Παράλογες φοβίες και σκέψεις

Παράλογες φοβίες και σκέψεις

Ο φόβος είναι η αντίδραση σε μια αντιληπτή απειλή, ενώ το άγχος περιλαμβάνει την ανησυχία για μια απειλή η οποία ακόμη δεν έχει συμβεί ή μπορεί να μην συμβεί ποτέ.

Για παράδειγμα, αν βρισκόμαστε μέσα σε ένα σκοτεινό πάρκινγκ αργά το βράδυ, είναι καλό να έχουμε λίγη ανησυχία/ή φόβο. Ο φόβος μας βοηθά να είμαστε σε εγρήγορση και να παρατηρούμε όσα συμβαίνουν γύρω μας. Μας κρατά ασφαλείς και σε αρμονία με το περιβάλλον.

Η φυσιολογική ανησυχία ή ο φόβος μας επιτρέπουν να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που προκύπτουν στη ζωή και να παραμείνουμε ασφαλείς (ζωντανοί). Ωστόσο, μπορεί ο φόβος και η ανησυχία να γίνονται επιβλαβείς, όταν παρεμβαίνουν στην καθημερινότητα και στην λειτουργικότητά μας. Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που έχουν παράλογες φοβίες και σκέψεις και που βασανίζονται από συνεχές άγχος, ανασφάλεια και ατελείωτες προλήψεις.

Πώς θα ξεχωρίσω το φόβο, το άγχος ή τη φοβία;

Φόβος

Ο φόβος δεν είναι κάτι που συμβαίνει μονάχα στο μυαλό μας, είναι μια διαδικασία που συμβαίνει στο σώμα μας. Για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε, έχουμε το μηχανισμό πάλης ή φυγής, μια αντίδραση στο στρες, που μας βοηθά να πολεμήσουμε κάτι ή να τρέξουμε μακριά από μια απειλή.

Όταν ενεργοποιείται αυτός ο μηχανισμός, ο ρυθμός της καρδιάς αυξάνεται, αναπνέουμε πιο γρήγορα, και οι αισθήσεις μας είναι πιο έντονες. Το αίμα ρέει από την καρδιά και το γαστρεντερικό σύστημα στα άκρα μας, έτσι μας επιτρέπει να αντιδράσουμε στον κίνδυνο.

Κάποιες φορές μπορεί να παγώνουμε μπροστά σε μια απειλή. Αυτός είναι ένας διαφορετικός μηχανισμός. Ο ρυθμός της καρδιάς μειώνεται αντί να αυξάνεται, και μένουμε ακινητοποιημένοι. Αυτός ο μηχανισμός μπορεί να είναι προστατευτικός. Στον φυσικό κόσμο, εξηγεί γιατί κάποια ζώα μοιάζουν νεκρά μπροστά σε μια απειλή. Στους ανθρώπους, ωστόσο, αυτός ο μηχανισμός μας αποτρέπει να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας.

Όταν οι αισθήσεις μας καταγράφουν μια κατάσταση φόβου ή άγχους, η αμυγδαλή, μια μικρή δομή σε σχήμα αμύγδαλου στον εγκέφαλο, ενεργοποιεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, που πυροδοτεί το ενδοκρινικό σύστημα να απελευθερώσει τις ορμόνες του στρες.

Την ίδια στιγμή που η αμυγδαλή έχει μπει σε λειτουργία, ο φλοιός του εγκεφάλου, το τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για τη λογική σκέψη και την κρίση, σταματά να λειτουργεί. Αυτό είναι μια πρόκληση όταν πρέπει να πάρουμε μια απόφαση όταν αντιμετωπίζουμε απειλητικές καταστάσεις.

Άγχος 

Όταν νιώθουμε άγχος, το συμπαθητικό νευρικό μας σύστημα ανταποκρίνεται με παρόμοιο τρόπο με το φόβο. Ωστόσο, αντί να προετοιμαζόμαστε για μια άμεση απειλή, νιώθουμε πίεση για παρατεταμένη χρονική περίοδο. Οι μύες μας είναι σφιγμένοι, είμαστε προσεκτικοί, σε εγρήγορση για πιθανές απειλές, και μπορεί να αποφεύγουμε καταστάσεις σε μια προσπάθεια να αποφύγουμε τον κίνδυνο.

