Δυσθυμία – Χρόνια Κατάθλιψη

Δυσθυμία / Χρόνια Κατάθλιψη - Συμπτώματα

Η δυσθυμία είναι μια μορφή χρόνιας κατάθλιψης και είναι γνωστή και ως "επίμονη καταθλιπτική διαταραχή" (Persistent Depressive Disorder, PDD). Τα συμπτώματα της δυσθυμίας είναι παρόμοια με αυτά της μείζονος κατάθλιψης αλλά διαφέρουν στα εξής δύο σημεία:

• διαρκούν πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα (επιμένουν τουλάχιστον δύο χρόνια για τους ενήλικες) και
• είναι ηπιότερα συγκριτικά με αυτά της μείζων κατάθλιψης.

Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι η δυσθυμική διαταραχή επηρεάζει περίπου το 1.5% του πληθυσμού και πως είναι συχνότερη στις γυναίκες, συγκριτικά με τους άντρες.

Δυσθυμία - Συμπτώματα χρόνιας κατάθλιψης

Τα συμπτώματα πρέπει να περιλαμβάνουν καταθλιπτική διάθεση και δύο ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα, και να επιμένουν για τουλάχιστον 2 χρόνια:

• Μειωμένη λειτουργικότητα
• Κακή διάθεση, θλίψη
• Έλλειψη ενέργειας ή χρόνια κόπωση
• Απώλεια ενδιαφέροντος και ευχαρίστησης για καθημερινές δραστηριότητες (ανηδονία)
• Ενοχές και τύψεις
• Αίσθηση αβοηθητότητας, αίσθηση αδιεξόδου
• Αίσθημα απελπισίας
• Ευερεθιστότητα (ιδιαίτερα στα παιδιά)
• Μείωση ή αύξηση της όρεξης
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση
• Αϋπνία, δυσκολίες στον ύπνο
• Κοινωνική απομόνωση
• Έλλειψη συγκέντρωσης, αναποφασιστικότητα
• Πόνος σε διάφορα σημεία στο σώμα

Διάγνωση δυσθυμίας

Ο ψυχίατρος θα αξιολογήσει τα συμπτώματα και το ιατρικό ιστορικό σας, θα σας κάνει ερωτήσεις σχετικά με την φύση, τη σοβαρότητα και τη διάρκεια των συμπτωμάτων σας για να διαπιστώσει εάν παρουσιάζετε δυσθυμική διαταραχή (F34.1 ICD-10). Εάν κριθεί απαραίτητο, θα κάνετε κάποιες εργαστηριακές εξετάσεις για να αποκλειστούν άλλα σωματικά νοσήματα.

Για να τεθεί η διάγνωση της δυσθυμικής διαταραχής, προϋπόθεση είναι τα συμπτώματα να επιμένουν για τουλάχιστον δύο χρόνια.

Μπορείτε να κάνετε το online ΤΕΣΤ κατάθλιψης, για να έχετε μία πρώτη εκτίμηση αν πάσχετε από κατάθλιψη ή δυσθυμία.

Μερικές φορές είναι δύσκολο να γίνει η διάγνωση επειδή τα συμπτώματα είναι μακροχρόνια και πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι είναι μέρος της προσωπικότητάς τους. Επίσης μπορεί να συνυπάρχει με άλλα ψυχολογικά προβλήματα, όπως την οριακή διαταραχή προσωπικότητας ή/και εξαρτήσεις.

Μια ύπουλη μορφή χρόνιας κατάθλιψης

Ενώ οι άνθρωποι με μείζονα κατάθλιψη ίσως να έχουν μέρες ή περιόδους που νιώθουν καλά, οι άνθρωποι που έχουν δυσθυμία έχουν αυτά τα πιο ελαφριά συμπτώματα κατάθλιψης συνεχώς για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η δυσθυμία είναι μια ύπουλη μορφή χρόνιας κατάθλιψης, γιατί λόγω των ηπιότερων συμπτωμάτων και της υψηλής λειτουργικότητας πολλών ασθενών μπορεί να ξεφύγει της προσοχής, τόσο του ίδιου του ασθενούς και των οικείων αυτού (που τείνουν να τη θεωρούν μία πλευρά του χαρακτήρα), όσο και των γιατρών.

