Στρες: αιτίες, συμπτώματα, αντιμετώπιση

Στρες

Το “στρες” είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται συχνά στις μέρες μας, αλλά στην πραγματικότητα είναι μια πιο πολύπλοκη κατάσταση. Αφορά μια επίμονη αγωνία, ανησυχία και άγχος που συνδέονται με ψυχοπιεστικές ή με απαιτητικές καταστάσεις της ζωής μας. Όταν αυτά τα συναισθήματα παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, έχουν τεράστιο αντίκτυπο στην ψυχική και στη σωματική μας υγεία. Το στρες που δεν αντιμετωπίζεται έχει συνδεθεί με πολλά ψυχικά και σωματικά νοσήματα και διαταραχές.

Οι αιτίες του στρες είναι μοναδικές για κάθε άνθρωπο. Το στρες είναι μια μορφή πίεσης στο σώμα σε απόκριση σε ψυχοπιεστικούς παράγοντες. Αυτοί οι παράγοντες μπορεί να είναι εξωτερικοί, όπως η δουλειά, οι σχέσεις με τους άλλους, και το περιβάλλον ή εσωτερικοί, όπως οι πεποιθήσεις μας, ο τρόπος που βλέπουμε τα πράγματα, όι σκέψεις και τα συναισθήματά μας, οι προσδοκίες μας για την καθημερινότητα, τη ζωή μας και τους άλλους γενικότερα.

Αιτίες στρες

Υγεία

Το πέρασμα του χρόνου, η διάγνωση μιας νέας νόσου και τα συμπτώματα ή οι επιπλοκές μιας χρόνιας πάθησης αυξάνουν το στρες. Ακόμη και αν δεν έχετε εσείς προσωπικά κάποιο πρόβλημα υγείας, μπορεί κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο να αντιμετωπίζει κάποιο θέμα και να ψάχνετε πως να βοηθήσετε.

Σχέσεις

Οι διαφωνίες και οι συγκρούσεις με το σύντροφό σας, τους γονείς ή το παιδί σας αυξάνει κατακόρυφα τα επίπεδα του στρες στη ζωή σας. Τα προβλήματα ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας δημιουργούν πίεση, ακόμη και αν εσείς δεν εμπλέκεστε άμεσα.

Συναισθηματικά προβλήματα

Όταν νιώθετε ότι δεν μπορείτε να επικοινωνήσετε με κάποιον ή δεν μπορείτε να εκφράσετε τα συναισθήματά σας, αυτό δημιουργεί επιπλέον στρες. Οι διαταραχές ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη και το άγχος, προσθέτουν συναισθηματική πίεση. Η απελευθέρωση των συναισθημάτων και η θεραπεία των ψυχικών διαταραχών είναι πολύ σημαντικό κομμάτι της αποτελεσματικής διαχείρισης του άγχους, ώστε να αποφύγει κανείς τα ψυχολογικά προβλήματα.

Αλλαγές στη ζωή

Ο θάνατος ενός αγαπημένου σας προσώπου, μια νέα δουλειά, μια μετακόμιση είναι μεγάλες αλλαγές στη ζωή που μπορεί να είναι πολύ πιεστικές. Ακόμη και οι θετικές αλλαγές, όπως η συνταξιοδότηση ή ο γάμος μπορεί να προκαλέσουν στρες.

Οικονομικά

Τα οικονομικά προβλήματα είναι μια συχνή πηγή άγχους. Οι λογαριασμοί που τρέχουν, το ενοίκιο, το δάνειο ή η αδυναμία να προσφέρετε όσα θέλετε στην οικογένειά σας ή στον εαυτό σας προκαλούν έντονο στρες.

Κοινωνικοί παράγοντες

Στις μέρες μας όλο και περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν έντονο στρες στο χώρο εργασίας. Τα εξαντλητικά ωράρια, οι απαιτήσεις και ο φόρτος εργασίας είναι πηγές άγχους.