Ακριβώς όπως ο φόβος μπορεί να είναι υγιής, το ίδιο συμβαίνει και με το άγχος. Καθώς μας βοηθά να αναγνωρίσουμε τον κίνδυνο και να ξεπεράσουμε τις προκλήσεις. Ωστόσο, όταν νιώθουμε έντονο στρες, ξοδεύουμε υπερβολικό χρόνο ώστε να ανησυχούμε. Οι σκέψεις που τρέχουν δεν μας αφήνουν να συγκεντρωθούμε, και οι ανησυχίες για το μέλλον και το παρελθόν δεν μας επιτρέπουν να ζήσουμε στο παρόν.

Το άγχος μπορεί να είναι τόσο εξουθενωτικό που μπορεί να παρερμηνεύουμε ή να παρεξηγούμε τα λόγια και τις εκφράσεις των άλλων. Μπορεί να μας κατακλύζει η ανησυχία για κάποιον κίνδυνο και έτσι να μην νιώθουμε ασφάλεια να βγούμε από το σπίτι μας.

Φοβία

Οι περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν τους όρους "φόβος" και "φοβία" ως ισοδύναμους. Ωστόσο, αυτές οι δύο έννοιες διαφέρουν. Κάποιος μπορεί να φοβάται τα αεροπλάνα, για παράδειγμα, αλλά να μπορεί να διαχειριστεί αυτό τον φόβο όταν είναι ανάγκη να ταξιδέψει.

Βέβαια,  ένα άτομο με αεροφοβία (υπερβολικό φόβο για τα αεροπλάνα), μπορεί να μην έχει μπει ποτέ σε αεροπλάνο. Ακόμη και όταν οδηγεί κοντά σε αεροδρόμιο ή βλέπει φωτογραφίες με αεροπλάνα μπορεί να νιώθει φόβο.

Όταν κάποιος έχει φοβία, ή μια ειδική φοβία, ο έντονος φόβος περιορίζεται για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο ή μια κατάσταση. Οι άνθρωποι με αυτή τη διαταραχή άγχους δεν είναι απαραίτητο να νιώθουν φόβο ή ανησυχία για άλλες πτυχές της ζωής τους.

Ωστόσο, οι άνθρωποι με κάποια ειδική φοβία έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν κάποια άλλη διαταραχή άγχους. Έχουνε περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη ή διπολική διαταραχή, και διαταραχές της προσωπικότητας.

Ποιες είναι οι πιο συχνές φοβίες; 

Αν και κάποιος με φοβία συνειδητοποιεί ότι ο φόβος του είναι παράλογος, για το άτομο που τον βιώνει, δεν είναι λιγότερο αληθινός και τρομακτικός από μια σοβαρή απειλή.

Οι φοβίες είναι οι πιο συχνές διαταραχές άγχους, περίπου το 12,5% των ενηλίκων εμφανίζει μια φοβία κάποια στιγμή στη ζωή του.

Κάποιες από τις πιο συχνές φοβίες περιλαμβάνουν:

• Νυχτοφοβία (φόβος για το σκοτάδι)
• Ακροφοβία (φόβος για το ύψος)
• Υδροφοβία (φόβος για το νερό)
• Αραχνοφοβία (φόβος για τις αράχνες)
• Κυνοφοβία (φόβος για τους σκύλους)
• Αιμοφοβία (φόβος για το αίμα)

Λιγότερο συχνές φοβίες, όπως η ποδοφοβία (φόβος για τα πόδια) και η δεξτροφοβία (ο φόβος να υπάρχουν αντικείμενα στη δεξιά πλευρά), είναι κάποιες ασυνήθιστες φοβίες, αλλά είναι πραγματικές και τρομακτικές για τους ανθρώπους που τις βιώνουν.

Οι άνθρωποι με φοβίες έχουν μια άμεση και έντονη αντίδραση στο φόβο για μια κατάσταση ή για ένα αντικείμενο, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο ρυθμός της καρδιάς, οι μύες να σφίγγονται, και η αναπνοή να γίνεται γρήγορη και ρηχή.

Συχνά εμφανίζουν κρίσεις πανικού, οι οποίες περιλαμβάνουν πιο σοβαρά συμπτώματα όπως ο πόνος στο στήθος, και η αίσθηση της αποσύνδεσης από το περιβάλλον. Οι άνθρωποι με φοβίες νιώθουν έντονο φόβο κάθε φορά που έρχονται αντιμέτωποι με καταστάσεις ή αντικείμενα που προκαλούν τη φοβία.

