Τριχοτιλλομανία

Τριχοτιλλομανία

Η τριχοτιλλομανία είναι μια ψυχική διαταραχή που αφορά την ανεξέλεγκτη, εμμονική επιθυμία να τραβάει κάποιος τα μαλλιά του. Το τράβηγμα των μαλλιών από το κεφάλι είναι κάτι σύνηθες, αλλά μερικοί ασθενείς μπορεί να τραβούν τις τρίχες και από άλλα σημεία στο σώμα, όπως τις βλεφαρίδες, τα φρύδια, τις τρίχες στα χέρια και στα πόδια. Αφορά τους ενήλικες, αλλά και τα παιδιά κυρίως, καθώς ξεκινά συνήθως από την παιδική ηλικία (9-13 ετών).

Η πιο κοινή μέθοδος τραβήγματος μαλλιών στους πάσχοντες είναι να χρησιμοποιούν τα δάχτυλά τους. Ωστόσο, ορισμένοι πάσχοντες χρησιμοποιούν επίσης τσιμπιδάκια ή άλλα όργανα. Ο όρος «τριχοτιλλομανία» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1889, από τον Γάλλο δερματολόγο François Henri Hallopeau.

Τριχοτιλλομανία και παιδιά

Μερικές φορές, τα παιδιά με τριχοτιλλομανία δεν συνειδητοποιούν τι κάνουν ασυνείδητα, μέχρι αυτή η κατάσταση να έχει μεγάλο αντίκτυπο. Για παράδειγμα, ένα παιδί μπορεί να βλέπει τηλεόραση και μετά να βλέπει τον καναπέ γεμάτο με τρίχες. Αυτή η κατάσταση είναι γνωστή ως αυτόματη τριχοτιλλομανία, δηλαδή γίνεται ασυνείδητα χωρίς την προσοχή του ατόμου.

Αντιθέτως, άλλα παιδιά με τριχοτιλλομανία έχουν επίγνωση για το τι κάνουν. Τραβούν τις τρίχες τους επειδή έτσι "νιώθουν καλύτερα". Συχνά, περιμένουν να μείνουν μόνα τους πριν αρχίσουν να τραβάνε τα μαλλιά τους. Αυτή η κατάσταση είναι γνωστή ως εστιασμένη τριχοτιλλομανία.

Η τριχοτιλλομανία μπορεί να επηρεάσει οποιοδήποτε μέρος του σώματος. Ενώ τα μαλλιά είναι το πιο συχνό σημείο εντοπισμού αυτής της συνήθειας, τα άτομα με τριχοτιλλομανία μπορεί επίσης να τραβούν τρίχες από τα φρύδια, τις βλεφαρίδες, την ηβική περιοχή, τα χέρια, τα πόδια ή άλλες περιοχές του σώματος.

Αιτίες τριχοτιλλομανίας

Η τριχοτιλλομανία συχνά αποτελεί ένα μηχανισμό αντιμετώπισης διαφόρων συναισθημάτων και καταστάσεων. Για παράδειγμα η τριχοτιλλομανία μπορεί να χρησιμεύσει ως τρόπος αντιμετώπισης του στρες και του άγχους (πιο συχνά), αλλά και της πλήξης ή της στεναχώριας. Όμως αυτό δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο, μιας και αυτή ανακούφιση μέσω της τριχοτιλλομανίας είναι μόνο παροδική, δεν λύνει κάποια από τα προβλήματα, οδηγώντας το άτομο στο φαύλο κύκλο της συνήθειας και στα προβλήματα που συνοδεύουν την τριχοτιλλομανία.

Η τριχοτιλλομανία επίσης να είναι μια εκδήλωση άλλων υποκείμενων ψυχολογικών προβλημάτων. Συνδέεται συχνά με υποκείμενα ψυχολογικά προβλήματα όπως η χαμηλή αυτοεκτίμηση και το κοινωνικό άγχος.

Η τριχοτιλλομανία συχνά συνδέεται επίσης με την αγχώδη διαταραχή, την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) και τη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), δηλαδή υπάρχει συχνά συννοσηρότητα. Αντίθετα με την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, η τριχοτιλλομανία χαρακτηρίζεται κυρίως από επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές εστιασμένες στο σώμα (τράβηγμα μαλλιών) με στόχο τη μείωση του άγχους και του στρες, ή ακόμα και από συνήθεια, αντί να ξεκινά από μια ιδεοληψία.

Η τριχοτιλλομανία συνδέεται και με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας. Η έρευνα δείχνει ότι τα άτομα με τριχοτιλλομανία τείνουν να εμφανίζουν ορισμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας που μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη και διατήρηση της διαταραχής, όπως ο νευρωτισμός και η εσωστρέφεια.

