Χειριστικός γονιός

Χειριστικός γονιός

Κάθε γονιός θέλει το καλύτερο για τα παιδιά του. Ωστόσο, μερικοί γονείς πιστεύουν ότι πάντα ξέρουν εκείνοι ποιο είναι το καλύτερο για τα παιδιά τους με αποτέλεσμα να μην ακουν τις ανάγκες των παιδιών τους, να στερούν επιλογές και εν τέλει να γίνονται υπερβολικά ελεγκτικοί, βλάπτοντας τα παιδιά τους.

Τα παιδιά θα πρέπει να έχουν υποστηρικτικούς γονείς που σέβονται τις αποφάσεις τους και τα ενθαρρύνουν να επιτύχουν τους στόχους τους. Ωστόσο, μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι ποτέ δεν θα είναι αρκετά καλοί ή δεν αξίζουν την εμπιστοσύνη και το σεβασμό των γονιών τους. Οι τοξικοί γονείς κρίνουν, επιπλήττουν και υποβιβάζουν συνεχώς τα παιδιά τους. Αλλά το χειρότερο είναι ότι ελέγχουν κάθε πτυχή της ζωής του παιδιού με την δικαιολογία ότι πάντα ξέρουν τι είναι καλύτερο για αυτά. Ένας τοξικός γονιός συνήθως είναι αυστηρός, ακόμη και όταν τα παιδί του είναι ενήλικο.

Οι ελεγκτικοί γονείς διαθέτουν τα χαρακτηριστικά των αυταρχικών γονέων. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι οι αυταρχικοί γονείς επηρεάζουν σημαντικά την ανάπτυξη, την προσωπικότητα, την αυτοπεποίθηση, τα ακαδημαϊκά επιτεύγματα και την ψυχική υγεία των παιδιών.

Γιατί είναι οι γονείς χειριστικοί;

Οι αυταρχικοί και ελεγκτικοί γονείς είναι υπερβολικά αυστηροί και θέτουν πολλούς κανόνες στα παιδιά. Αυτοί οι γονείς συνήθως δεν ακούνε τις ανάγκες των παιδιών τους, χρησιμοποιούν στρατηγικές χειραγώγησης όπως οι ενοχές και η ντροπή, ώστε να ελέγχουν τα παιδιά τους. Όλα αυτά επηρεάζουν την συναισθηματική και την ψυχική υγεία ενός παιδιού.

Είναι πολύ δύσκολο για ένα παιδί να μεγαλώνει με έναν ελεγκτικό γονέα, ακόμη και για έναν ενήλικα. Αλλά είναι σημαντικό να κατανοήσουμε γιατί αυτοί οι γονείς έχουν αυτή τη συμπεριφορά. Μια δύσκολη παιδική ηλικία είναι συχνά ο λόγος πίσω από τις συμπεριφορές τους. Οι ελεγκτικοί γονείς ίσως να είχαν χειριστικούς γονείς ή συγγενείς, και να μεγάλωσαν με την πεποίθηση ότι ο έλεγχος των άλλων είναι μια δεδομένη συμπεριφορά.

Οι χειριστικοί γονείς είναι συχνά θύματα κακοποίησης και έχουν πληγωθεί βαθιά στο παρελθόν, έχουν πολλές ανασφάλειες. Βλέπουν τα παιδιά τους ως τη μοναδική τους ευκαιρία για να έχουν την κυριαρχία και τον έλεγχο. Επίσης, μερικοί γονείς είναι ναρκισσιστές και χειραγωγούν τα παιδιά τους ώστε να ενισχύσουν το εγώ τους. Έχουν υψηλές προσδοκίες από τα παιδιά τους και αρνούνται να κατανοήσουν την δική τους οπτική.

Τα θέματα εξουσίας είναι επίσης ένας άλλος λόγος που μπορεί να κάνουν έναν γονιό ελεγκτικό. Αν ένα άτομο μεγαλώνει σε ένα σπίτι στο οποίο νιώθει αδύναμο, δεν σέβονται τα συναισθήματά του, τότε μπορεί να νιώθει ότι η άποψή του δεν έχει αξία. Αν δεν κάνει δουλειά με τον εαυτό του θα συνεχίσει να παλεύει για τη φωνή του μια ολόκληρη ζωή.