Η ένταση του φόβου που νιώθει κάποιος με φοβία εξαρτάται από διαφορετικούς παράγοντες:

• Για πόσο χρονικό διάστημα εκτίθενται κάποιος σε μια κατάσταση (π.χ. μια μικρή πτήση ή μια μεγάλη πτήση).
• Πόσα αντικείμενα που φοβούνται ανακαλύπτουν (π.χ. μια αράχνη ή πολλές αράχνες).
• Πόσο έντονη είναι η κατάσταση (π.χ. έντονη κίνηση στο δρόμο ή λίγη κίνηση).

Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή;

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) χαρακτηρίζεται από ιδεοληψίες και ψυχαναγκασμούς.

Οι ιδεοληψίες αποτελούν επαναλαμβανόμενες και επίμονες σκέψεις, παρορμήσεις ή εικόνες που μπορεί να είναι διεισδυτικές και ανεπιθύμητες, και αυτό προκαλεί στους περισσότερους ανθρώπους ανησυχία ή στρες.

Κάποια παραδείγματα ιδεοληψιών περιλαμβάνουν:

• Σκέψεις ότι θα βλάψετε κάποιον: "Θα μπορούσα να πάρω το μαχαίρι της κουζίνας και να το καρφώσω στο κεφάλι του άντρα μου."
• Φόβο ότι κάτι μπορεί να είναι μολυσμένο: "Πρέπει να μυρίσω το κρέας για να είμαι σίγουρος ότι δεν έχει χαλάσει."
• Φόβο για ασθένειες, αρρώστιες: "Μπορεί να παθαίνω έμφραγμα" ή "αυτή η αίσθηση στο κεφάλι μου μπορεί να σημαίνει ότι έχω κάποιον όγκο στον εγκέφαλο."

Η λίστα μπορεί να είναι ατελείωτη, καθώς κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικές ιδεοληψίες. Κάψε σκέψη, παρόρμηση ή εικόνα μπορεί να προκαλεί δυσφορία.

Οι καταναγκασμοί είναι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές (π.χ. το πλύσιμο των χεριών, ο έλεγχος) ή πνευματικά τελετουργικά (π.χ. προσευχή, μέτρημα, επανάληψη λέξεων) που ένα άτομο νιώθει την ανάγκη να κάνει σε απόκριση στις ιδεοληψίες. Οι καταναγκασμοί αποτελούν μια προσπάθεια ανακούφισης του άγχους που προκαλούν οι ιδεοληψίες ή αποτροπής κάποιου κακού αποτελέσματος. Σκεφτείτε τα εξής παραδείγματα:

• Το επαναλαμβανόμενο πλύσιμο των χεριών για την απομάκρυνση των μικροβίων αφού έχετε αγγίξει οτιδήποτε που δεν έχει αποστειρωθεί.
• Η επανάληψη λέξεων ώστε να απομακρύνει κάποιος τις ανεπιθύμητες σκέψεις ή τα συναισθήματα.
• Η αναζήτηση επιβεβαίωσης για να είναι κάποιος σίγουρος για κάτι που έχει κάνει.
• Ο επαναλαμβανόμενος έλεγχος αν κάποιος έχει κάνει τα πάντα σωστά.

Επιπλέον με τις ιδεοληψίες, τους καταναγκασμούς ή και τα δύο, ένα άτομο με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή δεσμεύεται σε αυτές τις συμπεριφορές και σπαταλά πολύ χρόνο. Συνήθως αφιερώνει τουλάχιστον μια ώρα την ημέρα. Αυτές οι συμπεριφορές προκαλούν έντονο στρες και επηρεάζουν τις σχέσεις, τη δουλειά, την κοινωνική ζωή, την ζωή στο σπίτι και γενικά την ποιότητα ζωής.

Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στις φοβίες και στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή;

Μερικές φορές μπορεί η ιδεοψυχαναγκατσική διαταραχή να διαγνωσθεί λανθασμένα ως ειδική φοβία, και έτσι μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν μάθει ότι έχουν μια προσωπικότητα με πολλές φοβίες. Ωστόσο, ένας έμπειρος ψυχοθεραπευτής μπορεί να διακρίνει τις διαφορές και να δώσει τη σωστή διάγνωση.

