Άγχος και Στρες: πως επηρεάζουν το σώμα μας

Συμπτώματα άγχους & στρες στο σώμα μας

Το άγχος συνήθως περιγράφει την νευρικότητα και την ανησυχία που μπορεί να βιώνει κάποιος. Για κάποιους είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα που το ξεπερνούν γρήγορα, και είναι μια απόλυτα φυσιολογική αντίδραση σε συνθήκες πίεσης (στρες), δηλαδή ψυχοπιεστικές ή ασυνήθιστες καταστάσεις που πρέπει να αντιμετωπίσουν, είτε είναι σχετικά απλές όπως μια μετακόμιση, είτε σύνθετες όπως η απόκτηση ενός παιδιού. Αντίθετα, πολλοί άνθρωποι λόγω του στρες αγχώνονται, χάνουν την όρεξή τους, δεν μπορούν να κοιμηθούν ή να συγκεντρωθούν, αποδιοργανώνονται ουσιαστικά.

Ο μηχανισμός "πάλης ή φυγής" (fight or flight) είναι ο τρόπος με τον οποίο προστατεύουμε τον εαυτό μας από τον κίνδυνο. Αυτή είναι η αντίδραση όταν νιώθουμε αγχωμένοι. Όταν βρισκόμαστε σε (ψυχολογικό ή σωματικό) κίνδυνο, το σώμα μας απελευθερώνει χημικές ουσίες όπως η αδρεναλίνη που μας κάνει να είμαστε σε εγρήγορση και κάνει την καρδιά μας να χτυπά πιο γρήγορα για να διοχετευθεί το αίμα στις περιοχές που έχουν ανάγκη. Είναι κάτι που συμβαίνει αυτόματα στο σώμα μας, και το οποίο δεν ελέγχουμε. Τελικά όταν η απειλή περάσει, το σώμα χαλαρώνει και επανερχόμαστε σε φυσιολογική κατάσταση.

Πώς το στρες επηρεάζει την υγεία μας;

Το ανθρώπινο σώμα είναι σχεδιασμένο ώστε ανταποκρίνεται στο στρες (πίεση/απειλή). Το στρες μπορεί να έχει θετική επίδραση, μας κρατά σε εγρήγορση, μας δίνει κίνητρο και μας βοηθά να αποφύγουμε τον κίνδυνο. Το στρες γίνεται αρνητικό όταν ένα άτομο αντιμετωπίζει συνεχώς προκλήσεις χωρίς να μπορεί να ανακουφιστεί ή να χαλαρώσει. Με αυτό τον τρόπο το άγχος συσσωρεύεται. Το αυτόνομο νευρικό μας σύστημα ενεργοποιείται και προκαλεί φυσιολογικές αλλαγές στο σώμα ώστε να μπορέσει να καταπολεμήσει τις ψυχοπιεστικές καταστάσεις. Η απόκριση στο στρες, είναι γνωστός ως μηχανισμός "πάλης ή φυγής" και ενεργοποιείται σε επείγουσες καταστάσεις. Ωστόσο, αυτή η απόκριση μπορεί να γίνει χρόνια αν το στρες παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η παρατεταμένη ενεργοποίηση της αντίδρασης στο στρες προκαλεί σωματική και ψυχολογική φθορά.

Όμως το στρες που συνεχίζεται χωρίς ανακούφιση διαταράσσει την ορμονική ισορροπία του σώματος και προκαλεί νοσήματα και ψυχοσωματικά συμπτώματα όπως ο πονοκέφαλος, οι διαταραχές στο στομάχι, η υπέρταση, ο πόνος στο στήθος, η σεξουαλική δυσλειτουργία και τα προβλήματα στον ύπνο (αϋπνία). Τα συναισθηματικά προβλήματα περιλαμβάνουν την κατάθλιψη, τις κρίσεις πανικού και άλλες αγχώδεις διαταραχές. Το στρες μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει συγκεκριμένα συμπτώματα ή νοσήματα.

