες με τις οποίες μεγαλώσατε και τις δικές σας αξίες
• αναγνωρίσετε τις αρνητικές πεποιθήσεις που έχετε για τον εαυτό σας
• είστε ειλικρινείς για τις ανάγκες σας και να βρείτε υγιείς τρόπους για να τις καλύπτετε
• αναγνωρίσετε και να επουλώσετε τα ψυχικά τραύματα του παρελθόντος, της ενήλικης ή/και της παιδικής ηλικίας
• κατανοήσετε ποιοι είστε πραγματικά και τι επιθυμείτε, δηλαδή να αποκτήσετε αυτογνωσία
• μάθετε να δημιουργείτε αληθινές σχέσεις που δεν βασίζονται σε παιχνίδια εξουσίας