Υπάρχει γενικά η εντύπωση, ότι τα άτομα με δυσθυμία θα πρέπει συνεχώς να νιώθουν άσχημα. Αυτό όμως δεν ισχύει, τα άτομα με δυσθυμία έχουν καλές και κακές μέρες. Ενώ τα συμπτώματα της δυσθυμίας περιλαμβάνουν μια επίμονα καταθλιπτική διάθεση για δύο ή περισσότερα χρόνια, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι ένα άτομο με δυσθυμία θα αισθάνεται δυστυχισμένο κάθε ημέρα. Μπορεί να έχουν μέρες που είναι καλύτερες από άλλες, συμπεριλαμβανομένων μερικών ημερών όπου τα συμπτώματα κατάθλιψης μπορεί να είναι ελάχιστα ή απώντα, όμως εκτιμώντας το σύνολο, οι κακές ημέρες είναι πολύ περισσότερες από τις καλές ημέρες.

Τα άτομα με δυσθυμία μπορεί να λειτουργούν σχετικά καλά, αλλά δεν μπορούν να αξιοποιήσουν πλήρως το δυναμικό τους ή να χαρούν τη ζωή τους. Η χρόνια χαμηλή διάθεση, η έλλειψη ενέργειας και η έλλειψη ενδιαφέροντος που σχετίζονται με τη δυσθυμία μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ικανότητα του ατόμου να διατηρεί υγιείς σχέσεις και να συμμετέχει σε κοινωνικές δραστηριότητες, οδηγώντας σε μια χρόνια απομόνωση. Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της δυσθυμικής διαταραχής που δεν αντιμετωπίζεται μπορεί να μειώσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής ενός ατόμου, οδηγώντας σε αισθήματα απελπισίας, χαμηλή αυτοεκτίμηση και γενική αίσθηση δυσαρέσκειας με τη ζωή. Ο άνθρωπος μπορεί να εμφανίζεται ως μηδενιστής, απαισιόδοξος, μίζερος, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι θέμα χαρακτήρα ή φιλοσοφικής στάσης, αλλά δυσθυμικής διαταραχής. Μια τυπική εικόνα ενός ασθενούς με δυσθυμία είναι να ξυπνάει με βάρος στο στήθος και κόπωση, να αναβάλλει υποχρεώσεις (π.χ. λογαριασμούς) και νιώθει "άδειος" με μια απαισιοδοξία και την αίσθηση ότι "τίποτα δεν αλλάζει".

Κάποιες φορές εκτός από τη (χρόνια) δυσθυμία μπορεί να εμφανιστεί και ένα μείζων καταθλιπτικό επεισόδιο. Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για «διπλή κατάθλιψη» η οποία χρειάζεται αντιμετώπιση με αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Η δυσθυμία που παραμένει χωρίς θεραπεία για χρόνια μπορεί να είναι εξίσου σοβαρή με τη μείζονα καταθλιπτική διαταραχή, με αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας και απαιτείται άμεση αντιμετώπιση.

Αιτίες χρόνιας κατάθλιψης

Όπως και με άλλες μορφές κατάθλιψης, η ακριβής αιτία της δυσθυμίας δεν είναι γνωστή, αλλά υπάρχουν πολλοί παράγοντες που πιστεύεται ότι παίζουν ρόλο, και περιλαμβάνουν:

• Τη νευροχημεία του εγκεφάλου: Η ισορροπία των νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο (σεροτονίνη, ντοπαμίνη, κα) παίζει σημαντικό ρόλο στην έναρξη της κατάθλιψης. Κάποιοι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως το χρόνιο στρες, μπορεί να αλλάξουν την ισορροπία των νευροδιαβιβαστών. Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα δρουν αλλάζοντας αυτούς τους νευροδιαβιβαστές ώστε να βελτιωθεί η διάθεση.
• Ψυχοπιεστικοί παράγοντες: καταστάσεις όπως το άγχος, το στρες, η απώλεια, το πένθος, οι μεγάλες αλλαγές στη ζωή, και τα ψυχικά τραύματα μπορεί να προκαλέσουν κατάθλιψη.
• Γενετικοί παράγοντες: Οι μελέτες δείχνουν ότι αν υπάρχει κάποιο μέλος στην οικογένεια με ιστορικό κατάθλιψης τότε ένα άτομο έχει διπλάσιο κίνδυνο να εμφανίσει κατάθλιψη.

Θεραπεία δυσθυμίας με ψυχοθεραπεία

Η θεραπεία για την δυσθυμία περιλαμβάνει ψυχοθεραπεία και αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Γενικά ο συνδυασμός ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής είναι πιο αποτελεσματικός, έχει ταχύτερα αποτελέσματα και παρέχει μακροχρόνια προστασία.