Το στρες γίνεται επιβλαβές όταν οι άνθρωποι δεσμεύονται σε καταναγκασμούς ή αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές για να ανακουφιστούν από αυτό. Κάποιοι βρίσκουν διέξοδο στο αλκοόλ, σε ουσίες, στον τζόγο. Όμως όλα αυτά εντείνουν το άγχος και το άτομο βρίσκεται τελικά παγιδευμένο σε ένα φαύλο κύκλο.

Συμπτώματα άγχους στο σώμα

Ο κάθε άνθρωπος βιώνει το στρες με διαφορετικό τρόπο. Το άγχος αν και είναι εν μέρει μια φυσιολογική αντίδραση, μπορεί να γίνει πρόβλημα όταν παρεμβαίνει στη ζωή σας, με αποτέλεσμα να ανησυχείτε συνεχώς, να βιώνετε για παράδειγμα κρίσεις πανικού ή και να έχετε δυσάρεστα ψυχοσωματικά συμπτώματα.

Το άγχος μπορεί να παρεμβαίνει στη δουλειά σας και να μην σας αφήνει να συγκεντρωθείτε. Μπορεί να νιώθετε ότι χάνετε τον έλεγχο. Υπάρχουν πολλές μορφές άγχους που επηρεάζουν διαφορετικά τον κάθε άνθρωπο

Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα του άγχους περιλαμβάνουν:

• Ταχυκαρδία
• Δύσπνοια, πόνο στο στέρνο / στήθος
• Τρέμουλο στο σώμα ή στα πόδια
• Εφίδρωση
• Μυϊκή ένταση
• Ευερεθιστότητα
• Συνεχή ανησυχία

Η σωματική πλευρά του άγχους

Ο εγκέφαλος είναι ένα πολύπλοκο όργανο. Μπορεί να εκφράσει το άγχος, την κατάθλιψη και το φόβο μέσα από ψυχοσωματικά συμπτώματα:

Οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν αρχικά τα σωματικά συμπτώματα του άγχους. Δεν αναγνωρίζουν ότι έχουν άγχος επειδή τα σωματικά συμπτώματα είναι τόσο προφανή , που νομίζουν ότι έχουν κάποιο άλλο πρόβλημα υγείας, μπορεί να νομίζουν ότι παθαίνουν έμφραγμα (πχ σε κρίση πανικού).

Το άγχος δημιουργεί ένταση σε όλο το σώμα. Ο εγκέφαλος μπορεί να αντιδράσει σε σκέψεις φόβου και να τις μετατρέψει σε μυϊκή ένταση. Αυτό παρατηρείται όταν έχουμε ένα ατύχημα και προσπαθούμε να προστατεύσουμε το σώμα μας. Ξαφνικά ο φόβος κατακλύζει το σώμα μας και συμβαίνουν αλυσιδωτές χημικές αντιδράσεις.

Η θεραπεία του άγχους είναι πολύ σημαντική για να έχουμε καλύτερη ψυχική και σωματική υγεία. Η φλεγμονή που προκαλείται από το στρες, μπορεί να οδηγήσει σε πολλά χρόνια νοσήματα όπως τα νοσήματα του καρδιαγγειακού και του γαστρεντερικού.

Το οξύ και το χρόνιο στρες εκδηλώνεται με πολλά σωματικά συμπτώματα που περιλαμβάνουν:

Αναπνοή: εξαιτίας της έντασης, η αναπνοή αλλάζει. Γίνεται πιο σύντομη, ρηχή και γρήγορη. Οι πνεύμονες δεν λειτουργούν σωστά λόγω της έντασης. Οι τεχνικές χαλάρωσης και αναπνοών βοηθούν. Προσπαθήστε να αναπνέετε αργά και βαθιά.

