Ποιες είναι οι κύριες αιτίες ανασφάλειας;

Πού οφείλεται η ανασφάλειά μας;

Όλοι μας μπορεί να νιώσουμε ανασφάλεια κάποιες στιγμές. Ίσως να νιώθουμε ότι θα αποτύχουμε σε κάτι καινούργιο ή ότι δεν αξίζουμε ως άνθρωποι. Αν αυτά τα συναισθήματα και σκέψεις κυριαρχούν όμως στη ζωή μας σταθερά, αυτό θα έχει σημαντικό κόστος τόσο ψυχική μας υγεία αλλά και στην ίδια μας τη ζωή. Για αυτό είναι σημαντικό να μάθουμε να αντιμετωπίζουμε τις ανασφάλειές μας.

Πολλές φορές θέλουμε απλά να νιώσουμε αυτοπεποίθηση και ασφάλεια, αλλά οι αμφιβολίες για τον εαυτό μας αναλαμβάνουν τον έλεγχο. Μπορεί να είναι πριν από μια συνέντευξη, μια σημαντική παρουσίαση, ένα ραντεβού, μια δημόσια ομιλία. Ξαφνικά νιώθουμε ανασφάλεια και ο εσωτερικός μονόλογος της αρνητικής συζήτησης με τον εαυτό μας, ξεκινά.

Συμπτώματα ανασφάλειας, πως εκδηλώνεται;

Η ανασφάλεια είναι πολύπλευρη. Αφορά την γενική αίσθηση αβεβαιότητας ή ανησυχίας για την αξία, τις ικανότητες, τις δεξιότητες μας, και μεταφέρει το μήνυμα ότι κινδυνεύουμε σωματικά ή ψυχολογικά, από κάτι ή κάποιον. Αυτή η αρνητική επίδραση της ανασφάλειας μπορεί να μας επηρεάσει σωματικά, ψυχικά ή συναισθηματικά. Χωρίς ασφάλεια, δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε τον εαυτό μας.

Τα συμπτώματα της ανασφάλειας μπορεί να περιλαμβάνουν

• έλλειψη αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης
• αδυναμία αντιμετώπισης του άγχους
• αναποφασιστικότητα, αναβολή λήψης αποφάσεων

Οι ανασφάλειες έχουν σημαντική επίδραση σε όλες τις πτυχές της ζωή μας, στις επαγγελματικές και προσωπικές σχέσεις μας και κυρίως στην σχέση με τον εαυτό μας.

Γιατί νιώθω ανασφάλεια;

Συνήθως οφείλονται σε εμπειρίες της ζωής, είτε της παιδικής, είτε της ενήλικης ζωής, οι οποίες έχουν επίδραση στην αυτοπεποίθησή και στην αίσθηση αυτοαξίας. Κοινές αιτίες ανασφάλειας περιλαμβάνουν:

1. Έλλειψη συναισθηματική υποστήριξης από την οικογένεια: αν μεγαλώσατε σε μια οικογένεια με απαιτητικούς, επικριτικούς γονείς, αυτό θα έχει οδηγήσει σε πολλές ανασφάλειες. Αντιθέτω, οι άνθρωποι που έχουν μεγαλώσει σε μια υποστηρικτική οικογένεια, γεμάτη αγάπη είναι λιγότερο πιθανό να νιώθουν ανασφάλεια.

2. Έλλειψη ικανοποίησης των φυσικών αναγκών: μπορεί να υπήρχε παραμέληση σωματικών αναγκών. Όταν τα παιδιά νιώθουν ανασφάλεια για την κάλυψη των βασικών τους αναγκών όπως η τροφή, το σπίτι, τότε και ως ενήλικες δεν νιώθουν ασφάλεια.

Χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη: οι γονείς με χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη δεν κατανοούν καταρχήν τα δικά τους συναισθήματα, αλλά ούτε και τα συναισθήματα των παιδιών. Έτσι αντιμετωπίζουν θέματα εμπιστοσύνης στις σχέσεις τους.

Έλλειψη ανοιχτής στάσης: όταν οι άνθρωποι δεν είναι ανοιχτόμυαλοι, περίεργοι και δεν εξερευνούν νέα πράγματα, νιώθουν περισσότερο στρες και φόβο, και κατά συνέπεια λιγότερη ασφάλεια.

