Άγχος, ψυχολογία και δυσκοιλιότητα

Άγχος, ψυχολογία και δυσκοιλιότητα

Το άγχος, όπως όλοι γνωρίζουμε, μπορεί να επηρεάζει πολλές πτυχές της ζωής μας με διαφορετικούς τρόπους. Είναι πολύ σύνηθες το στρες να προκαλεί δυσκοιλιότητα και να επηρεάζει τη λειτουργία του εντέρου και του στομάχου.

Μπορεί το στρες να προκαλεί δυσκοιλιότητα;

Το άγχος μπορεί να προκαλεί δυσκοιλιότητα (ψυχολογική δυσκοιλιότητα) και δυσφορία. Ο εγκέφαλος και το έντερο είναι σε συνεχή επικοινωνία μεταξύ τους, και ότι επηρεάζει τον εγκέφαλο μπορεί να επηρεάζει και το έντερο και το αντίστροφο. Το στρες, και άλλα συναισθήματα όπως η ανησυχία, η κατάθλιψη ή το πένθος, διαταράζουν την επικοινωνία ανάμεσα στον εγκέφαλο και στο έντερο, με αποτέλεσμα τα γαστρεντερικά προβλήματα όπως η δυσκοιλιότητα, η διάρροια, το φούσκωμα και οι κράμπες στο στομάχι.

Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στις ψυχικές διαταραχές και στη δυσκοιλιότητα;

Οι μελέτες δείχνουν ότι υπάρχει μια ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στις ψυχικές διαταραχές και στη δυσκοιλιότητα. Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία επιβεβαίωση για την αιτιολογική αυτή σχέση. Οι μελέτες έχουν δείξει μειωμένη κινητικότητα του εντέρου σε ασθενείς με άγχος. Αλλά δεν είναι γνωστό αν το άγχος κάνει την εμφάνισή του πρώτο και προκαλεί δυσκοιλιότητα ή αν συμβαίνει το αντίστροφο. Υπάρχουν αρκετές θεωρίες που εξηγούν αυτή τη σύνδεση και περιλαμβάνουν προβλήματα στο εντερικό νευρικό σύστημα και στον άξονα εγκεφάλου-εντέρου.

Εντερικό νευρικό σύστημα

Το εντερικό νευρικό σύστημα ή ο δεύτερος εγκέφαλος περιλαμβάνει τα νεύρα που επενδύουν τη γαστρεντερική οδό. Αυτά τα νεύρα περιλαμβάνουν εκατοντάδες εκατομμύρια νευρώνων και ελέγχουν την πέψη της τροφής. Επίσης στέλνουν μηνύματα από το έντερο στον εγκέφαλο. Σε καταστάσεις στρες, υπάρχει μια παρεμβολή στη σύνδεση ανάμεσα στον εγκέφαλο και στο εντερικό νευρικό σύστημα, πράγμα που μειώνει την κινητικότητα του εντέρου, και οδηγεί στη δυσκοιλιότητα. Αυτό αντιπροσωπεύει μια δυσλειτουργία στον άξονα εγκεφάλου-εντέρου, ο οποίος συνδέει το έντερο με τον εγκέφαλο.

Ο άξονας εντέρου-εγκεφάλου

Ο άξονας εγκεφάλου-εντέρου είναι μια αμφίδρομη σύνδεση ανάμεσα στο έντερο (εντερικό νευρικό σύστημα) και στο κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκέφαλος και νωτιαίος μυελός). Περιλαμβάνει:

• Το συμπαθητικό νευρικό σύστημα: αυτό το σύστημα απελευθερώνει αδρεναλίνη και άλλες ορμόνες από τον εγκέφαλο και τους αδένες στο σώμα, ενεργοποιεί το μηχανισμός πάλης ή φυγής (fight or flight) και επηρεάζει την κίνηση της τροφής στο έντερο.
• Τον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων: αυτό το σύστημα εκκρίνει κορτιζόλη σε απόκριση στο στρες και έτσι επηρεάζει το μικροβίωμα της γαστρεντερικής οδού.
• Τα κύτταρα του ανοσοποιητικού: ειδικά κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος τροποποιούν την δραστηριότητα των αισθητικών νευρώνων στο έντερο και επηρεάζουν την πέψη.
• Τα βακτήρια του εντέρου: τα βακτήρια της πεπτικής οδού παράγουν νευροδιαβιβαστές όπως η σεροτονίνη, η οποία επηρεάζει την δραστηριότητα του νευρικού συστήματος.