Ο ρόλος της αποφυγής στις φοβίες

Όπως συμβαίνει και με άλλες διαταραχές άγχους, οι περισσότεροι άνθρωποι με φοβίες προσπαθούν να αποφύγουν όσα τους δημιουργούν φόβο. Αν και αυτό μπορεί να προσφέρει ανακούφιση βραχυπρόθεσμα, μονάχα αυξάνει το φόβο και το άγχος συνολικά. Όσο πιο πολύ αποφεύγουν την πηγή των φόβων τους, τόσο πιο έντονοι γίνονται.

Οι φοβίες μπορεί να παρεμβαίνουν και να περιορίζουν τη ζωή των ανθρώπων. Για παράδειγμα, αν κάποιος φοβάται τα αεροπλάνα μπορεί να αλλάζει τα ταξίδια του ώστε να ταξιδέψει με τρένο. Κάποιος που φοβάται τους ωκεανούς μπορεί να ρυθμίζει τη ζωή του ώστε να κινείται περισσότερα στα ηπειρωτικά μιας χώρας και όχι κοντά στις ακτές.

Εκτός από τις ειδικές φοβίες, υπάρχουν και άλλες φοβίες που περιλαμβάνουν:

• Την κοινωνική φοβία/κοινωνικό άγχος που αποτελεί έναν υπερβολικό φόβο για τις κοινωνικές καταστάσεις. Ο φόβος έχει τις ρίζες του στις σκέψεις ότι κάποιος μπορεί να ντροπιαστεί ή να κριθεί από τους άλλους. Ο φόβος για τις δημόσιες ομιλίες είναι μια μορφή κοινωνικής φοβίας.
• Η αγοραφοβία είναι ο υπερβολικός φόβος για καταστάσεις, που περιλαμβάνουν τα μέσα μαζικής μεταφοράς ή τις μετακινήσεις εκτός σπιτιού. Ο φόβος έχει τις ρίζες του στην πεποίθηση ενός ατόμου ότι δεν θα μπορεί να δραπετεύσει ή να βρει βοήθεια όταν είναι σε κατάσταση πανικού.

Όλοι οι άνθρωποι με φοβίες δεν αντιδρούν στην πηγή του φόβου τους με την αποφυγή. Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν μια τρομακτική για αυτούς κατάσταση ή αντικείμενο, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το αποφεύγουν. Αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να αντιδρούν υπερβολικά στο φόβο, με κρίσεις πανικού ή να κλαίνε γοερά.

Ποιοι αναπτύσσουν φοβίες;

Ο οποιοσδήποτε μπορεί να εμφανίσει μια φοβία, αλλά μερικοί άνθρωποι είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Τα γονίδια παίζουν σημαντικό ρόλο, αλλά κάποιος μπορεί να αναπτύξει μια φοβία, αν βιώσει ή γίνει μάρτυρας μιας τραυματικής κατάστασης. Για παράδειγμα, αν κάποιος μείνει παγιδευμένος στο υπόγειο του σπιτιού του για πολλές ώρες στη διάρκεια μιας καταιγίδας, μπορεί στη συνέχεια να νιώθει έντονο φόβο για τις καταιγίδες.

Οι γυναίκες έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν φοβίες από τους άνδρες. Ωστόσο, οι ειδικές φοβίες, όπως ο φόβος για τις ενέσεις και η αιμοφοβία, μπορεί να εμφανιστεί ισοδύναμα στους άνδρες και στις γυναίκες.

Ο φόβος, το άγχος και οι φοβίες είναι όλα κομμάτια της ίδια εμπειρίας.

Για παράδειγμα, αν κάποιος έχει θέματα άγχους αλλά έχει μια ειδική φοβία για τα ύψη, μπορεί να ανησυχεί για πολλά θέματα σε καθημερινή βάση.

Ωστόσο, αν κάποιος γνωρίζει ότι θα πάει για πεζοπορία σε μια άγνωστη διαδρομή σε δύο εβδομάδες, το άγχος του μπορεί να αυξηθεί αυτό το χρονικό διάστημα καθώς επικεντρώνεται στο πως θα αντιμετωπίσει τη συγκεκριμένη φοβία. Το άγχος μπορεί να κλιμακωθεί σε φόβο αν αντιμετωπίσει τη φοβία του στη διάρκεια της πεζοπορίας.

