Ψυχιατρικά φάρμακα - κατηγορίες
Στον παρακάτω κατάλογο θα βρείτε τα σημαντικότερα πρωτότυπα ψυχιατρικά φάρμακα ("ψυχοφάρμακα"), τις δραστικές ουσίες αυτών, αλλά και ορισμένα φάρμακα άλλων κατηγοριών και ορμόνες.2 Αν ψάχνετε για κάποιο συγκεκριμένο ψυχιατρικό φάρμακο, μπορείτε να δείτε τον αναλυτικό κατάλογο φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στην ψυχιατρική, με τα πρωτότυπα και τα γενόσημα ψυχιατρικά φάρμακα.
Σημαντική επισήμανση: οι πληροφορίες που παρουσιάζονται σε αυτόν τον οδηγό έχουν αποκλειστικά ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν αποτελούν ιατρική συμβουλή, διάγνωση ή θεραπευτική πρόταση. Η χορήγηση, η διακοπή ή η μεταβολή της δοσολογίας ψυχιατρικών φαρμάκων πρέπει να γίνεται αποκλειστικά με την καθοδήγηση εξειδικευμένου ψυχιάτρου. Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, επικοινωνήστε άμεσα με τον ιατρό σας ή επισκεφθείτε εφημερεύον νοσοκομείο.
Αντικαταθλιπτικά
Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα είναι φάρμακα τα οποία χορηγούνται για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Χορηγούνται όμως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις για την αντιμετώπιση διαφόρων καταστάσεων, όπως άγχος, ιδεοληψίες και καταναγκασμοί, αϋπνία, κα.1 Στην παρακάτω λίστα μπορείτε να βρείτε τις πιο γνωστές αντικαταθλιπτικές ουσίες και τα πρωτότυπα εμπορικά ονόματα αυτών. Μπορείτε να δείτε αναλυτικό κατάλογο με αντικαταθλιπτικά φάρμακα.
| ΑΝΤΙΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΟ | ΟΥΣΙΑ | ΟΥΣΙΑ |
|---|---|---|
| ANAFRANIL | Κλομιπραμίνη | Clomipramine |
| BRINTELLIX | Βορτιοξετίνη | Vortioxetine |
| CIPRALEX | Εσιταλοπράμη | Escitalopram |
| CYMBALTA | Ντουλοξετίνη | Duloxetine |
| DESVENLAFAXINE | Δεσβενλαφαξίνη | Desvenlafaxine |
| DUMYROX | Φλουβοξαμίνη | Fluvoxamine |
| EFEXOR | Βενλαφαξίνη | Venlafaxine |
| LADOSE | Φλουοξετίνη | Fluoxetine |
| MINITRAN | Αμιτρυπτιλίνη & Περφαιναζίνη | Amitriptyline, Perphenazine |
| REMERON | Μιρταζαπίνη | Mirtazapine |
| SEROPRAM | Σιταλοπράμη | Citalopram |
| SEROXAT | Παροξετίνη | Paroxetine |
| SPRAVATO | Κεταμίνη | Ketamine |
| TRITTICO | Τραζοδόνη | Trazodone |
| VALDOXAN | Αγομελατίνη | Agometaline |
| WELLBUTRIN | Βουπροπιόνη | Bupropion |
| ZOLOFT | Σερτραλίνη | Sertraline |
Κλινική επισήμανση: τα αντικαταθλιπτικά απαιτούν 2-6 εβδομάδες για πλήρη δράση. Η απότομη διακοπή μπορεί να προκαλέσει σύνδρομο διακοπής. Απαιτείται προσεκτική παρακολούθηση από ψυχίατρο, ιδίως τις πρώτες εβδομάδες θεραπείας.