Το άγχος παρεμβαίνει στον άξονα εντέρου-εγκεφάλου και έτσι προκαλεί δυσκοιλιότητα. Για παράδειγμα, το άγχος περιορίζει την λειτουργία των λείων μυών και έτσι προκαλεί δυσκοιλιότητα. Επίσης, όταν ένα άτομο δεν αντιμετωπίζει αποτελεσματικά το στρες αυτό μπορεί να προκαλεί αλλαγές στην επικοινωνία ανάμεσα στον εγκέφαλο και στο έντερο.

Ποια είναι η σύνδεση ανάμεσα στο εντερικό νευρικό σύστημα και στη δυσκοιλιότητα;

Το έντερο έχει το δικό του νευρικό σύστημα, που έχει την ονομασία εντερικό νευρικό σύστημα, το οποίο περιλαμβάνει εκατομμύρια νευρώνες που βοηθούν στον έλεγχο πολλών δραστηριοτήτων στο έντερο, όπως η κίνηση, η ροή του αίματος και οι εκκρίσεις του στομάχου.

Το στρες, μπορεί να μας επηρεάζει συναισθηματικά, σωματικά και ψυχικά, και ξεκινά από τον εγκέφαλο. Όταν νιώθουμε έντονο στρες, ο εγκέφαλος απελευθερώνει σήματα για την έκκριση των ορμονών του στρες. Αυτές οι ορμόνες επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα το έντερο και προκαλούν δυσλειτουργία.

Με ποιους τρόπους το στρες επηρεάζει το έντερο;  

Το στρες μπορεί να επηρεάζει το έντερο με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Η επίδραση στους μύες του εντέρου μπορεί να προκαλεί δυσκοιλιότητα ή διάρροια είτε μέσω της επιβράδυνσης ή της επιτάχυνσης της κίνησης της τροφής.

Το στρες επίσης αποδυναμώνει το φραγμό του εντέρου που αποτρέπει την είσοδο βακτηρίων στο σώμα, με αποτέλεσμα αλλαγές στα εκατομμύρια βακτήρια που αποτελούν το μικροβίωμα του εντέρου. Αυτές οι αλλαγές αποδυναμώνουν τον εντερικό φραγμό, επιβραδύνουν την κίνηση του εντέρου και μπορεί να επηρεάζουν σημαντικά τη διάθεση.

Ποια είναι η σύνδεση ανάμεσα στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και στο στρες; 

Το στρες μπορεί να επιδεινώνει τα συμπτώματα μιας νόσου. Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου είναι μια συχνή κατάσταση που έχει σχέση με το στρες. Αν και οι ακριβείς αιτίες του συνδρόμου δεν είναι γνωστές, τα έντονα συναισθήματα που προκαλεί το στρες μπορεί να οδηγούν σε κρίσεις. Γενικά, οι άνθρωποι με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου έχουν ευαίσθητο έντερο που μπορεί εύκολα να επηρεάζεται και να αντιδρά στις αλλαγές που προκαλεί το στρες στο έντερο.

Γιατί το στρες προκαλεί δυσκοιλιότητα;

Το έντερο είναι ο "δεύτερος εγκέφαλος", έχει το δικό του νευρικό δίκτυο και στην πραγματικότητα οι νευρώνες στο έντερο είναι πολύ περισσότεροι από αυτούς στο νωτιαίο μυελό. Αυτοί οι νευρώνες επικοινωνούν με τα βακτήρια του εντέρου και δημιουργούν ένα πολύπλοκο σύστημα.