Ωστόσο τα παραπάνω αποτελούν εξηγήσεις, και όχι "δικαιολογίες" για τις τοξικές και ελεγκτικές συμπεριφορές, οι οποίες είναι απαράδεκτες, ιδίως στην εποχή μας.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των χειριστικών γονιών;

Οι περισσότεροι γονείς είναι ελεγκτικοί σε ένα βαθμό. Έτσι θέλουν τα παιδιά τους να δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό, να παραμένουν πιστά στις αξίες τους και να συμβάλλουν στην κοινωνία όταν μεγαλώσουν. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετές διαφορές ανάμεσα στην αυστηρότητα και στον έλεγχο.

1. Κρίνουν συνεχώς τα παιδιά τους

Κάποιες φορές είναι λογικό οι γονείς να κάνουν κριτική στα παιδιά τους. Με αυτό τον τρόπο τα παιδιά μαθαίνουν να βελτιώνουν τον εαυτό τους. Ωστόσο, οι ελεγκτικοί γονείς είναι υπερβολικά επικριτικοί και αντιδρούν αρνητικά σε ότι κάνουν τα παιδιά τους. Όμως αυτό οδηγεί στη χαμηλή αυτοεκτίμηση , την μειωμένη αυτοπεποίθηση και την σκληρή επικριτική φωνή.

2. Ποτέ δεν είναι ικανοποιημένοι

Οι ελεγκτικοί γονείς έχουν την τάση να είναι τελειομανείς, έχουν πάντα υπερβολικές προσδοκίες και θέλουν τα παιδιά τους να έχουν πολύ υψηλά πρότυπα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι προσδοκίες τους να είναι παράλογες. Αυτό είναι ανθυγιεινό για τη σχέση παιδιού-γονέα. Αλλά το χειρότερο από όλα είναι ότι αν το παιδί αποτύχει να φτάσει τους μη ρεαλιστικούς στόχους, τότε η τιμωρία είναι βαριά. Οι περισσότεροι τοξικοί γονείς ζητούν από τα παιδιά τους να κάνουν κάτι, χωρίς να τα διδάσκουν ή να τους δείχνουν πως να το κάνουν. Και όταν τα παιδιά δεν μπορούν να ολοκληρώσουν μια εργασία, οι γονείς αντιδρούν έντονα. Τα παιδί νιώθει την αποτυχία του και αυτό έχει αρνητικές συνέπειες στην αυτοεκτίμησή του.

3. Ξέρουν ΠΑΝΤΑ τι είναι καλύτερο για τα παιδιά τους

Συνεχώς κάνουν υποδείξεις στα παιδιά τους για το πως πρέπει να ντύνονται, πως πρέπει να τρώνε, τι καριέρα να ακολουθήσουν και τι συντρόφους πρέπει να διαλέξουν. Έχουν άποψη για όλα,  και όλα τα κάνουν για το καλό των παιδιών τους. Η αλήθεια είναι ότι οι χειριστικοί γονείς ποτέ δεν θα εγκρίνουν τις αποφάσεις των παιδιών τους αν δεν συμφωνούν με τις δικές τους. Αυτή η συμπεριφορά έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά να μην είναι ανεξάρτητα και πάντα να αποζητούν την επιβεβαίωση από τους άλλους. Δεν έχουν ποτέ τη διάθεση να δουν τα πράγματα διαφορετικά και δεν δίνουν την ελευθερία των αποφάσεων στα παιδιά τους.

4. Θέτουν πολλούς κανόνες

Οι χειριστικοί γονείς δεν δίνουν εξηγήσεις για τους κανόνες που θέτουν στα παιδιά τους. Οι περισσότεροι από αυτούς τους κανόνες είναι μονομερείς, χωρίς καμία συζήτηση ή διαπραγμάτευση (και αρκετές φορές, χωρίς πρακτική αξία ή λογική εξήγηση).

5. Υποβιβάζουν τα παιδιά τους

Οι τοξικοί γονείς δεν θεωρούν ότι τα παιδιά τους είναι ανεξάρτητα άτομα. Αντιθέτως, πιστεύουν ότι είναι επέκταση του εαυτού τους και αυτό εξηγεί το γιατί αποτυγχάνουν να κατανοήσουν ότι αξίζουν το σεβασμό τους. Συχνά επικρίνουν δημόσια τα παιδιά τους και έτσι κερδίζουν την συμπάθεια των άλλων και ενισχύουν τις απόψεις τους. Ίσως αυτή η συμπεριφορά να έχει ως σκοπό την ενίσχυση του "εγώ" τους.