Σχετικό άρθρο: Ποιο είναι το καλύτερο αντικαταθλιπτικό φάρμακο;5
Αγχολυτικά (ηρεμιστικά)
Τα αγχολυτικά φάρμακα χορηγούνται για την αντιμετώπιση του άγχους και των διαφόρων αγχωδών διαταραχών. Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες, οι βενζοδιαζεπίνες, και τα μη βενζοδιαζεπινικά ηρεμιστικά. Στην παρακάτω λίστα παραθέτουμε τις πιο γνωστές αγχολυτικές ουσίες και τα πρωτότυπες εμπορικές τους ονομασίες. Μπορείτε να δείτε αναλυτικό κατάλογο με αγχολυτικά φάρμακα.
| ΑΓΧΟΛΥΤΙΚΟ | ΟΥΣΙΑ | ΟΥΣΙΑ |
|---|---|---|
| ATARAX | Υδροξιζίνη | Hydroxyzine |
| BESPAR | Βουσπιρόνη | Buspirone |
| CENTRAC | Πραζεπάμη | Prazepam |
| CLONOTRIL | Κλοναζεπάμη | Clonazepam |
| LEXOTANIL | Βρωμαζεπάμη | Bromazepam |
| LYRICA | Πρεγκαμπαλίνη | Pregabalin |
| STEDON | Διαζεπάμη | Diazepam |
| TAVOR | Λοραζεπάμη | Lorazepam |
| TRANXENE | Κλοραζεπάτη | Clorazepate |
| XANAX | Αλπραζολάμη | Alprazolam |
Προειδοποίηση εθισμού: Οι βενζοδιαζεπίνες ενέχουν κίνδυνο εξάρτησης και ανοχής. Συνιστάται βραχυχρόνια χρήση (< 4 εβδομάδες). Η σταδιακή μείωση είναι απαραίτητη για αποφυγή συνδρόμου στέρησης. Απαιτείται στενή ιατρική παρακολούθηση.
Σχετικό άρθρο: Ποιο είναι το καλύτερο αγχολυτικό φάρμακο;
Υπναγωγά (Υπνωτικά)
Χορηγούνται αποκλειστικά για την αντιμετώπισης της αϋπνίας.3 Τα ειδικά φάρμακα για την αϋπνία είναι κυρίως τα ονομαζόμενα "z drugs" (Ζ φάρμακα). Μπορείτε να δείτε αναλυτικό κατάλογο με υπναγωγά φάρμακα.
| ΥΠΝΑΓΩΓΟ | ΟΥΣΙΑ | ΟΥΣΙΑ |
|---|---|---|
| CIRCADIN | Μελατονίνη | Melatonin |
| HIPNOSEDON | Φθοριονιτραζεπάμη | Flunitrazepam |
| IMOVANE | Ζολπικλόνη | Zopiclone |
| STILNOX | Ζολπιδέμη | Zolpidem |
| SONATA | Ζαλεπλόνη | Zaleplon |
Προειδοποίηση ασφαλείας: τα Z-drugs έχουν συνδεθεί σπανίως με σύνθετες συμπεριφορές ύπνου (π.χ. υπνοβασία, οδήγηση κατά τη διάρκεια ύπνου). Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για διάστημα μεγαλύτερο των 4 εβδομάδων. Επίσης, απαγορεύεται αυστηρά η ταυτόχρονη χρήση με αλκοόλ, καθώς αυξάνεται ο κίνδυνος καταστολής του αναπνευστικού.
Σταθεροποιητικά
Οι σταθεροποιητές της διάθεσης χορηγούνται σε διάφορες περιπτώσεις, όπως διαταραχές της διάθεσης, ανθεκτικές περιπτώσεις κατάθλιψης, στην επιληψία, κα.4
| ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΤΕΣ | ΟΥΣΙΑ | ΟΥΣΙΑ |
|---|---|---|
| DEPAKINE | Βαλπροϊκό οξύ | Valproate |
| LAMICTAL | Λαμοτριγίνη | Lamotrigine |
| LITHIOFOR | Λίθιο | Lithium |
| MILITHIN | Λίθιο | Lithium |
| TEGRETOL | Καρβαμαζεπίνη | Carbamazepine |
Κλινικές προειδοποιήσεις: το λίθιο απαιτεί τακτικό έλεγχο επιπέδων αίματος και νεφρικής/θυρεοειδικής λειτουργίας λόγω κινδύνου τοξικότητας. Το βαλπροϊκό (Depakine) αντενδείκνυται σε εγκυμοσύνη λόγω υψηλού κινδύνου εμβρυϊκών βλαβών.