Όταν οι άνθρωποι εξαρτώνται από τους άλλους ή μια σχέση, οι ανασφάλειές τους μεγαλώνουν. Αυτές οι ανασφάλειες μπορεί να οφείλονται σε:

• Τραυματικές εμπειρίες
• Κακοποιητικές σχέσεις
• Χρόνια προβλήματα υγείας
• Ψυχολογικά προβλήματα

Το άγχος και η κατάθλιψη έχουν μια αμφίδρομη σχέση με την ανασφάλεια.

Ανασφάλεια και απόρριψη 

Η κατανόηση, ο σεβασμός και η αγάπη προς τον εαυτό μας συνθέτουν την αυτοεκτίμησή μας. Ο φόβος της απόρριψης είναι μια πρόκληση για την αυτοεκτίμησή μας.

Είναι απολύτως φυσιολογικό να νιώθετε ανασφάλεια αν έχετε χωρίσει πρόσφατα. Αλλά ο χωρισμός δεν είναι η μόνη αιτία. Μπορεί να είναι κάτι επαγγελματικό. Μπορεί να σας έχουν απορρίψει από μια συνέντευξη ή να μην πήρατε την πολυπόθητη προαγωγή. Όποια και αν είναι η αιτία, μας κάνει να νιώθουμε ότι δεν αξίζουμε.

Η εμπειρία μας μπορεί να θολώσει την κρίση μας για τα γεγονότα, τις ευκαιρίες και τους ανθρώπους. Ακόμη και αν αυτό δεν συνέβη πρόσφατα, αν ήταν έντονο τότε οι πληγές είναι φρέσκες. Μπορεί να μας κρατούν πίσω και να μας απομακρύνουν από ανθρώπους και ευκαιρίες.

Πώς μπορούμε να σταματήσουμε να κουβαλάμε αυτές τις ανασφάλειες; Πώς θα απαλλαγούμε από τις πληγές μας και πως θα βελτιώσουμε την αυτοπεποίθησή μας;

Κατανοούμε ότι είναι φυσιολογικό: ακόμη και οι πιο σπουδαίοι αθλητές έχουν κακές μέρες. Η μόνη διαφορά είναι ότι αυτό δεν τους κρατά πίσω, δεν τους αποθαρρύνει. Όλοι μας έχουμε κακές μέρες και αν υπάρχει μια απόρριψη που μας ενοχλεί, καλό είναι να δούμε αντικειμενικά τα πράγματα.

Υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας τα επιτεύγματά μας: ανάλογα με την κατάσταση, κοιτάμε πίσω στην επαγγελματική ή στην προσωπική μας ζωή και βλέπουμε τι κάναμε για να αντιμετωπίσουμε επιτυχώς παρόμοιες καταστάσεις. Δεν χρειάζεται να είναι κάτι μεγάλο. Αλλά η αίσθηση του επιτεύγματος πρέπει να είναι πραγματική.

Ζητάμε την υποστήριξη των φίλων μας: μιλάμε με τους φίλους ή το σύντροφό μας αν χρειαζόμαστε μια τόνωση του ηθικού μας. Αν και αυτό μπορεί να μας φαίνεται άβολο αρχικά, σίγουρα θα μας υπενθυμίσει τις επιτυχίες που έχουμε ξεχάσει.

Ανασφάλεια που οφείλεται στο κοινωνικό άγχος

Ο φόβος ότι μπορεί να μας κρίνουν σε κοινωνικές εκδηλώσεις είναι η πιο κοινή μορφή ανασφάλειας. Μερικοί άνθρωποι νιώθουν νευρικότητα και ανησυχία μπροστά στους άλλους. Δεν έχει σημασία αν είναι μια ομάδα συνεργατών ή τα μέλη της οικογένειας. Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμη και σε ραντεβού.

Αυτή η ανασφάλεια έχει τις ρίζες τις στην πεποίθηση ότι δεν αξίζουμε. Ότι δεν έχουμε τίποτα σημαντικό να προσφέρουμε ή ότι όσα λέμε και κάνουμε μπορούν να χρησιμοποιηθούν εναντίον μας.

Οι ρίζες του κοινωνικού άγχους μπορεί να εντοπίζονται στην παιδική ηλικία ή σε οποιοδήποτε γεγονός που μας κάνει να νιώθουμε άβολα, όπως όταν συναντάμε άγνωστους ανθρώπους και χρειάζεται να κάνουμε συζήτηση. Μπορεί οι γονείς μας να ήταν επικριτικοί ή να ήμασταν αποδέκτες bullying από τους συμμαθητές μας. Έτσι μάθαμε ότι είναι καλύτερο να είμαστε σιωπηλοί και να μένουμε μακριά από τα φώτα.