6. Δεν νιώθουν συμπόνια

Αν και οι ελεγκτικοί γονείς καλύπτουν τις βασικές ανάγκες των παιδιών τους όπως η τροφή, η στέγη και τα ρούχα, γενικά δεν δείχνουν αγάπη, φροντίδα, στοργή και ευγένεια. Οι περισσότεροι τοξικοί γονείς δεν δείχνουν τρυφερά συναισθήματα και συμπόνια παιδιά τους. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας των δικών τους ανασφαλειών ή του φόβου τους ότι θα χάσουν την κυριαρχία τους.

7. Κατηγορούν τα παιδιά για τα προβλήματά τους

Οι τοξικοί γονείς συχνά κατηγορούν τα παιδιά τους για τις δικές τους αναποδιές. Αυτή είναι μια μορφή χειραγώγησης, κάνουν τα παιδιά να νιώθουν υπεύθυνα για την ευτυχία τους μέσω του ψυχολογικού ελέγχου. Συνεχώς λένε πόσα έχουν θυσιάσει για τα παιδιά τους ώστε να πάρουν αυτό που θέλουν.

8. Δεν σέβονται την ιδιωτικότητα των παιδιών τους

Οι τοξικοί και πιεστικοί γονείς συχνά δεν κατανοούν την σημασία των υγιών προσωπικών ορίων. Ένας ελεγκτικός γονέας θα αρνηθεί να δώσει στο παιδί του το χώρο που χρειάζεται. Δεν κατανοεί την ιδιωτικότητα και συχνά παρακολουθεί τα social media των παιδιών του. Όμως υπάρχει μια λεπτή διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην καθοδήγηση που δίνουν οι γονείς και στην παραβίαση του προσωπικού χώρου.

Όλοι μας είναι ανάγκη να έχουμε όρια, ειδικά οι έφηβοι. Οι γονείς που είναι τοξικοί δεν σέβονται αυτά τα όρια με αποτέλεσμα τα προβλήματα στη σχέση τους με τα παιδιά.

Εκτός από τα παραπάνω υπάρχουν και πολλά άλλα σημάδια των χειριστικών γονέων, τα οποία περιλαμβάνουν:

1. Είναι παθητικ0-επιθετικοί (κάνουν τα παιδιά να νιώθουν τύψεις και ενοχές)
2. Θέλουν να ελέγχουν ή να εγκρίνουν όλες τις σχέσεις των παιδιών τους
3. Δεν επιτρέπουν την διαφωνία μαζί τους, δεν συζητάνε
4. Κάνουν τα παιδιά να αμφιβάλλουν για τον εαυτό τους
5. Δεν κατανοούν ή αγνοούν τον πόνο που προκαλούν στα παιδιά
6. Δεν επιτρέπουν στα παιδιά να εκφράσουν αρνητικά συναισθήματα όπως ο θυμός, ο φόβος και η λύπη
7. Ανησυχούν περισσότερο για τα δικά τους συναισθήματα, παρά για αυτά των παιδιών τους
8. Δεν προσφέρουν συναισθηματική στήριξη, συναισθηματική ασφάλεια
9. Ασκούν έλεγχο με τα χρήματα και δημιουργούν ενοχές
10. Δεν αναγνωρίζουν ποτέ τα λάθη τους
11. Επικοινωνούν με άλλους εκ μέρους των παιδιών τους
12. Αποθαρρύνουν τα παιδιά από το να παίρνουν αποφάσεις μόνα τους

Αντιμετώπιση χειριστικών γονιών

Αν μπορέσετε να αναγνωρίσετε κάποια από τα παραπάνω σημάδια των χειριστικών γονιών, τότε υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να τους αντιμετωπίσετε.

1. Πιστέψτε στον εαυτό σας

Καλό είναι να αρχίσετε να βάζετε τα προσωπικά σας όρια ακόμη και αν οι γονείς σας συνηθίζουν να παραβιάζουν την ιδιωτικότητά σας. Με τη βοήθεια των ορίων, κάνετε ένα βήμα ώστε η σχέση με τους γονείς σας να γίνει πιο ανεκτή. Μπορείτε να πάρετε αποφάσεις μόνοι σας και να μάθετε να υπερασπίζεστε τον εαυτό σας. Χρειάζεται να καλλιεργήσετε την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή σας περισσότερο (για παράδειγμα, μέσω της ψυχοθεραπείας).

2. Σταματήστε να θέλετε να ευχαριστείτε τους γονείς σας

Δεν είναι ανάγκη να ζητάτε την επιβεβαίωση, τη στοργή ή την έγκριση από τους γονείς σας. Δεν είσαστε πια ανήλικοι, αλλά ώριμοι άνθρωποι. Ανεξάρτητα με το πόσο σκληρά έχετε προσπαθήσει για να τους κάνετε υπερήφανους ή για να κερδίσετε την αγάπη τους, ποτέ δεν θα το εκφράσουν όπως εσείς θέλετε. Δεν είναι ανάγκη να θέλετε συνεχώς να μένουν ευχαριστημένοι. Έχετε και εσείς μια ζωή να ζήσετε!