Πότε ο φόβος και το άγχος είναι επιβλαβή;

Οι άνθρωποι που έχουν θέματα άγχους, φόβους και φοβίες συχνά εύχονται να μπορούσαν να περιορίσουν ή να αποφύγουν το φόβο και την αβεβαιότητα. Αυτή η επιθυμία είναι αδύνατη, καθώς ο φόβος και η αβεβαιότητα είναι κομμάτι της ζωής μας. Εξυπηρετούν ένα συγκεκριμένο στόχο όταν κυμαίνονται σε φυσιολογικά επίπεδα.

Για πολλούς ανθρώπους, η αβεβαιότητα είναι κάτι που δεν αναγνωρίζουν εύκολα. Αποδέχονται για παράδειγμα, ότι ο καφές τους είναι ντεκαφεϊνέ, χωρίς να είναι σίγουροι για αυτό. Αποδέχονται ότι θα φτάσουν με ασφάλεια σε έναν προορισμό, αν και δεν είναι σίγουροι για αυτό.

Η αβεβαιότητα είναι κάτι που όλοι αποδεχόμαστε σε πολλά πράγματα που κάνουμε, αν και πολλές φορές δεν το αναγνωρίζουμε. Για τους ανθρώπους που έχουν θέματα άγχους, ωστόσο, η αποδοχή της αβεβαιότητας είναι μια μεγάλη πρόκληση. Είναι κάτι που δεν μπορεί να γίνει εύκολα και προκαλεί συναισθήματα ανησυχίας, αποφυγής και νευρικότητας.

Τα σημάδια που δείχνουν ότι ο φόβος, η ανησυχία και οι φοβίες επηρεάζουν την ευεξία σας περιλαμβάνουν:

• Αποφεύγετε κοινωνικές εκδηλώσεις, ταξίδια και άλλες δραστηριότητες ακόμη και αν σας αρέσουν.
• Σπαταλάτε πολύ χρόνο για να ανησυχείτε, σε σημείο που χάνετε τον ύπνο σας ή δεν μπορείτε να συγκεντρωθείτε σε όσα συμβαίνουν γύρω σας.
• Εγκαταλείπετε ή δεν κάνετε δραστηριότητες που είναι ουσιαστικές για την ποιότητα της ζωής σας (π.χ. σταματάτε την οδήγηση ή δεν μαθαίνετε ποτέ να οδηγείτε).
• Δυσκολεύεστε να αφήσετε το σπίτι σας ή να κάνετε κάτι έξω από τη ρουτίνα σας.
• Αποφεύγετε συγκεκριμένες καταστάσεις, αντικείμενα ή ζώα ακόμη και αν γνωρίζετε ότι ο φόβος σας για αυτά είναι υπερβολικός.
• Έχετε σωματικά συμπτώματα, όπως οι πονοκέφαλοι, το τρέμουλο και η μυϊκή ένταση.

Τρόποι αντιμετώπισης των υπερβολικών φόβων

Καθώς το συμπαθητικό νευρικό σύστημα ενεργοποιεί το μηχανισμός πάλης ή φυγής όταν νιώθουμε φόβο, το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα μας επιτρέπει να ηρεμήσουμε.

Είμαστε υγιείς όταν μπορούμε να επιτύχουμε αυτή την ισορροπία, που είναι γνωστή ως ομοιόσταση, ανάμεσα στα δύο συστήματα. Αν νιώθουμε φόβο ή άγχος, μπορούμε να ενεργοποιήσουμε το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα για να ηρεμήσουμε.

Αν οι φόβοι και το άγχος σας προκαλούν δυσφορία είναι βοηθητικό να τους αντιμετωπίσετε. Από τη στιγμή που αντιμετωπίζουμε ένα φόβο και πηγαίνουμε στην απέναντι πλευρά, το άγχος μας σταδιακά υποχωρεί.

Όσο πιο πολύ δεσμευόμαστε σε καταστάσεις που μας φοβίζουν, τόσο λιγότερο τρομακτικές γίνονται. Όταν αντιμετωπίζουμε τους φόβους μας νιώθουμε πιο δυνατοί και αυτό μας επιτρέπει να αντιμετωπίσουμε τις νέες προκλήσεις.