Τριχοφαγία - σύνδρομο της Ραπουνζέλ

Σχετική με την τριχοτιλλομανία είναι και η τριχοφαγία. Δηλαδή, ορισμένα παιδιά μπορεί ακόμα και να τρώνε τα μαλλιά τους, με αποτέλεσμα με την πάροδο μηνών να σχηματίζεται στο στομάχι ή στο δωδεκαδάκτυλο τριχοπίλημα, το οποίο χρειάζεται να αφαιρεθεί χειρουργικά για να αποφευχθεί η απόφραξη του εντέρου. Το συγκεκριμένο σύνδρομο ονομάζεται ανεπίσημα και σύνδρομο της Ραπουνζέλ, και χαρακτηρίζεται από την καταναγκαστική επιθυμία για τράβηγμα των μαλλιών και κατάποσης αυτών.

Ποια είναι τα συμπτώματα της τριχοτιλλομανίας;

Τα σημάδια που δείχνουν ότι ένα παιδί μπορεί να έχει τριχοτιλλομανία περιλαμβάνουν:

• Τριχόπτωση στη μία πλευρά του κεφαλιού
• Ξαφνική απώλεια πολλών μαλλιών
• Πολλά μαλλιά στο πάτωμα ή στο μαξιλάρι στο δωμάτιο του παιδιού
• Τα χέρια του παιδιού είναι πάντα συχνά στο κεφάλι
• Τα παιδιά φορούν καπέλα επειδή δεν θέλουν οι άλλοι να δούνε τα κενά στο κεφάλι τους
• Τα παιδιά κοιτούν συνεχώς τον καθρέφτη
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση
• Ντροπή για την εμφάνισή τους ή επειδή δεν μπορούν να σταματήσουν να τραβούν τα μαλλιά τους

Η τριχοτιλλομανία συνήθως κορυφώνεται στην ηλικία των 12-13 ετών, αλλά κάνει την εμφάνισή της από μικρότερη ηλικία.

Επιπτώσεις τριχοτιλλομανίας

Μία από τις συνέπειες της τριχοτιλλομανίας είναι ότι ένας πάσχων μπορεί να δημιουργήσει στην κεφαλή "μπαλώματα" που μπορεί συχνά να έχουν ασυνήθιστο σχήμα και να επηρεάζουν τη μία πλευρά περισσότερο από την άλλη. Αυτό μπορεί να τους οδηγήσει να προσπαθήσουν να καλύψουν την απώλεια μαλλιών τους χρησιμοποιώντας τεχνικές καμουφλάζ που περιλαμβάνουν καπέλα, κασκόλ και ψεύτικες βλεφαρίδες. Μερικοί ασθενείς μπορεί ακόμη και να καταφύγουν στο να έχουν μόνιμα τατουάζ ψεύτικων φρυδιών. Όταν η τριχόπτωση δεν μπορεί να καλυφθεί, οι πάσχοντες αποφεύγουν τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, προκαλώντας αισθήματα ντροπής και χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Έτσι λοιπόν η τριχοτιλλομανία μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική απομόνωση, καθώς τα άτομα αποφεύγουν τις κοινωνικές συναναστροφές λόγω της ντροπής που αισθάνονται, δημιουργώντας σημαντική ψυχολογική επιβάρυνση. Τα άτομα με τριχοτιλλομανία μπορεί να εμφανίσουν άγχος, κατάθλιψη και χαμηλή αυτοεκτίμηση, τα οποία συνδέονται συνήθως με τη διαταραχή.

Πώς μπορεί να γίνει η διάγνωση της τριχοτιλλομανίας;

Η διάγνωση της τριχοτιλλομανίας (F63.3 στο ICD-10) μπορεί να γίνει όταν ένα παιδί τραβά τα μαλλιά του για μεγάλο χρονικό διάστημα και νιώθει αναστάτωση για αυτό. Για να γίνει η διάγνωση, πρέπει το παιδί να έχει κάνει προσπάθειες και να έχει αποτύχει να σταματήσει να τραβά τα μαλλιά του.

Φυσικά, πριν από τη διάγνωση γίνονται κάποιες εξετάσεις για τον αποκλεισμό άλλων ιατρικών προβλημάτων που προκαλούν τριχόπτωση.

Η διάγνωση για την θεραπεία της τριχοτιλλομανίας μπορεί να περιλαμβάνει:

• Την αναγνώριση της αιτίας για την απώλεια των μαλλιών.
• Την ποσότητα των μαλλιών, που έχει χάσει ο ασθενής στη διάρκεια αυτής της κατάστασης.
• Την διάγνωση άλλων ιατρικών θεμάτων υγείας που μπορεί να έχουν σχέση με την απώλεια των μαλλιών.
• Τον αποκλεισμό πιθανών αιτιών για την απώλεια μαλλιών.