Καθώς κανένα παιδί δεν θέλει να απογοητεύει τους γονείς του, είναι πολύ πιο δύσκολο να τους αντιμετωπίσει. Για να μπορέσετε να αντιμετωπίσετε τους χειριστικούς γονείς σας (ή οποιοδήποτε τοξικό άτομο στη ζωή σας) χρειάζεται να αναγνωρίσετε την ανάγκη σας να τους ευχαριστείτε.

3. Πάρτε απόσταση από τα συναισθήματά σας

Σαν ανθρώπινα όντα, νιώθουμε τα συναισθήματα να μας κατακλύζουν όταν βιώνουμε δύσκολες καταστάσεις. Όταν ένα παιδί μεγαλώνει με χειριστικούς γονείς, είναι πιθανό τα συναισθήματά του να το ελέγχουν. Ωστόσο, αν αφήσετε τα συναισθήματά σας ανεξέλεγκτα αυτό είναι καταστροφικό. Τα αρνητικά συναισθήματα όπως η λύπη, ο θυμός, η δυσαρέσκεια και ο φόβος μπορεί να μην είναι καλοί σύμβουλοι και να θολώνουν τη  κρίση σας. Όταν μπορείτε να ελέγξετε τα συναισθήματά σας τότε μπορείτε να αντιδράσετε κατάλληλα προς τους γονείς σας, με τρόπους που θα βελτιώσουν τη  κατάσταση και όχι με τρόπους που θα οδηγήσουν τη σχέση σας στα άκρα.

Όταν δεν νιώθετε καλά με την συμπεριφορά των γονιών σας, πρέπει να μιλήσετε για αυτό αντί να μένετε σιωπηλοί και μέσα σας να συσσωρεύεται η δυσαρέσκεια. Είναι επίσης ανάγκη να μην αντιδράτε πάνω στο θυμό σας. Μην ξεχνάτε ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι οι γονείς σας. Δεν είναι εχθροί σας παρά το κακό πρόσωπο που δείχνουν σε εσάς.

4. Αποδεχτείτε τους γονείς σας όπως είναι

Μπορεί να θέλετε οι γονείς σας να αλλάξουν αλλά είναι πολύ πιθανό να παραμείνουν χειριστικοί. Όσο πιο πολύ θέλετε να αλλάξουν ή να έχετε μια διαφορετική οικογένεια, τόσο μεγαλύτερη απογοήτευση θα νιώθετε με την κατάσταση. Όμως αυτό οδηγεί σε περισσότερο άγχος, ανησυχία και κατάθλιψη. Δεν μπορείτε να αλλάξετε τους γονείς σας, αυτό είναι ένα γεγονός. Ωστόσο, μπορείτε να επιλέξετε να κρατάτε αποστάσεις από αυτούς.

Η επιθυμία σας να έχετε καλύτερους γονείς δεν σας οδηγεί πουθενά. Αποδεχτείτε την πραγματικότητα και την οικογένειά σας όπως είναι. Φυσικά, μπορείτε να ελπίζετε ότι μια μέρα η σχέση με τους γονείς σας θα γίνει καλύτερη και πιο υγιής. Όμως καλό είναι να έχετε στο μυαλό σας ότι έχετε την ευθύνη μόνο για τις δικές σας σκέψεις και τα δικά σας συναισθήματα!

5. Μπορείτε να ζητήσετε βοήθεια

Αν τα πράγματα έχουν ξεφύγει από τον έλεγχο και δεν μπορείτε άλλο να ανεχτείτε αυτή την κατάσταση, είναι καλή ιδέα να μιλήσετε με ένα άτομο εμπιστοσύνης. Μπορεί να είναι ένας συγγενής, ένας φίλος, ένας δάσκαλος ή ένας προπονητής. Όταν μιλάτε με άλλους μπορείτε να δείτε τα πράγματα από διαφορετική οπτική και να συνειδητοποιήσετε ότι δεν κάνετε κάτι λάθος εσείς. Η ψυχοθεραπεία, είτε ατομική είτε οικογενειακή, είναι μια εξαιρετική επιλογή. Βοηθά στην βελτίωση των σχέσεων και της δυναμικής της οικογένειας μέσα από την αποτελεσματική επικοινωνία.