Όταν κάποιος αντιμετωπίζει κοινωνικό άγχος, σίγουρα σαν παιδί δεν θα σήκωνε το χέρι του στην τάξη ακόμη και αν γνώριζε την απάντηση σε μια ερώτηση. Δεν λέει την άποψή του στον εργοδότη του όταν τον ρωτά μπροστά στους συνεργάτες του. Ψάχνει να βρει δικαιολογίες για να αποφύγει τις παρουσιάσεις. Όλα αυτά μειώνουν δραματικά τις πιθανότητες της προσωπικής και επαγγελματικής μας έκθεσης που είναι απαραίτητα για την εξέλιξή μας.

Πώς μπορούμε να το καταπολεμήσουμε;

Αντιμετωπίζουμε την εσωτερική επικριτική φωνή μας: κανείς δεν μπορεί να μας κρατήσει πίσω όσο η φωνή μέσα στο μυαλό μας. Δυστυχώς, αυτή η επικριτική φωνή είναι ξ εσωτερικευμένη φωνή των επικριτικών γονιών και ψευδής. Την επόμενη φορά που θα μας πει ότι “είσαι άχρηστος, δεν αξίζεις” μπορούμε να επαναλάβουμε με αυτοπεποίθηση ότι “όλα θα πάνε καλά”. Οι θετικές δηλώσεις κατευνάζουν αυτή την αρνητική φωνή.

Προετοιμαζόμαστε: για να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθησή μας και να βελτιώσουμε την ψυχική μας υγεία, πριν από κάθε κοινωνική εκδήλωση κάνουμε μια προετοιμασία αυτο-εμψύχωσης για λίγα λεπτά, για παράδειγμα με τεχνικές NLP.

Ανασφάλεια που οφείλεται στην τελειομανία

Μερικοί άνθρωποι έχουν πολύ υψηλά πρότυπα για τον εαυτό τους. Αν ανήκετε σε αυτή την κατηγορία, μπορεί να ανησυχείτε συνεχώς ότι δεν θα ανταποκριθείτε σε αυτές τις προσδοκίες. Πιστεύετε για παράδειγμα ότι το φαγητό που ετοιμάσατε δεν είναι “τέλειο”, η δουλειά σας δεν είναι “άψογη”.

Δεν είστε ευχαριστημένοι επειδή έχετε στο μυαλό σας την τελειότητα και ότι κάνετε πρέπει να αγγίζει την τελειότητα. Όμως αυτό επιβαρύνει την ψυχική σας υγεία (μήπως υποκρύβει και μια ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή;).

Η τελειομανία έχει συνέπειες, στη ζωή σας και στην καριέρα σας. Ο φόβος της αποτυχίας που οφείλεται στην τελειομανία οδηγεί στην αναβλητικότητα. Αν και μπορεί να έχουμε τις ικανότητες να ολοκληρώσουμε μια δουλειά, ποτέ δεν καταλήγουμε να την κάνουμε στην ώρα της.

Ανησυχούμε μήπως ο εργοδότης ή οι συνεργάτες μας δεν μείνουνε ευχαριστημένοι από τη δουλειά μας, επειδή δεν είναι τέλεια. Αυτός ο υπερβολικός φόβος, δημιουργεί αμφιβολίες για τον εαυτό μας, οι οποίες επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής μας.

Καθώς τα πρότυπα είναι ανέφικτα, νιώθουμε ότι πρέπει να τα φτάσουμε επειδή οι άλλοι το κάνουν χωρίς προσπάθεια. Αυτή η συνεχής σύγκριση, είναι κακή για την ψυχική μας υγεία. Και τα social media κάνουν ακόμη χειρότερη την κατάσταση. Συνεχώς ενημερωνόμαστε για τα επιτεύγματα των άλλων και συγκρίνουμε συνεχώς τον εαυτό μας.

Πώς μπορούμε να το καταπολεμήσουμε;

Κατανοούμε ότι η τελειότητα είναι μια ψευδαίσθηση: ακόμη και τα μεγαλύτερα επιχειρηματικά σχέδια δεν είναι τέλεια. Γίνονται πολλές αλλαγές μέχρι να φτάσουν στην τελική τους μορφή. Όλες οι μεγάλες επιχειρήσεις και τα επιτυχημένα άτομα το κατανοούν αυτό.