Αντιψυχωσικά (Νευροληπτικά)
Χορηγούνται για την αντιμετώπιση της σχιζοφρένειας και ψυχωσικών εκδηλώσεων. Χορηγούνται επίσης συμπληρωματικά και σε άλλες καταστάσεις, όπως στη διπολική διαταραχή, για την αϋπνία, ως ενισχυτικά στην αντικαταθλιπτική αγωγή, κα.6 Μπορείτε να δείτε αναλυτικό κατάλογο με αντιψυχωσικά φάρμακα.
| ΑΝΤΙΨΥΧΩΣΙΚΟ | ΟΥΣΙΑ | ΟΥΣΙΑ |
|---|---|---|
| ALOPERIDIN | Αλοπεριδόλη | Haloperidol |
| ABILIFY | Αριπιπραζόλη | Aripiprazole |
| INVEGA | Παλιπεριδόνη | Paliperidone |
| GEODON | Ζιπρασιδόνη | Ziprasidone |
| LATUDA | Λουρασιδόνη | Lurasidone |
| LEPONEX | Κλοζαπίνη | Clozapine |
| NOZINAN | Λεβομεπρομαζίνη | Levomepromazine |
| REAGILA | Καριπραζίνη | Cariprazine |
| RISPERDAL | Ρισπεριδόνη | Risperidone |
| SEROQUEL | Κουετιαπίνη | Quetiapine |
| SOLIAN | Αμισουλπρίδη | Amisulpride |
| SYCREST | Αζεναπίνη | Asenapine |
| ZYPREXA | Ολανζαπίνη | Olanzapine |
Κλινική επισήμανση: τα αντιψυχωσικά (ιδίως τα νεότερης γενιάς) μπορεί να προκαλέσουν μεταβολικό σύνδρομο (αύξηση βάρους, αύξηση σακχάρου/διαβήτη, δυσλιπιδαιμία). Για αυτό απαιτείται τακτική παρακολούθηση βάρους, γλυκόζης και λιπιδίων αίματος.
Ασφάλεια & Παρενέργειες
Όλα τα ψυχιατρικά φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες. Η συχνότητα και η ένταση διαφέρουν ανά άτομο και φάρμακο. Οι πιο συχνές περιλαμβάνουν:
- Αντικαταθλιπτικά: ναυτία, αϋπνία, σεξουακές δυσλειτουργίες, αύξηση βάρους
- Αγχολυτικά: υπνηλία, εξάρτηση (βενζοδιαζεπίνες), ζάλη
- Αντιψυχωσικά: μεταβολικό σύνδρομο, εξωπυραμιδικές διαταραχές, καταστολή-
- Σταθεροποιητές: τρόμος, αύξηση βάρους, ηπατική τοξικότητα
Επείγουσα Ιατρική Φροντίδα: αναζητήστε άμεση ιατρική βοήθεια εάν εμφανίσετε σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις, σκέψεις αυτοκτονίας, σοβαρές αλλαγές διάθεσης, ή ασυνήθιστες σωματικές αντιδράσεις.
Άλλα φάρμακα (ειδικές κατηγορίες)
Γενική προειδοποίηση: ακόμη και «φυσικά» σκευάσματα (συμπληρώματα, βότανα) μπορεί να έχουν αντενδείξεις ή αλληλεπιδράσεις. Για αυτό πριν από την έναρξη/διακοπή ενημερώστε τον θεράποντα γιατρό σας, ιδιαίτερα σε περίπτωση εγκυμοσύνης/θηλασμού ή πολυφαρμακίας.
Βιταμίνες & Συμπληρώματα
Οι βιταμίνες και τα συμπληρώματα διατροφής μπορεί να είναι χρήσιμα στην υποστήριξη της λειτουργίας του νευρικού συστήματος, και στην ενίσχυση της δράσης των αντικαταθλιπτικών και ηρεμιστικών φαρμάκων.
| ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ | ΟΥΣΙΑ | ΟΥΣΙΑ |
|---|---|---|
| EVIOL | Βιταμίνη Ε | Vitamin E |
| FILICINE | Φυλλικό οξύ | Folic Acid |
| LECALCIF | Βιταμίνη D | Vitamin D |
| NEUROBION | Βιταμίνη Β12, Β6, Β1 | Vitamin B12, B6, B1 |
| NEVRALIP | Βιταμίνες Β, Χρώμιο, Ψευδάργυρος | α-λιποϊκό οξύ (ALA) |
| OMEGA-3 | Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα | Omega-3 fish oil |
| TROFOCARD | Μαγνήσιο | Magnesium |
| ULTRA LEVURE | Προβιοτικά | S.boulardii |
Φυτοθεραπευτικά
Ορισμένα φυτικά σκευάσματα μπορούν να χρησιμεύσουν ως υποκατάστατα για αντικαταθλιπτικά και ηρεμιστικά, κυρίως σε περιπτώσεις ήπιων διαταραχών. Συμπληρωματικά επίσης, μπορούν να συνοδεύουν τη λήψη φαρμάκων.
| ΟΝΟΜΑΣΙΑ | ΟΥΣΙΑ | ΠΗΓΗ |
|---|---|---|
| 5-HTP | 5-Υδροξυτρυπτοφάνη | Griffonia |
| CBD | Κανναβιδιόλη | Κάνναβη |
| EVIOL SLEEP WELL | Βαλεριάνα, Μελατονίνη | Valeriana |
| RESCUE REMEDY | Ανθοϊάματα | 5 ανθοϊάματα |
| SEDISTRESS | Πασιφλόρα | Passiflora |
| St JOHN WORT | Βαλσαμόχορτο | Hypericum |
| VALMANE | Βαλεριάνα | Valeriana |
Φάρμακα για παχυσαρκία - αδυνάτισμα
| ΟΝΟΜΑΣΙΑ | ΟΥΣΙΑ | ΓΕΝΟΣΗΜΑ |
|---|---|---|
| MOUNJARO | Τιρζεπατίδη | Zepbound |
| MYSIMBA | Ναλτρεξόνη και Βουπροπιόνη | |
| OZEMPIC | Σεμαγλουτίδη | |
| SAXENDA | Λιραγλουτίδη | |
| RYBELSUS | Σεμαγλουτίδη | |
| WEGOVY | Σεμαγλουτίδη | |
| XENICAL | Ορλιστάτη |
Σημαντική επισήμανση: για φάρμακα απώλειας βάρους (π.χ. αγωνιστές GLP‑1), διακόψτε και ζητήστε άμεση ιατρική εκτίμηση σε έντονο/επίμονο κοιλιακό πόνο με εμέτους (πιθανή παγκρεατίτιδα).
Αντισυλληπτικά - Ορμόνες
| ΟΝΟΜΑΣΙΑ | ΟΥΣΙΑ | ΧΡΗΣΗ |
|---|---|---|
| CYCLACUR | Νοργεστρέλη, Οιστραδιόλη | ορμονική υποκατάσταση |
| DUPHASTON | Δυδρογεστερόνη | αμηνόρροια, δυσμηνόροια, υποκατάσταση |
| ELLAONE | Ουλιπριστάλη | χάπι της επόμενης ημέρας |
| NORLEVO | Λεβονοργεστρέλη | χάπι της επόμενης ημέρας |
| YASMIN | Αιθινυλοιστραδιόλη, Δροσπιρενόνη | τακτικά αντισυλληπτικά |
| YASMINELLE | Αιθινυλοιστραδιόλη, Δροσπιρενόνη | τακτικά αντισυλληπτικά |
Διάφορα φάρμακα
| ΟΝΟΜΑΣΙΑ | ΟΥΣΙΑ | ΧΡΗΣΗ |
|---|---|---|
| CHAMPIX | Βαρενικλίνη | Διακοπή καπνίσματος |
| RECIGAR | Κυτισινικλίνη | Διακοπή καπνίσματος |
| TOKOVYS | Κυτισινικλίνη | Διακοπή καπνίσματος |
| CHANTIX | Βαρενικλίνη | Διακοπή καπνίσματος (ΗΠΑ) |
| CIALIS | Ταδαλαφίλη | Στυτική δυσλειτουργία |
| VIAGRA | Σιλδεναφίλη | Στυτική δυσλειτουργία |
Σημαντική επισήμανση: μην χρησιμοποιείτε σιλδεναφίλη/ταδαλαφίλη αν λαμβάνετε νιτρώδη (για στηθάγχη/καρδιά) ή σε περίπτωση πόνου στο στήθος.
