Πως να αναγνωρίσετε ένα νάρκισσο

Χαρακτηριστικά Νάρκισσου

Μια σχέση με ένα νάρκισσο μοιάζει με μια βόλτα στο τρενάκι του τρόμου. Αυτές οι σχέσεις συχνά στην αρχή μπορεί να μοιάζουν σαν όνειρο, σαν να βγήκαν από κάποια ταινία ή παραμύθι, με πολύ πάθος, όμως τελικά πάντα καταλήγουν σε εφιάλτη. Ο καθένας μπορεί να παγιδευτεί σε μια σχέση με ένα νάρκισσο, αλλά τα άτομα που έχουν ιστορικό κάποιου ψυχικού τραύματος ή συναισθηματικής κακοποίησης είναι πιο πιθανό να παγιδευτούν σε μια τέτοια σχέση.

Ένας από τους λόγους που οι νάρκισσοι κρατούν τους συντρόφους τους είναι η συναισθηματική κακοποίηση μέσω της χειραγώγησης. Αυτή η χειραγώγηση ξεκινά νωρίς στην έναρξη της σχέσης, και ο σύντροφος δεν το αντιλαμβάνεται. Μέσα από την συναισθηματική χειραγώγηση και την υποτίμηση του συντρόφου τους, οι ναρκισσιστές υπονομεύουν την αξία του ατόμου και την αυτοπεποίθησή τους προκαλώντας μια συναισθηματική κακοποίηση που είναι συνεχής και εξουθενωτική.

Ποια είναι τα σημάδια της ναρκισσιστικής συμπεριφοράς;

Ο ναρκισσισμός είναι μια έννοια που περιλαμβάνει πολλά χαρακτηριστικά. Ένας ναρκισσιστής θα σκέφτεται πάντα με κέντρο τον εαυτό του είτε πρόκειται για την δουλειά, την οικογένεια, τις φιλικές και τις ερωτικές σχέσεις.

Τα κύρια χαρακτηριστικά ενός νάρκισσου περιλαμβάνουν τα εξής:

• Οι ναρκισσιστές έχουν μια έντονη αίσθηση της αξίας τους. Βαθιά μέσα τους νιώθουν ότι είναι οι καλύτεροι, οι πιο επιτυχημένοι, οι πιο ανταγωνιστικοί σε κάθε κατάσταση.
• Αποζητούν συνεχώς το θαυμασμό. Η αυτοεκτίμησή τους είναι σαν ένα μπαλόνι, χρειάζονται συνεχώς την προσοχή, την επιβεβαίωση και την αναγνώριση. Δεν έχει σημασία πόσοι άνθρωποι τους λένε ότι τους αγαπούν, νιώθουν ότι ποτέ δεν είναι αρκετά καλοί.
• Πιστεύουν ότι αξίζουν ιδιαίτερη μεταχείριση. Είτε πρόκειται για μια συγνώμη, την εύνοια, οτιδήποτε θέλουν, πιστεύουν ότι το αξίζουν, επειδή νιώθουν ανώτεροι από τους άλλους, οι άλλοι το γνωρίζουν αυτό και πρέπει να συμμορφώνονται.
• Επιδεικνύουν συνεχώς τα επιτεύγματα και τα ταλέντα τους. Δεν έχουν πρόβλημα να μεγαλοποιούν τα γεγονότα ή ακόμη και να λένε ψέματα για τη ζωή και τις εμπειρίες τους.
• Αντιδρούν αρνητικά στην κριτική. Θέλουν να έχουν συνεχώς τον έλεγχο και παίρνουν όλα τα εύσημα όταν τα πράγματα πάνε καλά, ενώ κατηγορούν εύκολα τους άλλους όταν μια κατάσταση δεν πάει όπως θα ήθελαν. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποδεχτούν την κριτική ή να παραδεχτούν τα λάθη τους, επειδή όλα είναι λάθη κάποιου άλλου, ποτέ δικά τους.
• Έχουν φαντασιώσεις για την δύναμη, την επιτυχία και την ομορφιά. Τείνουν να δημιουργούν και να πιστεύουν σε μη ρεαλιστικά πρότυπα γύρω από την επιτυχία και τις σχέσεις. Οτιδήποτε απειλεί αυτές τις φαντασιώσεις είναι παράλογο και απλά το αγνοούν. Επίσης θέλουν οι άλλοι να τους ζηλεύουν και νιώθουν έντονη ζήλια για τους ανθρώπους που έχουν όσα θέλουν.
• Εκμεταλλεύονται τους άλλους. Δεν σκέφτονται αν θα χρησιμοποιήσουν τους άλλους για να επιτύχουν τους στόχους τους. Νοιάζονται για τις σχέσεις τους και για τους ανθρώπους στη ζωή τους σε επιφανειακό επίπεδα, αν ενισχύουν την κοινωνική τους θέση ή τους κάνουν να νιώθουν καλά και δεν νοιάζονται για το πως η συμπεριφορά τους επηρεάζει τους άλλους.
• Δεν έχουν την ικανότητα ή την προθυμία να αναγνωρίσουν τις ανάγκες και τα συναισθήματα των άλλων.
• Συμπεριφέρονται με υπεροψία. Νιώθουν ότι είναι ανώτεροι από τους άλλους (κόμπλεξ ανωτερότητας) και αποζητούν τα καλύτερα.  Θέλουν να έχουν το καλύτερο αυτοκίνητο, το καλύτερο γραφείο, τα πιο ακριβά ρούχα, να μονοπωλούν τις συζητήσεις, ψάχνουν για σημάδια κατωτερότητας στους άλλους και διατηρούν κοινωνικές επαφές μόνο με αυτούς που θεωρούν το ίδιο υπέροχους, επιτυχημένους και ταλαντούχους.