Με ποιους τρόπους μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τους φόβους και το άγχος;

• Άσκηση: η άσκηση οδηγεί στην απελευθέρωση ενδορφινών και άλλων ενώσεων που μας κάνουν να νιώθουμε καλά, μειώνουν την ένταση μέσω της κίνησης, και μας αποσπά από τις ανήσυχες σκέψεις.
• Κοινωνική σύνδεση: η επαφή με τους φίλους, μας αποσπά από τις ανησυχίες και τους φόβους μας, και κατανοούμε ότι οι ανησυχίες μας δεν είναι λογικές.
• Ενσυνειδητότητα/διαλογισμός: η ενσυνειδητότητα μας επιτρέπει να ζούμε την κάθε στιγμή. Μας βοηθά να αναγνωρίζουμε τις σκέψεις μας και πως αυτές συμβάλλουν στα συναισθήματά μας.
• Προοδευτική μυϊκή χαλάρωση: διαδικασία κατά την οποία μαθαίνουμε να χαλαρώνουμε συγκεκριμένες μυϊκές ομάδες στο σώμα. Έτσι, μπορούμε να αναγνωρίζουμε και να αντιμετωπίζουμε πιο αποτελεσματικά την ένταση στο σώμα.
• Ασκήσεις αναπνοών: όταν νιώθουμε στρες και ανησυχία, η αναπνοή μας είναι πιο γρήγορη και ρηχή, και αυτό συμβάλλει στην δυσφορία. Οι βαθιές αναπνοές, ωστόσο, αυτόματα ενεργοποιούν το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα, και μας βοηθούν να ηρεμήσουμε.

Ποιες είναι οι καλύτερες θεραπευτικές επιλογές για το άγχος και τις φοβίες;

Ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία είναι η πιο αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή για το άγχος, τις φοβίες και τις σχετικές διαταραχές. Στις συνεδρίες, ο ψυχοθεραπευτής βοηθά τον θεραπευόμενο να εξερευνήσει τη σχέση ανάμεσα στις σκέψεις, στα συναισθήματα και στη συμπεριφορά του.

Στην ψυχοθεραπεία, ο κάθε άνθρωπος μπορεί να αναγνωρίσει και να διαχειριστεί τις σκέψεις του ώστε να κατανοήσει το άγχος του. Έτσι, μπορεί να ανακαλύψει την πηγή του φόβου του και να βρει νέους υγιείς μηχανισμούς για την διαχείριση του φόβου και των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων που αυτός προκαλεί.

Θεραπεία έκθεσης

Η θεραπεία έκθεσης είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας που είναι πολύ αποτελεσματική για τις φοβίες, την διαταραχή πανικού και άλλες διαταραχές άγχους.

Καθώς η αποφυγή είναι το κλειδί για το άγχος, η θεραπεία έκθεσης βοηθά τους θεραπευόμενους να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους με την επαφή με όλα όσα τους προκαλούν φόβο σε ασφαλές περιβάλλον.

Για παράδειγμα, με την καθοδήγηση του ψυχοθεραπευτή, κάποιος που φοβάται τους σκύλους μπορεί να κάνει πρόοδο με το να κοιτά φωτογραφίες με σκύλους, να είναι στον ίδιο χώρο με ένα σκύλο ή να φροντίζει ένα σκύλο.

Πριν από την έκθεση, ο ψυχοθεραπευτής κάνει ερωτήσεις στον θεραπευόμενο για το τι φοβάται περισσότερο. Αυτό βοηθά τον ψυχοθεραπευτή να αμφισβητήσει το σύστημα πεποιθήσεων του θεραπευόμενου μέσω της διαδικασίας της έκθεσης.

Η έκθεση αρχικά ξεκινά με μια μικρή δόση της κατάστασης ή του αντικειμένου που φοβάται κάποιος. Για παράδειγμα, αν κάποιος φοβάται τους σκύλους, μπορεί να βλέπει φωτογραφίες με σκύλους. Με τον καιρό, ο θεραπευόμενος αυξάνει το βαθμό δυσκολίας της έκθεσης (μένει στον ίδιο χώρο με ένα σκύλο).

Πολλοί άνθρωποι με τον καιρό νιώθουν λιγότερο φόβο και ανησυχία. Χρειάζεται κουράγιο να αντιμετωπίσει κάποιος κατάματα τους φόβους του. Ωστόσο, όταν αντιμετωπίζει την πηγή της φοβίας, μπορεί να αναπτύξει ένα νέο σύστημα πεποιθήσεων γύρω από τους φόβους του.

Μετά το πέρα της θεραπείας, οι θεραπευόμενοι μπορούν να συνεχίζουν την έκθεση μόνοι τους, και να μένουν δεσμευμένοι στις νέες πεποιθήσεις και συμπεριφορές.