Φυσικά, μετά τη διάγνωση μπορούν οι ασθενείς να κάνουν πράγματα για την αντιμετώπιση της κατάσταση.

Τριχοτιλλομανία στα παιδιά - θεραπεία

Η κύρια θεραπεία για την τριχοτιλλομανία είναι η ψυχοθεραπεία, στην οποία τα παιδιά μαθαίνουν να κατανοούν τα συναισθήματα και τις καταστάσεις που δημιουργούν την επιθυμία να τραβούν τα μαλλιά τους. Επίσης, μαθαίνουν δεξιότητες για να αντικαταστήσουν αυτή την συνήθεια.

Μερικές φορές, κάτι τόσο απλό όπως το να τραβάνε τα παιδιά τα μαλλιά τους μπορεί να αποτραπεί με τη βοήθεια βραχιολιών που κάνουν θόρυβο ή άλλων μικρών παιχνιδιών.

Η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι η κύρια θεραπεία για την τριχοτιλλομανία. Ωστόσο, μερικά παιδιά και ενήλικες μπορεί να ωφελούνται από τα αντικαταθλιπτικά ενώ ταυτόχρονα μαθαίνουν νέες δεξιότητες στην ψυχοθεραπεία, κυρίως πως να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους και να διαχειρίζονται το άγχος τους.

Ψυχοθεραπεία

Η τριχοτιλλομανία μπορεί να αντιμετωπιστεί με πολλές διαφορετικές μορφές ψυχοθεραπείας. Με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας ο ασθενής μπορεί να αναγνωρίζει και να εξετάζει τις διαστρεβλωμένες πεποιθήσεις που τον κάνουν να τραβά τα μαλλιά του, να ενδυναμωθεί και να ξεπεράσει τις όποιες αδυναμίες του (ντροπή, κα). Στόχος επίσης της ψυχοθεραπείας είναι να αυξήσει την ψυχολογική ευελιξία και να βοηθήσει τα άτομα να εστιαστούν στα δυνατά τους χαρακτηριστικά και στο να ζουν τη ζωή τους, παρά την παρουσία της διαταραχής.

Επίσης με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας μπορεί να γίνει αντιστροφή της συνήθειας (Habit Reversal Training, HRT). Αυτό μπορεί να γίνει καθώς το άτομο αρχίζει να αναγνωρίζει τα συμπτώματα και τις καταστάσεις που το κάνουν να τραβά τα μαλλιά του. Μέσω αυτής της διαδικασίας συμβαίνουν συμπεριφορικές αλλαγές, και αναπτύσσονται εναλλακτικές συμπεριφορές για την αντικατάσταση της συνήθειας της τριχοτιλλομανίας.

Στην αρχή, ο ασθενής νιώθει δυσφορία όταν του λένε να σταματήσει να τραβά τα μαλλιά του. Ωστόσο, η αντιστροφή αυτής της συνήθειας μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους. Ένας από αυτούς είναι η αποσύνδεση, στην οποία ο ασθενής εκπαιδεύεται να κατευθύνει τα χέρια του σε άλλο σημείο του σώματος όταν θέλει να τραβήξει τα μαλλιά του.

Η ψυχοθεραπεία βοηθά,  όχι μόνο η τριχοτιλλομανία, αλλά και σε άλλα ψυχολογικά προβλήματα όπως το άγχος, η κατάθλιψη και τα ψυχικά τραύματα.

Φαρμακευτική αγωγή

Συγκεκριμένα φάρμακα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της τριχοτιλλομανία. Ωστόσο, δεν υπάρχει επίσημη έγκριση φαρμάκων συγκεκριμένα για τους ασθενείς με τριχοτιλλομανία.

Τα φάρμακα που βοηθούν στην αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών , όπως τα αντικαταθλιπτικά, ίσως να έχουν οφέλη για τους ασθενείς με τριχοτιλλομανία. Ένα άλλο επίσης φάρμακο που μπορεί να βοηθά στην τριχοτιλλομανία είναι η Ν-ακετυλοκυστεΐνη, η οποία είναι ένα αμινοξύ που επιδρά στους νευροδιαβιβαστές που ελέγχουν την διάθεση. Ένα άλλο φάρμακο είναι ένα άτυπο αντιψυχωσικό, η ολανζαπίνη.

Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ακόμη και αν κάποιος έχει συμπτώματα τριχοτιλλομανίας, δεν πρέπει να παίρνει φάρμακα χωρίς τη συμβουλή του γιατρού του. Ένας έμπειρος ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής μπορεί να σας προτείνει την κατάλληλη θεραπεία.