Η ψυχοθεραπεία περιλαμβάνει ένα εύρος τεχνικών και βοηθά τους ανθρώπους να αναγνωρίσουν και να αλλάξουν τον υποκείμενο αρνητικό τρόπο σκέψης, τις αρνητικές πεποιθήσεις και τις ενδοψυχικές συγκρούσεις που συχνά συμβάλλουν στα συναισθήματα της δυσθυμικής διαταραχής, όπως και το να αντιμετωπίσουν τα βαθύτερα ψυχολογικά αίτια της δυσθυμίας.

Επίσης, το EMDR μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να ξεπεράσουν ψυχολογικά τραύματα (της ενήλικης ζωής ή της παιδικής ηλικίας) που πολύ αποτελούν τη ρίζα της δυσθυμίας, όπως πένθος, κα.

Θεραπεία δυσθυμίας με φάρμακα

Όσον αφορά την φαρμακευτική αγωγή υπάρχουν πολλοί τύποι αντικαταθλιπτικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται και περιλαμβάνουν:

• Επιλεκτικούς αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRI): σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται για παράδειγμα η σερτραλίνη (Zoloft) και η φλουοξετίνη (Ladose). Τα συγκεκριμένα φάρμακα δρουν αυξάνοντας τα επίπεδα της σεροτονίνης στον εγκέφαλο, πράγμα που βοηθά στη βελτίωση και στη ρύθμιση της διάθεσης.
• Αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης και της νορεπινεφρίνης (SNRI): σε αυτή την κατηγορία ανήκει η ντουλοξετίνη (Cymbalta) και η βενλαφαξίνη (Efexor). Λειτουργούν αυξάνοντας τα επίπεδα της σεροτονίνης και της νορεπινεφρίνης στον εγκέφαλο.
• Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (TCA): στις ανθεκτικές περιπτώσεις δυσθυμίας που δεν ανταποκρίνονται στα νεότερα αντικαταθλιπτικά, μπορούν να χορηγηθούν και τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά φάρμακα (παλαιότερης γενιάς) τα οποία όμως είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά, όπως το Minitran, Saroten, Anafranil, κα.

Στις ανθεκτικές περιπτώσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν σταθεροποιητές διάθεσης όπως η λαμοτριγίνη (Lamictal), φάρμακα που επηρεάζουν τη ντοπαμίνη όπως η αμανταδίνη (Symmetrel) και συμπληρώματα όπως η Ακετυλο-L-καρνιτίνη (L-acetylcarnitine).

Άλλες θεραπευτικές μέθοδοι που μπορεί να είναι βοηθητικές στη δυσθυμία είναι η νευροανάδραση με υπέρυθρες χαμηλές συχνότητες (infra-low frequency, ILF) και o διακρανιακός μαγνητικός ερεθισμός (TMS).

Αλλαγές στον τρόπο ζωής

Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί να κάνει κάθε ασθενής ώστε να μπορέσει να διαχειριστεί την χρόνια κατάθλιψη. Επειδή αυτή η μορφή ελαφριάς κατάθλιψης (δυσθυμική διαταραχή) είναι χρόνια, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η φροντίδα του εαυτού μαζί με την ιατρική παρακολούθηση βοηθούν στη βελτίωση της κατάστασης. Κάποια πράγματα που μπορείτε να κάνετε συμπληρωματικά με την ψυχοθεραπεία και την φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνουν:

• Την υγιεινή, ολιστική διατροφή
• Την δημιουργία μιας καθημερινής ρουτίνας ώστε να έχετε πρόγραμμα
• Την ρουτίνα ύπνου και την καλύ υγιεινή του ύπνου
• Την άσκηση (αεροβική άσκηση, γιόγκα, κα)
• Το χρόνο με τους φίλους εκτός σπιτιού
• Τις τεχνικές χαλάρωσης όπως οι βαθιές αναπνοές και ο διαλογισμός

Σίγουρα το να κάνετε όλα αυτά τα πράγματα όταν έχετε συμπτώματα ακόμα και μιας ελαφριάς χρόνιας κατάθλιψης μπορεί να είναι μια πρόκληση. Ωστόσο να θυμάστε ότι δεν είναι ανάγκη να τα κάνετε όλα τέλεια. Ακόμη και οι μικρές αλλαγές μπορούν να κάνουν τη διαφορά στη διάθεση σας. Για παράδειγμα, ξεκινήστε με μικρούς στόχους και στη συνέχεια σταδιακά θέστε πιο μεγάλους στόχους.