Σφιχτοί μύες: το άγχος προκαλεί ένταση σε όλο το σώμα και επηρεάζει διαφορετικούς μύες. Οι άνθρωποι νιώθουν πίεση σε πολλές περιοχές του σώματος. Κάποιοι νιώθουν πίεση στον αυχένα, στη γνάθο, στο στήθος ή στο στομάχι. Δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη περιοχή, ο εγκέφαλος στέλνει τα νευρικά σήματα οπουδήποτε. Αν η ένταση στους μύες συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα τότε εκδηλώνεται πόνος.

Ταχυκαρδία: ο ρυθμός της καρδιάς αλλάζει. Η δυσκολία στην αναπνοή ωθεί την καρδιά να διοχετεύσει περισσότερο οξυγόνο στο αίμα. Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο το άγχος επηρεάζει την καρδιά είναι η αύξηση της αδρεναλίνης. Τυπικά η αδρεναλίνη απελευθερώνεται σε έντονες στιγμές όπως όταν κάνετε ελεύθερη πτώση ή αναρρίχηση. Αλλά έντονες στιγμές προκαλούνται και από τις ανήσυχες σκέψεις. Η εφίδρωση, τα κρύα άκρα και η ζαλάδα συμβάλλουν σε αυτά τα συμπτώματα. Σε στιγμές πανικού, το σώμα μπαίνει σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Όταν το σώμα βρίσκεται σε κατάσταση ανάγκης διοχετεύει το αίμα σε κύρια όργανα, όπως η καρδιά και οι μεγάλοι μύες.

Εφίδρωση: είναι πολύ συχνό σύμπτωμα του άγχους καθώς παράγεται περισσότερος ιδρώτας αυτές τις στιγμές. Τα κρύα χέρια, τα πόδια και τα δάχτυλα οφείλονται στο γεγονός ότι το αίμα κινείται για να προστατεύσει τα κύρια όργανα. Οι άνθρωποι με άγχος νιώθουν συχνά ζαλάδα.

Στομαχικές διαταραχές: το σφίξιμο στο στομάχι είναι ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα του άγχους. Το άγχος μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα του γαστρεντερικού. Η διάρροια, η δυσκοιλιότητα, το ευερέθιστο έντερο και η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι κάποια από αυτά. Η ένταση στους μύες προκαλεί επιπλοκές καθώς μεταβάλλεται η ροή του αίματος. Η πέψη δεν γίνεται σωστά και το στομάχι πονά.

Το άγχος πρέπει να θεραπεύεται καθώς μπορεί να προκαλέσει χρόνια προβλήματα υγείας. Μιλήστε σε έναν ειδικό ψυχοθεραπευτή για τα όσα αντιμετωπίζετε, τις σκέψεις, τους φόβους και τα συναισθήματα σας. Το άγχος συνοδεύεται από πολλές συναισθηματικές και σωματικές εκδηλώσεις.

Αιτίες άγχους

Μερικές φορές τα ψυχοπιεστικά γεγονότα της ζωής μπορούν να προκαλέσουν άγχος. Μπορεί να είναι το εργασιακό στρες, ένα διαζύγιο, ένας θάνατος, ένας χωρισμός, τα οικονομικά προβλήματα, τα προβλήματα στη σχέση ή η απώλεια της δουλειάς.

Οι μελέτες δείχνουν ότι υπάρχει μια γενετική σύνδεση στις αγχώδεις διαταραχές. Ή ίσως ένα μέλος της οικογένειας σας να ήταν αγχώδες και εσείς να αναπτύξατε αυτό το χαρακτηριστικό επειδή η συμπεριφορά αυτή ήταν φυσιολογική στο σπίτι σας.

Το άγχος είναι το ίδιο πράγμα με την ανησυχία;

Το άγχος και η ανησυχία δεν είναι το ίδιο πράγμα. Το άγχος παρατηρείται όταν η ανησυχία ξεκινά να παρεμβαίνει στον τρόπο που σκέφτεστε. Έτσι αλλάζει ο τρόπος με τον οποίο βλέπετε τον κόσμο γύρω σας.