Υποστηρικτικό δίκτυο

Πολλοί ασθενείς με τριχοτιλλομανία αναφέρουν ότι τα περισσότερα επεισόδια συμβαίνουν όταν νιώθουν μοναξιά. Οι ομάδες υποστήριξης με ανθρώπους που έχουν παρόμοιες εμπειρίες, δίνουν κουράγιο στον ασθενή. Είναι πολύ σημαντικό η οικογένεια να λάβει ψυχοεκπαίδευση ώστε να κατανοήσει καλύτερα την διαταραχή, και να είναι κοντά στον ασθενή ώστε να είναι πιο γρήγορη η θεραπεία του.

Προετοιμασία της επίσκεψης στον ψυχίατρο

Η θεραπεία για την τριχοτιλλομανία μπορεί να ξεκινήσει μόνο όταν ένα άτομο συνειδητοποιεί ότι έχει ανάγκη την βοήθεια. Η αναζήτηση βοήθειας είναι πολύ σημαντική για τους ανθρώπους με τριχοτιλλομανία.

Πρώτα από όλα, ο ασθενής πρέπει να προγραμματίσει μια επίσκεψη σε ένα γενικό γιατρό η δερματολόγο. Αν δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα, καλό είναι να προγραμματίσει ένα ραντεβού με έναν ψυχίατρο.

Πριν την επίσκεψη στον ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή, είναι σημαντικό να έχετε συγκεντρώσει κάποιες πληροφορίες που θέλετε να μοιραστείτε με το γιατρό :

• Κάντε μια λίστα με τα συμπτώματα που έχετε. Τα συμπτώματα της τριχοτιλλομανίας ωστόσο, δεν περιορίζονται μόνο στο τράβηγμα των μαλλιών. Μπορεί να περιλαμβάνουν άλλα σωματικά και ψυχολογικά σημάδια. Καταγράψτε όλα τα συμπτώματα που νιώθετε όταν αρχίζετε να τραβάτε τα μαλλιά σας. Επίσης καλό είναι να αναφέρετε όσα έχετε δοκιμάσει για να περιορίσετε το πρόβλημα και τι κάνει την κατάσταση χειρότερη.
• Μπορείτε να κάνετε μια λίστα με όλα τα φάρμακα, τα συμπληρώματα και άλλες θεραπείες που έχετε κάνει για την τριχοτιλλομανία. Επίσης, καλό είναι να γράψετε για πόσο χρονικό διάστημα κάνατε θεραπεία.
• Σημαντικές προσωπικές πληροφορίες, που μπορεί να περιλαμβάνουν το άγχος, και όλες τις καταστάσεις που σας πιέζουν ή προκαλούν στρες, και οποιαδήποτε κληρονομική ψυχική διαταραχή που σας κάνει να τραβάτε τα μαλλιά σας.

Φυσικά, μπορεί να θέλετε να κάνετε πολλές άλλες ερωτήσεις στο γιατρό σας για να έχετε μια εικόνα της κατάστασής σας.

Τι να περιμένω στην πρώτη συνεδρία με τον ψυχοθεραπευτή/ψυχίατρο;

Ο ψυχίατρος θα σας κάνει μια σειρά ερωτήσεων για να κατανοήσει ακριβώς την κατάσταση. Για αυτό καλό είναι να απαντάτε με ειλικρίνεια επειδή η θεραπεία σας θα βασιστεί σε αυτές τις απαντήσεις.

Οι ερωτήσεις που μπορεί να σας κάνει είναι:

• Πότε ξεκινήσατε να τραβάτε τα μαλλιά σας για πρώτη φορά;
• Ποιες καταστάσεις οδηγούν σε αυτή τη συμπεριφορά;
• Έχετε κάνει προσπάθεια να σταματήσετε αυτή τη συνήθεια; Αν ναι, τι συνέβη;
• Τραβάτε τα μαλλιά σας μόνο από το κεφάλι σας ή και από άλλα σημεία του σώματός σας;
• Δαγκώνετε ή μασάτε τα μαλλιά σας και μετά τα καταπίνετε;
• Αυτή η συνήθεια επηρεάζει τη δουλειά ή την κοινωνικής σας ζωή;

Οι απαντήσεις σας θα πρέπει να είναι ειλικρινείς καθώς παίζουν σημαντικό ρόλο στην θεραπεία. Πολλές φορές είναι δύσκολο στους ανθρώπους να ανοιχτούν για θέματα που έχουν με τον εαυτό τους ή με την οικογένειά τους. Αλλά για το καλό σας, η ειλικρίνεια είναι το στοιχείο κλειδί για την θεραπεία σας.