Αιτίες ναρκισσιστικής συμπεριφοράς

Δεν υπάρχει μόνο μία αιτία για το ναρκισσισμό αλλά συνήθως γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο. Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας  όπως δείχνουν κάποιες μελέτες μπορεί να έχουν μικρότερο όγκο φαιάς ουσίας στον αριστερό νησιωτικό φλοιό, το τμήμα του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη  συμπόνια, τα συναισθήματα, την ενσυναίσθηση και τις γνωσιακές λειτουργίες.

Είναι δύσκολο κάποιος να αντισταθεί στην αυτοπεποίθηση και στο μεγαλείο που περιβάλλει τους ναρκισσιστές. Αλλά αυτά τα χαρακτηριστικά που είναι γοητευτικά στην αρχή , τελικά είναι καταστροφικά όταν συνειδητοποιείτε την έλλειψη συναισθημάτων, την έλλειψη συμπόνιας και την αίσθηση μεγαλείου.

Η ναρκισσιστική συμπεριφορά εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου και μέσα από τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας και του περιβάλλοντος.

Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας (μία από τις δέκα διαταραχές προσωπικότητας) μπορεί να εμφανιστεί σε ανθρώπους που:

• έχουν ευαίσθητη προσωπικότητα
• έχουν μάθει την συμπεριφορά χειραγώγησης από τους γονείς τους
• επιβραβεύονταν για την καλή τους συμπεριφορά και αυτούς που δέχονταν έντονη κριτική για την κακή τους συμπεριφορά
• έχουν βιώσει κακοποίηση ή παραμέληση στην παιδική τους ηλικία
• είχαν γονείς ασυνεπείς και απρόβλεπτους
• μεγάλωσαν με μη ρεαλιστικές προσδοκίες από τους γονείς τους
• είναι χαϊδεμένοι (κακομαθημένοι) από τους γονείς τους
• τους θαύμαζαν υπερβολικά (χωρίς ιδίαίτερο λόγο)

Μορφές χειραγώγησης

Είναι ουσιαστικό να συνειδητοποιήσετε ότι οι ναρκισσιστές δεν αντιλαμβάνονται την κατανόηση τη βλάβη που προκαλούν στο σύντροφο τους. Δεν νιώθουν καθόλου συμπόνια (ενσυναίσθηση) και έχουν την αίσθηση ανωτερότητας (κόμπλεξ ανωτερότητας) σχετικά με τους γύρω τους. Χρησιμοποιούν συγκεκριμένες στρατηγικές για να χειραγωγούν τους άλλους. Αρνούνται να αναλάβουν την ευθύνη για οτιδήποτε αρνητικό στη ζωή τους, κατηγορούν το σύντροφό τους για όλα τα λάθη και αυτοί έχουν πάντα δίκιο.

Οι τακτικές χειραγώγησης που χρησιμοποιούν οι ναρκισσιστές περιλαμβάνουν:

Αρνητικά σχόλια: πολύ νωρίς στη σχέση ξεκινούν τα αρνητικά σχόλια τα οποία συχνά είναι αυθόρμητα. Αυτά τα σχόλια μπορεί να φαίνονται ασήμαντα, αλλά δημιουργούν το έδαφος για την αποδοχή των έντονων αρνητικών σχολίων στο μέλλον.

Χιούμορ: δεν είναι ασυνήθιστο για ένα σύντροφο να λέει κάτι που νομίζει ότι είναι αστείο όταν είναι προσβλητικό. Οι νάρκισσοι δεν το κάνουν αυτό κατά λάθος, αλλά είναι μια στρατηγική για να σας πληγώσουν και να σας τραυματίσουν. Δεν ζητούν συγνώμη. Αντιθέτως, προσπαθούν να συνεχίσουν τα κακόβουλα σχόλια ως αστεία.

Δεν αποδέχονται τα λάθη τους: συχνά οι ναρκισσιστές χρησιμοποιούν αυτή την τακτική για να πληγώσουν το σύντροφό τους και να προβάλλουν τα θέματα τους πάνω του. Αυτό συχνά γίνεται με δηλώσεις όπως:

• Δεν νοιάζεσαι για εμένα, όλα αφορούν εσένα
• Θέλεις να έχει τον έλεγχο σε όλα
• Είσαι παρανοϊκός
• Κάνεις λάθος
• Δεν εκτιμάς τη σχέση

Η συναισθηματική χειραγώγηση ή τα μηνύματα που προκαλούν σύγχυση στο σύντροφο και τον κάνει να αμφιβάλλουν για τη μνήμη του και τη σκέψη του, είναι μια συχνή μορφή κακοποίησης και χειραγώγησης. Οι ναρκισσιστές συχνά χειραγωγούν μέσω της συγκράτησης συγκεκριμένων πληροφοριών και στη συνέχεια αντιδρούν αν τις ξεχάσετε.

Αντιμετώπιση χειραγώγησης

Υπάρχουν αρκετοί τρόποι που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να ανιχνεύσετε την χειραγώγηση και να απομακρυνθείτε από μια ανθυγιεινή σχέση. Αυτοί περιλαμβάνουν:

• Ακούστε τον εαυτό σας: πιστέψτε στην άποψή σας και στην ικανότητά σας να κατανοείτε όσα συμβαίνουν. Ακούστε το σώμα σας και αναγνωρίστε τα σημάδια άγχους και δυσφορίας.
• Θέστε όρια: μάθετε να λέτε “όχι” ή να απομακρύνεστε από μια συζήτηση που νιώθετε ότι η χειραγώγηση είναι ο κύριος τρόπος επικοινωνίας.
• Μην συγκρούεστε: μην διαφωνείτε με ένα νάρκισσο. Απομακρυνθείτε και αγνοήστε τις προσπάθειές του να σας παρασύρει.