Παλιότερα πολλοί άνθρωποι πίστευαν ότι απλά γεννιούνται ανήσυχοι. Αν βλέπετε πάντα την αρνητική πλευρά των πραγμάτων και πιστεύετε ότι τα πράγματα θα πάνε στραβά, είστε συνεχώς σε εγρήγορση μήπως συμβεί κάτι κακό. Αυτό κάνει ακόμη πιο δύσκολο να σταματήσετε να ανησυχείτε. Η ανησυχία είναι το σωστό πράγμα σε κάποιες περιπτώσεις, το θέμα είναι το πόσο ανησυχείτε. Είναι καλό να σκεφτείτε τι μπορεί να συμβεί αν δεν πληρώσετε τους λογαριασμούς σας, αλλά είναι κακή ιδέα να ανησυχείτε αν δεν υπάρχει σοβαρός λόγος για να μην τους πληρώσετε. Όλοι έχουμε τέτοια συναισθήματα, και είναι απολύτως φυσιολογικά.

Το πρόβλημα προκύπτει όταν θολώνει η κρίση σας, επηρεάζεται ο τρόπος σκέψης σας, αρχίζετε να σκέφτεστε αρνητικά, και κάνετε υποθέσεις ότι θα αποτύχετε. Χωρίς να προσδοκάτε την επιτυχία, είναι δύσκολο να προσπαθείτε για αυτήν. Αλλά αν δεν προσπαθήσετε, δεν είναι πιθανό να επιτύχετε. Αυτός είναι ένας φαύλος κύκλος και είναι πολύ σημαντικό να τον σπάσετε. Μπορείτε να αντιμετωπίσετε το άγχος σας και να κάνετε θετικές αλλαγές.

Τι μπορείτε να κάνετε για το άγχος

Είναι πολύ βοηθητικό να μάθετε να ελέγχετε το άγχος σας και να ηρεμείτε. Ο διαλογισμός και οι τεχνικές αναπνοών βοηθούν να χαλαρώσετε, σας κρατούν σε σύνδεση με τα συναισθήματά σας. Καθώς στο σώμα συμβαίνουν χημικές αντιδράσεις ως απόκριση στις αρνητικές σκέψεις, ο εγκέφαλος παρουσιάζει βιολογικές αλλαγές στις θετικές σκέψεις. Σκεφτείτε όμορφες εικόνες που σας γεμίζουν χαρά.

Μπορείτε να μάθετε να διαχειρίζεστε το στρες και να ζείτε πιο υγιή και ευτυχισμένη ζωή. Τα παρακάτω βήματα θα σας βοηθήσουν:

• Δείτε την θετική πλευρά της κάθε κατάστασης.
• Αποδεχτείτε ότι υπάρχουν πράγματα που δεν μπορείτε να ελέγξετε.
• Κατανοήστε τα συναισθήματα και τις πεποιθήσεις σας αντί να θυμώνετε και να γίνεστε επιθετικοί.
• Μάθετε τεχνικές χαλάρωσης όπως ο διαλογισμός, η γιόγκα, οι βαθιές αναπνοές.
• Βάλτε την άσκηση στη ζωή σας. Το σώμα μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα το στρες όταν είναι υγιές και δυνατό.
• Ακολουθήστε μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή.
• Μάθετε να διαχειρίζεστε πιο αποτελεσματικά το χρόνο σας.
• Βάλτε όρια και πείτε "όχι" σε όσα σας προκαλούν επιπλέον στρες.
• Βρείτε χρόνο για τα χόμπι και τα ενδιαφέροντά σας.
• Κοιμηθείτε καλά. Το σώμα χρειάζεται χρόνο για να αναρρώσει και να αντιμετωπίσει τα ψυχοπιεστικά γεγονότα.
• Περάστε όσο περισσότερο χρόνο μπορείτε με τους ανθρώπους που αγαπάτε.
• Ζητήστε τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχοθεραπευτή για να μπορέσετε να διαχειριστείτε το στρες.