Κλινική εμπειρία & προσέγγιση
Χωρίς αμφιβολία, σε αρκετές περιπτώσεις τα ψυχιατρικά φάρμακα από μόνα τους γενικά αρκούν για να αντιμετωπίσουν ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας. Οι εμπειρίες των ασθενών διαφέρουν βέβαια και χρειάζεται να γίνει η επιλογή του καλύτερου φαρμάκου για ένα ασθενή.
Ωστόσο σε όλες τις περιπτώσεις καλό είναι να χρησιμοποιούνται συμπληρωματικά της ψυχοθεραπείας και όχι ως υποκατάστατο αυτής. Και αυτό γιατί η ψυχοθεραπεία πραγματικά επιτρέπει στον άνθρωπο να κατανοήσει τα βαθύτερα αίτια των προβλημάτων που αντιμετωπίζει, και να τα αντιμετωπίσει ριζικά.
Ως ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής στο ιατρείο εστιάζω στην αντιμετώπιση των βαθύτερων ψυχολογικών αιτίων, και όχι μόνο στα συμπτώματα. Οι ασθενείς προσεγγίζονται με ένα συνδυασμό θεραπευτικών μεθόδων, με κεντρικό άξονα την Ψυχοθεραπεία σε συνδυασμό με EMDR για τα ψυχικά τραύματα και παράλληλα συμπληρωματικές προσεγγίσεις. Φάρμακα χορηγούνται όταν είναι απαραίτητα, για το μικρότερο δυνατό χρονικό διάστημα και στις χαμηλότερες δόσεις.
Πάντα χρειάζεται να συζητάτε τα υπέρ και κατά της φαρμακευτικής αγωγής με τον ειδικό ψυχίατρο-ψυχοθεραπευτή που σας παρακολουθεί.
Συχνές ερωτήσεις για φάρμακα (FAQ)
Πόσο χρόνο χρειάζονται τα αντικαταθλιπτικά για να δράσουν;
Τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά απαιτούν 2-4 εβδομάδες για αρχική βελτίωση και 6-8 εβδομάδες για πλήρη θεραπευτική δράση. Η υπομονή και η συνεχής λήψη σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού που σας παρακολουθεί, είναι κρίσιμες.
Μπορώ να διακόψω τα ψυχιατρικά φάρμακα απότομα;
Όχι. Η διακοπή πρέπει να γίνει απαραιτήτως σύμφωνα με τις οδηγίες του ψυχιάτρου που σας παρακολουθεί. Η απότομη διακοπή μπορεί να προκαλέσει σύνδρομο διακοπής ή σοβαρή υποτροπή.
Τα ψυχιατρικά φάρμακα προκαλούν εθισμό;
Οι βενζοδιαζεπίνες ενέχουν κίνδυνο εξάρτησης, ιδίως στις περιπτώσεις κατάχρησης ή παρατεταμένης χρήσης. Τα αντικαταθλιπτικά και αντιψυχωσικά δεν προκαλούν εθισμό, αλλά απαιτούν σταδιακή διακοπή.
Βιβλιογραφία
- 1.Cipriani, A., et al. (2018). Comparative efficacy and acceptability of 21 antidepressant drugs for the acute treatment of adults with MDD. The Lancet, 391(10128), 1357–1366. [Comparative efficacy of 21 antidepressants]
- 2.Stahl, S. M. (2022). Stahl’s Essential Psychopharmacology. [Stahl’s Psychopharmacology]
- 3.Sateia, M. J., et al. (2017). Clinical Practice Guideline for the Pharmacologic Treatment of Chronic Insomnia in Adults: An American Academy of Sleep Medicine Clinical Practice Guideline. Journal of Clinical Sleep Medicine, 13(02), 307–349. [Treatment of Insomnia]
- 4.DeBattista, C., & Schatzberg, A. F. (2024). Schatzberg’s Manual of Clinical Psychopharmacology. [Schatzberg’s Manual]
- 5.Zhou, S., et al. (2025). Efficacy and dose–response relationships of antidepressants in the acute treatment of MDD. Chinese Medical Journal 138(12):p 1433-1438 [Antidepressants in acute MDD]
- 6.Taylor, D. M., et al. (2021). The Maudsley Prescribing Guidelines in Psychiatry. [Maudsley Prescribing Guidelines]