Οι διακρίσεις, τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις δημιουργούν χρόνιο στρες. Μπορεί να βιώνετε ρατσισμό εξαιτίας της καταγωγής σας, του φύλου σας ή του σεξουαλικού σας προσανατολισμού (ΛΟΑΤΚΙ). Μερικοί άνθρωποι έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι με το ρατσισμό και αυτό προκαλεί έντονο στρες.

Τραυματικά γεγονότα

Οι άνθρωποι που έχουν βιώσει κάποιο τραυματικό γεγονός ή μια απειλητική κατάσταση για τη ζωή τους, συχνά ζουν με χρόνιο στρες ή ακόμα και με μετατραυματικό στρες (PTSD). Μια φυσική καταστροφή, ένας πόλεμος, μια ληστεία, η κακοποίηση όλα αυτά είναι τραυματικά γεγονότα.

Συμπτώματα στρες

Γνωστικά συμπτώματα στρες

• Προβλήματα μνήμης
• Έλλειψη συγκέντρωσης
• Δυσκολία στη λήψη αποφάσεων
• Σύντομο εύρος προσοχής
• Αρνητικός τρόπος σκέψης
• Ανήσυχες σκέψεις, συνεχής ανησυχία
• Πρόβλεψη του χειρότερου σεναρίου (καταστροφολογία)

Συναισθηματικά συμπτώματα στρες

• Πεσμένη διάθεση και εναλλαγές στη διάθεση
• Ευερεθιστότητα, εκρήξεις θυμού, επιθετικότητα
• Ανυπομονησία
• Αδυναμία χαλάρωσης, νιώθετε ενοχές όταν βρίσκετε χρόνο για ξεκούραση
• Νιώθετε πίεση και πάντα βιάζεστε
• Νιώθετε απομονωμένοι ή μόνοι
• Νιώθετε απελπισία
• Κατάθλιψη ή γενικά έλλειψη ευχαρίστησης (ανηδονία)

 Σωματικά συμπτώματα στρες

• Πόνοι και τραβήγματα
• Μυϊκή ένταση, ειδικά στους ώμους και στον αυχένα
• Σφίξιμο των δοντιών
• Διάρροια ή δυσκοιλιότητα
• Ναυτία
• Ζαλάδα
• Κόπωση
• Ταχυπαλμία
• Μειωμένη λίμπιντο
• Συχνά κρυολογήματα ή λοιμώξεις
• Δερματικά προβλήματα, εξανθήματα από στρες

Συμπεριφορικά συμπτώματα στρες

• Αυξημένη ή μειωμένη όρεξη για φαγητό
• Κοιμάστε λιγότερο ή περισσότερο (ειδικά δυσκολεύεστε να κοιμηθείτε)
• Απομονώνεστε από τους άλλους
• Γίνεστε αναβλητικοί ή παραμελείτε τις υποχρεώσεις σας
• Αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ, τσιγάρων
• Ευερεθιστότητα

Περιστασιακά μπορείτε να αισθάνεστε κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα αλλά αυτό δεν αποτελεί λόγο ανησυχίας. Το στρες που υποχωρεί γρήγορα ή η νευρικότητα είναι απόλυτα φυσιολογικά κάποιες φορές. Είναι κομμάτι της ζωής μας. Ωστόσο, αν έχετε αρκετά από αυτά τα συμπτώματα ή άλλα ψυχοσωματικά, ίσως να έχετε περισσότερο στρες από αυτό που νομίζετε.

Αναποτελεσματικές και δυσλειτουργικές στρατηγικές διαχείρισης του στρες

Όταν αντιμετωπίζουμε προβλήματα που μοιάζουν πολύ δύσκολα, ατελείωτα ή εξουθενωτικά, συχνά στρεφόμαστε σε αναποτελεσματικές μεθόδους διαχείρισης. Αυτά συνήθως είναι πράγματα που μας κάνουν να νιώθουμε καλύτερα αλλά σπάνια βοηθούν στην επίλυση του προβλήματος. Είναι πολύ συχνό φαινόμενο να αποφεύγουμε τα προβλήματα, όμως με αυτό τον τρόπο τα επιδεινώνουμε και τα παρατείνουμε.

Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν:

• Αναβλητικότητα: βάζετε στην άκρη κάτι που σας φαίνεται δύσκολο αυτή τη στιγμή.
• Άρνηση: προσποιείστε ή φέρεστε σαν αν είναι όλα καλά, όταν τα δεδομένα δείχνουν το αντίθετο.
• Αλκοόλ, υπερβολική ή συναισθηματική κατανάλωση φαγητού
• Επικεντρώνεστε σε άλλα προβλήματα ή στόχους που δεν είναι επείγοντα ή τόσο σημαντικά όσο αυτά που αποφεύγετε.
• Παραπονιέστε: αυτό μπορεί να σας ανακουφίζει αλλά τελικά δεν είναι εποικοδομητικό.
• Φορτώνεστε με άλλες δραστηριότητες όπως η δουλειά ή τα χόμπι ή άλλους περισπασμούς.

Το ζήτημα είναι ότι ο ψυχοπιεστικός παράγοντας είναι ακόμη εκεί και μερικές φορές χειροτερεύει. Έτσι το μικρό διάστημα που νιώθετε χαρούμενοι ή πιο παραγωγικοί , στην πραγματικότητα αναβάλλετε το αναπόφευκτο. Το ζήτημα είναι ότι όταν νιώθουμε κουρασμένοι, αναστατωμένοι, άρρωστοι, μόνοι ή αγχωμένοι είμαστε πραγματικά ευάλωτοι στις αναποτελεσματικές στρατηγικές διαχείρισης.

Αντιμετώπιση στρες

Ο καθένας μας βιώνει στρες κάποιες φορές. Το στρες μας δίνει κίνητρο και δύναμη για να συνεχίσουμε και να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες. Όμως, το χρόνιο στρες μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υγεία μας. Αν νιώθετε ότι σας κατακλύζει το άγχος ή ανησυχείτε σε καθημερινή βάση, μπορεί να έχετε χρόνιο στρες.

Η αναγνώριση των αιτιών που σας προκαλούν στρες στη ζωή σας είναι το πρώτο βήμα για να μπορέσετε να το αντιμετωπίσετε αποτελεσματικά. Από τη στιγμή που θα αναγνωρίσετε όλα όσα σας προκαλούν στρες, μπορείτε να κάνετε βήματα για να τα καταπολεμήσετε. Μπορείτε να υιοθετήσετε υγιεινές συνήθειες όπως η ισορροπημένη και ολιστική διατροφή, η άσκηση, ο καλός ύπνος, η χαλάρωση για να διαχειριστείτε τις επιδράσεις του άγχους. Οι τεχνικές χαλάρωσης, η ενσυνειδητότητα, ο διαλογισμός, η γιόγκα βοηθούν στην ανακούφιση της ανησυχίας.

Όταν μια κατάσταση σας φαίνεται βουνό τότε είναι η κατάλληλη στιγμή να δεσμευτείτε σε βοηθητικές στρατηγικές. Μερικές στρατηγικές που θα σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε το στρες περιλαμβάνουν:

1. Κάντε ένα διάλλειμα. Μερικές φορές χρειαζόμαστε χρόνο για να καθαρίσει το μυαλό μας. Αλλάξτε παραστάσεις, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι θα κάνετε έναν περίπατο στη γειτονιά σας.
2. Μάθετε τεχνικές χαλάρωσης. Υπάρχουν πολλές τεχνικές χαλάρωσης όπως οι βαθιές αναπνοές, η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση, ο διαλογισμός. Η συνειδητή χαλάρωση είναι το αντίθετο της αυτόματης σωματικής αντίδρασης στο στρες.
3. Βάλτε την άσκηση στη ζωή σας. Η σωματική δραστηριότητα βελτιώνει την ικανότητα απόκρισης του σώματος στο στρες. Το περπάτημα, το τρέξιμο είναι απλές ασκήσεις με τις οποίες μπορείτε να απελευθερώσετε την ένταση. Προσπαθήστε να ασκείστε 30 λεπτά την ημέρα.
4. Διατηρήστε τις κοινωνικές σας επαφές. Περάστε περισσότερο χρόνο με την οικογένεια ή τους φίλους σας. Αν αυτό δεν μπορεί να γίνει, προσπαθήστε να γνωρίσετε νέους ανθρώπους. Βρείτε ένα ενδιαφέρον ή ένα χόμπι και γνωρίστε ανθρώπους.
5. Κοιμηθείτε καλά. Ο ύπνος βοηθά στην αποκατάσταση του μυαλού και του σώματος. Προσπαθήστε να μην παίρνετε φάρμακα αλλά δοκιμάστε ένα τσάι με χαλαρωτικά βότανα. Φροντίστε για την καλή υγιεινή του ύπνου.
6. Μιλήστε σε κάποιον για το άγχος σας. Είναι βοηθητικό να μοιράζεστε τις σκέψεις και τα συναισθήματα σας με κάποιον που είναι πρόθυμος να σας ακούσει. Βρείτε κάποιον που να μπορείτε να εμπιστευτείτε.
7. Αν δεν μπορείτε να μοιραστείτε όσα νιώθετε με κάποιον, γράψτε τα σε ένα ημερολόγιο. Όταν γράφετε τις σκέψεις σας στο χαρτί τότε μπορείτε να ξεκαθαρίσετε κάποια πράγματα.
8. Φροντίστε το πνεύμα σας. Η θρησκεία, η ομορφιά, η φύση, η επιστήμη και ακόμη και οι επώδυνες εμπειρίες της ζωής δίνουν νόημα και σκοπό στη ζωή.
9. Ζήστε το παρόν. Καλό είναι να είστε παρόντες στο τώρα. Μην μένετε κολλημένοι στο παρελθόν και μην ανησυχείτε για το μέλλον, αλλά να ζείτε συνειδητά το εδώ και το τώρα.
10. Βάλτε όρια στην ανησυχία σας. Δώστε στον εαυτό σας χρόνο να ανησυχήσει για όσα τον απασχολούν, αλλά οριοθετήστε το χρόνο αυτό.
11. Αναλάβετε δράση ή αποδεχτείτε την κατάσταση. Αντιμετωπίστε άμεσα όσες καταστάσεις μπορείτε. Το να μένετε κολλημένοι σε ζητήματα χωρίς να αναλαμβάνετε δράση ή να τα αποδέχεστε μόνο αυξάνει το στρες.
12. Κόψτε το κάπνισμα. Αν και πολλοί άνθρωποι θεωρούν το κάπνισμα χαλαρωτικό, αυτό είναι μια παραπλανητική επίδραση. Τα συμπτώματα στέρησης της νικοτίνης δημιουργούν πίεση, στρες και όταν καπνίζετε νιώθετε προσωρινά ανακούφιση. Αν χρειάζεστε βοήθεια, αξιοποιήστε το βελονισμό για τη διακοπή του καπνίσματος.
13. Κάντε ένα μασάζ. Δέκα λεπτά μασάζ στον αυχένα, στους ώμους ή στα πόδια ανακουφίζει το σώμα και το μυαλό. Αν δεν μπορείτε να κάνετε μασάζ ,ένα ζεστό μπάνιο με αιθέρια έλαια θα χαλαρώσει τους μύες σας.
14. Ακολουθήστε μια ισορροπημένη διατροφή. Καταναλώστε τροφές πλούσιες σε βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία που συμβάλλουν στην υγεία σας. Αυτός είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους να καταπολεμήσετε το στρες.
15. Ζητήστε βοήθεια. Δεν είναι κακό να ζητάτε βοήθεια όταν την χρειάζεστε, ούτε είναι κακό να πείτε “όχι” στους άλλους. Δεν χρειάζεται να νιώθετε ενοχές για τίποτα από τα δύο.
16. Κάντε δραστηριότητες και χόμπι που απολαμβάνετε. Χρησιμοποιήστε αυτή την επιβράβευση σαν ώθηση για να μπορέσετε να κάνετε κάτι λιγότερο ευχάριστο.
17. Θέστε στόχους. Σπάστε τους μεγάλους στόχους σε μικρότερους, επιτεύξιμους και ρεαλιστικούς (SMART στόχοι).