Η δυσκοιλιότητα είναι ένας τρόπος με τον οποίο το σώμα αντιδρά στο στρες. Σε περιόδους στρες μπορεί να υπάρχει μια εναλλαγή στη διάρροια και στη δυσκοιλιότητα. Σε ψυχοπιεστικές καταστάσεις μπορεί να μην φροντίζουμε καλά τον εαυτό μας. Για παράδειγμα μπορεί να υπάρχουν διατροφικές αλλαγές, όπως:

• Μικρότερη κατανάλωση νερού
• Παράλειψη γευμάτων
• Υπερβολική κατανάλωση φαγητού
• Κατανάλωση ανθυγιεινών τροφών
• Έλλειψη άσκησης

Το χρόνιο στρες μπορεί να προκαλεί σωματικά συμπτώματα, όπως:

• Μυϊκή ένταση
• Δυσπεψία
• Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
• Ναυτία
• Απώλεια όρεξης
• Πόνο στο στομάχι

Ποιες τροφές προκαλούν δυσκοιλιότητα;  

Μια από τις πιο συχνές αντιδράσεις στο στρες είναι οι αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες. Σε καταστάσεις στρες, λαχταράμε έτοιμο φαγητό και σνακ, τα οποία είναι πλούσια σε λιπαρά και ζάχαρη και μας δίνουν ευχαρίστηση. Αυτές οι τροφές έχουν ελάχιστες φυτικές ίνες και πολύ συχνά προκαλούν ή επιδεινώνουν τη δυσκοιλιότητα.

Πρόληψη της δυσκοιλιότητας

Για πολλούς ανθρώπους η δυσκοιλιότητα είναι επώδυνη, άβολη και ντροπιαστική. Ευτυχώς, υπάρχουν πράγματα που μπορείτε να κάνετε ώστε να μειώσετε την συχνότητα των επεισοδίων δυσκοιλιότητας.

Αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες

Κατανάλωση περισσότερου νερού. Η αφυδάτωση επιδεινώνει τη δυσκοιλιότητα. Για αυτό είναι πολύ σημαντικό να πίνετε αρκετό νερό στη διάρκεια της ημέρας, 2-3 λίτρα νερό, ώστε να μειώνετε τις πιθανότητες της δυσκοιλιότητας. Χυμοί φρούτων (ιδίως αν διατηρούν και τις φυτικές ίνες) μπορούν επίσης να βοηθήσουν σημαντικά.

Κατανάλωση φυτικών ινών. Οι φυτικές ίνες διεγείρουν την κίνηση του εντέρου.

Περιορισμός της κατανάλωσης καφεΐνης. Καλό είναι να καταναλώνετε 1-2 φλιτζάνια καφέ την ημέρα. Η υπερβολική ποσότητα καφεΐνης μπορεί να προκαλεί δυσκοιλιότητα λόγω αφυδάτωσης.

Συμπληρώματα με φυτικές ίνες και πρεβιοτικά. Μερικές φορές μπορεί να έχετε ανάγκη περισσότερες διαλυτές και αδιάλυτες φυτικές ίνες από αυτές που λαμβάνετε από τη διατροφή σας. Η κινητικότητα του εντέρου μπορεί να είναι επίσης σημαντικό θέμα αν κάνετε μια καθιστική εργασία. Στην αγορά υπάρχουν πολλά προϊόντα με φυτικές ίνες όπως τα μπισκότα και τα ποτά. Τα πρεβιοτικά είναι διαθέσιμα με την μορφή συμπληρωμάτων. Τα προβιοτικά ρυθμίζουν την κίνηση του εντέρου και είναι διαθέσιμα σε συμπληρώματα διατροφής.

Άσκηση

Είναι πολύ σημαντικό κάποιος να κάνει άσκηση ώστε να διατηρεί την κινητικότητα του εντέρου του. Η άσκηση όχι μόνο ρυθμίζει την κίνηση του εντέρου, αλλά επίσης συμβάλλει στη διαχείριση του στρες μέσω της απελευθέρωσης των ενδορφινών. Το περπάτημα για μισή ώρα τουλάχιστον, βοηθά στο να διατηρηθεί μια σωστή λειτουργία του παχέος εντέρου.

Υπακτικά και καθαρτικά φάρμακα

Για τη δυσκοιλιότητα μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορα φάρμακα, όπως χάπια ή υπόθετα Dulcolax, Nujol (παραφίνη), Γάλα Μαγνησίας (Milk of Magnesia), κα.

Ομοιοπαθητική και Βελονισμός

Η ομοιοπαθητική και ο βελονισμός μπορούν να δώσουν συχνά τη λύση σε χρόνιες περιπτώσεις δυσκοιλιότητας, χωρίς παρενέργειες, ρυθμίζοντας με φυσικό τρόπο την λειτουργία του εντέρου και του γαστρεντερικού συστήματος γενικότερα.